Iðnaðarmál - 01.01.1955, Blaðsíða 2

Eftir ÞORÐ RUNOLFSSON.
r síðustu grein minni minntist ég á
það, að litir á vinnustöðum gætu stuðlað
að auknu öryggi og vellíðan verkamanna,
og vil ég nú ræða þetta nokkru nánar.
Vinnuaðferðir mannanna og lifnaðar-
hættir þeirra verða stöðugt margbrotnari
með hverju ári, sem líður. Forfeður
okkar unnu að mestu við dagsljós undir
berumhimni, þar sem augum þeirra mættu
hin mildu litbrigði náttúrunnar. I dag er
mönnum hrúgað saman í verksmiðjum,
verzlunum og á skrifstofum. Húsakynnin
eru oft illa lýst, óhrein og óheppilega
máluð. Eitt þessara atriða nægir til að
draga úr persónulegri velliðan þeirra,
sem starfa eiga f slikum húsakynnum, og
fari fleiri en eitt þeirra saman, hefur það
skaðleg áhrif á sjón og heilsu yfirleitt, en
jafnhliða hlýtur það einnig að hafa áhrif á
vinnuafköst.
Fyrir skömmu var 1 Bandarfkjunum
prófuð sjón manna við ýmis konar vinnu.
Niðurstöður þeirrar rannsóknar leiddu f
ljós, að 75% þeirra, sem unnu að klæða-
iðnaði, höfðu skemmda sjón, 55% af skrif-
stofufólki, en ekki nema 11% þeirra, sem
unnu við landbúnað. Þessar tölur gáfu til-
efni til allvfðtækrar rannsóknar á þvf, hver
áhrif ljós og litir hefðu á sjón og vellfðan
verkamanna. Þegar þess er gæt(, að talið
er, að 85% hinna ytri áhrifa, sem við
verðum fyrir, orki á sjónina, verður aug-
ljóst, hversu mikilvægt það er, að ljós og
litir mæti okkur á þægilegan hátt.
Rétt litavalog góð lýsing fvinnusölum
hafa marga augljósa kosti: aukna vinnu-
gleði og þess vegna meiri afköst og betri
framleiðslu, aukna reglusemi og hreinlæti,
minni áreynslu á sjónina, betri yfirsýn
yfir vinnustaðinn og þess vegna minni
slysahættu.
Mikið hefur verið um það deilt, hvers
konar lýsing væri heppilegust. Sfðustu
rannsóknir hafa leitt f ljós, að lýsingu
þarf að vera þannig fyrir komið, að birta
sé sem jöfnustog lýsingin skapi skugga án
þess að skin hennar blindi. Obein lýsing,
sem um tfma ruddi sér mjög til rúms,
hefurhinn mikla ðkost, að húnskapar ekki
skugga, en lýsing, sem gerir það ekki, er
þreytandi til lengdar.
Sé nýtfzkulýsingu komiðfyrir ávinnu-
stað, ætti jafnframt að mála vinnusalina f
litum, sem eru í samræmi við vinnu þá,
sem stunduð er, lit efnisins, sem unnið
er, legu vinnustofunnar eftir áttum, fyrir-
komulag innanhúss o. s.frv.
Litur á vinnusal á að vera svo ljós
sem efnahagslega þykir kleift. Loftin er
venjulega heppilegast að hafa hvít, nema
vinnu sé þannig háttað, að mikið þurfi að
horfa upp á við, eða vinnan hafi mikil
óhreinindi f för með sér. Þegar svo stendur
á, er rétt að draga úr styrk hins hvfta
með litlu einu af gráu eða bláu.
f vinnusölum, þar sem hreinleg vinna
erunnin, má einnig málaveggi hvíta niður
að 2,5 m hæðfrágólfi. Neðri hluta veggja
er sfðan heppilegast að mála með lit með
sem næst 50% endurskinsmagni. Sé um
miklar óhreinindaslettur að ræða, má ef
til vill notast við lit, sem hefur ekki nema
25 - 15% endurskin. Mjög er hagkvæmt,
ef unnt er að hafa gólf það Ijós, að litur
þeirra sé með 25% endurskini.
I iðnaði hafa mjúkar, fínlega gráar
litasamsetningar reynzt bezt.
A vinnustöðum, þar sem hiti þarf að
vera mikill, á litur veggja að vera með
fölgrænum eða blágrænum blæ, því að litir
þessir hafa kælandi áhrif, svo að mönnum
finnst hitinn ekki vera eins mikill og hann
raunverulega er. Gagnstætt þesáu á að
mála köld herbergi eða sali, sem minna á
kjallara, meðhlýjumlitum, t. d. fílabeins-
gulu, ljósbrúnu eða sólgulu. Slíkir litir
veita sólaráhrif og orka þannig á menn,
að þeim finnst heitara en er.
Mjúkur blágrænn litur með 60% endur-
skinier litur, sem ofter heppilegtað nota.
Litur þessi veitir góða og æskilega til-
breytingu, þvf að í dagsljósi fær hann
bláleitan blæ, en við venjulegt rafljós
tekur hann á sig gulleitan blæ.
Hreinngulur og blár litur er þreytandi
til lengdar, og ætti þvf ekki að nota þá á
veggi vinnusala. Hins vegar eru litir
þessir góðir þar, sem menn hafast við
aðeins skamma stund f einu, einsogt. d.
í matsölum, hvíldarherbergjum og á
göngum.
Litir á vélum, skápum og öðrum
föstum búnaði eiga aðvera fgóðu samræmi
við veggjaliti vinnusala. Stjórnstöðvar við
vélar og fastar vinnustöðvar eiga að vera
sem ljósastar, saman borió við veggi
eða það, sem mætir auganu, þegar litið
er upp frá vinnunni. Hlutí'all þetta ætti
helzt ekki að vera minna en 3:1. Þegar
litið er upp frá vinnunni, á það, sem
auganu mætir, að hafa þægilegan hvíldar-
lit, t. d. grágrænan eða grábláan. Borð
eða flekar, sem settir eru á bak við
vélarnar fram undan stjórnstöðvunum,
eru af ýmsum sökum æskilegir:
1. Ef borðin eru máluð réttum lit f
hlutfalli við efni það, sem unnið er, má
ná með þvf góðum andstæðum og góðu
endurkasti ljóssins.
2. Borðið takmarkar sjónsviðið,
kemur fvegfyrir óþægilegtljós og truflandi
hreyfingar á baksviðinu. Færri utanað-
komandi atriði trufla hugann, svo að hann
einbeitist meira að vinnunni.
3. Ef slfkt borð er við rennibekk,
kemur það f veg fyrir, að heitir málm-
spænlr, óhrein olfa og vatn slöngvist á
bak þess manns, semvinnur við næstu vél,
eða óhreinki veggi og gólf.
I vélsmiðjum er heppilegast að hafa
vélar ljósgráar eða ljós-grágrænar. Ef
vélar eru ljósgráar, verður róandi grá-
grænn litur heppilegastur á veggjum, en
ef vélar eru ljósgrænar, fer vel, að
veggjalitur sé með gulleitum blæ. Sá hluti
vélarinnar, sem er umhverfis smfðið,
ætti að vera með fflabeinsgulum lit til þess
(Framh. á 3. kápusfðu.)