Iðnaðarmál - 01.01.1959, Blaðsíða 10

4. Jafnleiki þráðar er venj ulega at-
hugaður á þann hátt, að garnið er
undið með jöfnu millibili á spjald,
sem er hvítt öðrum megin, en svart
hins vegar. Koma þá misfellur á garn-
inu í ljós.
4. mynd. Jafnleikamœlir
Ef ákveða á jafnleikann í %, er
notað mjög margbrotið tæki, sem rit-
ar gildleika þráðarins sjálfkrafa á
pappírsræmu.
Mælingar á dúk
Þær mælingar, sem fyrst og fremst
eru gerðar á dúk, eru: Þungi á fer-
metra, breidd, vefnaðargerð, þykkt,
togþol, slitþol og hvort efnið hleypur
við pressun.
Þar að auki er — ef þess er óskað
— mæld einangrunarhæfni (hlýindi),
vindþéttleiki, regnþol, stífleiki og
krumpun ásamt eiginleikum hráefn-
anna.
nákvæmlega, að varan liggi alveg slétt
án allrar spennu.
Vefnaðargerðin er mjög veigamik-
ið atriði og er athuguð með því að
rekja efnið í sundur þráð fyrir þráð.
Talinn er fjöldi uppistöðuþráða og
ívafsþráða á 10 cm efnis. Grófleiki og
snúður uppistöðu og ívafs mældur.
Vinnsluaðjerðin er athuguð um
leið. Má með þessu gera sér grein fyr-
ir hegðun efnisins í saumaskap og svo
í notkun. Er augljóst, að eiginleikar
grófrar, léttofinnar einskeftu eru allt
aðrir en fínspunnins, þéttofins vað-
máls.
Þykkt ejnis er mæld með þykktar-
mæli. Er hann þannig, að efnið er lát-
ið undir skífuna a (sjá 5. mynd —
5. mynd. Þykktarmœlir
þykktarmæli), sem þrýstir með á-
kveðnum þunga á flötinn b. Vísirinn
á mæliskífunni sýnir þá þykktina.
Það er nauðsynlegt að athuga
þykktina, því að öðru jöfnu eru hlý-
indi efnis í beinu hlutfalli við hana.
Togþolið er mælt þannig, að klippt-
ar eru ræmur 1^4" breiðar og 6"
langar. Síðan eru yztu þræðirnir var-
lega raktir úr, þar til eftir er nákvæm-
lega 1" breitt efni. Ræma þessi er svo
spennt milli klemmnanna K] og Ko á
togþolsmælinum (sjá 3. mynd ■—-tog-
þolsmæli). Taka verður minnst 10
prófanir. Togþolið verður að mæla
bæði fyrir uppistöðu og ívaf.
Slitþolið gefur til kynna, hve end-
ingargóð flíkin verður, sérstaklega
við olnboga og hné.
Efnið, sem prófa á, er spennt á
hringplötuna b (sjá 6. mynd — slit-
þolsmæli), en á plötuna a er sett á-
kveðið prófað efni. Er þar oftast not-
aður fínn sandpappír af ákveðinni
gráðu. Plöturnar a og b hreyfast fram
og aftur í 90° horni hvor við aðra,
teljarinn T telur, hve oft. Má stilla
hann til að stöðva vélina eftir ákveð-
inn fjölda hreyfinga. Það er ýmist, að
nuddað er, þar til efnið er gatslitið,
eða þá að stillt er á fyrirfram ákveðna
tölu og efnið síðan prófað í þrýsti-
mæli. A þennan hátt er hægt að fá
samanburð við eitthvert ákveðið efni,
en mælikerfi eða stöðlun á þessum
mælingum er ekki til enn.
Svo eru litirnir á vörunum ekki
hvað sízt veigamikið atriði. Er þá að-
allega athugað Ijósþol, þvottaþol,
vatnsþol og nuddþol litanna. En hér
verður ekki farið nánar út í það.
Þungi efnis á fermetra er mældur
þannig, að klippt er eða stönsuð ná-
kvæmlega rétthyrnd pjatla og hún síð-
an mæld og vegin. Fæst þá flatarmálið
og þunginn.
Breiddin er mæld þannig, að strang-
inn er lagður á borð, sem verður að
vera töluvert breiðara en stranginn.
Við mælingarnar er svo notað mæli-
prik, sem er lengra en breidd efnisins.
Taka verður minnst 5—10 mælingar,
dreift yfir lengdina. Athuga verður
6
6. mynd. Slitþolsmœlir