Bæjarins besta - 22.01.2009, Blaðsíða 12

12 FIMMTUDAGUR 22. JANÚAR 2009
Viðfangsefni prest
fjölbreyttari úti á l
Séra Agnes M. Sigurðardóttir hefur verið sóknarprestur í
Bolungarvík síðustu fjórtán árin eða frá 1994 og prófastur í
nærfellt áratug. Þar fetar hún í spor föður síns, séra Sigurðar
heitins Kristjánssonar sóknarprests á Ísafirði, sem á sínum
tíma var prófastur í Ísafjarðarprófastsdæmi. Sr. Agnes varð
prófastur í Ísafjarðarprófastsdæmi árið 1999 og tók þá við
þeirri stöðu af séra Baldri Vilhelmssyni í Vatnsfirði við Djúp.
Árið 2005 voru síðan Ísafjarðarprófastsdæmi og Barðastrand-
arprófastsdæmi sameinuð undir heitinu Vestfjarðaprófasts-
dæmi, sem spannar Ísafjarðarsýslur, Barðastrandarsýslur
og tvær sóknir í Dalasýslu (Staðarhólssókn og Skarðssókn).
Allir vita að prestar messa, skíra börn, gefa saman hjón og
syngja yfir látnum við útfarir. Mikið af starfi þeirra er samt
unnið í kyrrþey og ekki fyrir opnum tjöldum. Það er sálgæslu-
starfið meðal sóknarbarnanna. Og líklega vita ekki nærri
allir hvað prófastur er og hvað hann gerir, þó að þeir kannist
við titilinn. Hvað felst í starfi prófasts? Er það fyrst og fremst
skrifborðsvinna, eða hvað?
„Prófastar eru stundum kallaðir augu og eyru biskups í
héraðinu“, segir sr. Agnes. „Við vinnum sem undirmenn
biskupsins í umdæmum okkar. Við erum ekki yfirmenn
prestanna heldur má segja að við séum þar fremstir meðal
jafningja. Já, hjá okkur er vissulega mikil vinna við skrifborðið
að fylgja eftir lögum og reglum og fylgja eftir beiðnum frá
Biskupsstofu og annað slíkt. Heima í héraði höfum við sam-
band við prestana og sóknarnefndirnar og starfsfólk kirkn-
anna eftir atvikum. Prófastsstarfinu fylgja því töluverð ferða-
lög. Árlega eru haldnir héraðsfundir sem prófastur boðar til
og fer yfir stöðu mála frá síðasta fundi. Þar eru fengnar fréttir
úr sóknunum og bornar saman bækur og kynntar nýjar regl-
ur og ný lög. Jafnframt er þar oft einhver fræðsla um það
hvað kirkjan hefur fram að færa og hvað kirkjan í héraði get-
ur gert til að efla og bæta samfélagið.“
Séra Agnes vígðist til prests haustið 1981 og tók þá vígslu
sem æskulýðsfulltrúi Þjóðkirkjunnar, en lögum samkvæmt
varð æskulýðsfulltrúinn að vera prestsvígð manneskja. Því
starfi gegndi hún næstu fimm árin. Árið 1986 fluttist hún að
Hvanneyri í Borgarfirði og var sóknarprestur þar í prestakall-
inu með fjórar sóknir næstu átta árin. Eftir það lá leiðin til
Bolungarvíkur.
– Varðandi prestsstarfið þekkja allir hinar föstu athafnir
eins og skírnir, hjónavígslur og greftranir, fyrir utan almennar
guðsþjónustur. En hlutverk og starf prestsins er miklu víð-
tækara þótt þau verkefni séu ekki eins áberandi ...
„Grunnþættir prestsstarfsins eru sálgæsla, boðun og
fræðsla“, segir sr. Agnes. „Sálgæslustarfið fer fram innan
fjögurra veggja og berst ekki þaðan út, er ekki opinbert. Í
þetta starf fer mjög mismikill tími. Það geta komið dagar þeg-
ar nánast allur dagurinn fer í slík mál og síðan koma dagar
þegar ekkert slíkt kemur upp, eins og gengur. Þessi mál eru af
margvíslegum toga. Hvað okkur prestana úti á landi varðar,
þá eru hér færri fræðingar sem fólk getur leitað til en á suð-
vesturhorni landsins, þannig að við fáum kannski fjölþættari
viðfangsefni og höfum heldur ekki eins mikla möguleika að
vísa fólki annað. Ég get trúað því að sálgæsla af ýmsu tagi geti
verið frá þriðjungi og upp í vel yfir helminginn af vinnunni
okkar.“
Boðunin felst í predikunum sem krefjast undirbúnings og
hann tekur sinn tíma.
„Við þurfum að lesa okkur til og fylgjast vel með því sem er að
gerast í þjóðfélaginu og í heiminum og koma því til skila hvernig
trúin og guðfræðin taka á þessum málum. Við þurfum að tala til
samtímans á grunni hinna eldgömlu sanninda kristinnar trúar,
sem hafa fylgt mannkyninu í tvö þúsund ár.
Fræðslan fer einnig fram í predikunum en ekki síður í ferm-
ingarfræðslunni og barnastarfinu. Sum árin hef ég verið með
biblíulestra, sem eru líka fræðsla í leiðinni. Stundum flytur
presturinn líka fræðsluerindi á fundum.“
– Varðandi sálgæsluna og slík viðfangsefni mætti e.t.v. fara
almennum orðum án þess að binda það neitt sérstaklega við
þinn núverandi söfnuð eða þitt hérað, heldur almenna reynslu
þína frá því að þú vígðist til prests fyrir meira en aldarfjórðungi.
Hvaða mál finnast þér erfiðust?
„Fjölskyldumál eru erfiðust. Þau eru viðkvæmust og sárust
hjá fólki og þess vegna finnast mér þau erfiðust. Það getur verið
erfitt við að fást þegar hlutirnir ganga ekki upp í fjölskyldum af
einhverjum ástæðum. Það getur verið ósætti, það getur verið
óregla, það getur verið ofbeldi. Það er svo margt sem getur kom-
ið upp í fjölskyldulífi.“
– Nú er talsverður munur bæði á helgisiðum og starfsháttum
hjá kaþólsku kirkjunni og hinni lúthersku. Hjá kirkjudeildum
lútherskra eru t.d. engir skriftastólar eins og hjá kaþólskum, en
er einhver eðlismunur í því efni?
„Vissulega höfum við ekki beinlínis skriftastól í lúthersku
kirkjunni, en við prestarnir hlustum auðvitað á sóknarbörnin
rétt eins og hinir kaþólsku, þó að hjá okkur sé ekki neitt skilrúm
á milli eins og við sjáum í bíómyndum. Það er í rauninni enginn
eðlismunur á þessum samtölum. Í báðum tilvikum er presturinn
fyrst og fremst hlustandi. Sálgæslusamtöl bera mestan og bestan
árangur þegar skjólstæðingurinn finnur sjálfur lausnina í sam-
ræðunum.“
„Þegar mjög erfið og vandasöm mál koma til kasta presta,
vísa þeir þá fólki til einhverra sérfræðinga á öðrum sviðum?
„Presturinn er ekki meðferðaraðili en við höfum lært ýmislegt
í grunnnámi okkar í guðfræðideildinni og síðan áfram í kirkj-
unni, meðal annars gegnum handleiðslu og fleira. Við höfum
lært nokkuð að gera okkur grein fyrir því hver grunnur vanda-
málsins er, hvort það muni vera t.d. af læknisfræðilegum toga
eða sálfræðilegum, þannig að við getum þá vísað því áfram í
hendur þeirra sem best eru til þess færir. Við reynum að gera
okkur grein fyrir því hvort við prestarnir getum sjálfir hjálpað
eða hvort við getum best hjálpað með því að vísa annað.“
Fyrir utan guðfræðinámið og reynslusjóðinn í starfinu getur
persónuleg lífsreynsla presta að sjálfsögðu verið þeim dýrmætt
vegarnesti í sálgæslunni. Sr. Agnes segir að öll persónuleg
reynsla gagnist í starfinu og auki skilninginn á líðan og reynslu
annarra.
Þegar hún er spurð hverjar séu helstu fagnaðarstundir hennar
í starfi, hennar bestu stundir, þá svarar hún:
„Þegar mér finnst ég hafa orðið að liði. Bestu stundir mínar í
starfinu eru líklega þegar ég get komið því til leiðar að fólk sem
ég er að vinna með finnur að trúin hjálpar, finnur að trúin gagn-
ast í daglegu lífi.“
Sr. Agnes nefnir líka að stundum sé sagt að fólk sé ekkert
nema vaninn. „Það á við í trúmálum sem öðru. Fólk seg
um: Ég fer mjög sjaldan í kirkju, hugsa oft um að far
en geri það svo yfirleitt ekki, en alltaf þegar ég kem, þá
svo vel á eftir. Það eru margir jákvæðir í garð kirkjun
þeir sitji ekki alltaf á bekk þegar messað er.“
Börn séra Agnesar M. Sigurðardóttur eru þrjú. Elst
urður, 28 ára. Hann er kominn aftur heim til Íslands
doktorsprófi í stærðfræði í Oxford. Margrét sem er 22
læra hagfræði og söng í Reykjavík. Baldur sem er tv
heima í Víkinni í vetur. Hann er stuðningsfulltrúi í Gr
anum ásamt fleiru og hugsar hvert skal stefna í framt
– hlyn