Iðnaðarmál - 01.02.1971, Qupperneq 6

Athuganir st vindhraða og vindálagi á islandi
eftir dr. Óttar P. Halldórsson, verkfræðing og Ögmund Jónsson, verkfræðing
Ögmundur Jónsson er fæddur 1910 í Reykja-
vík, lauk prófi í byggingaverkfræði í Berlín
1937, starfaði í Þýzkalandi og Sviss 1937—47,
en síðan lengst af hjó Almenna bygginga-
félaginu hf. í Reykjavík, síðast sem fram-
kvæmdastjóri verkfræðistofu þess.
Óttar P. Halldórsson er fæddur 1937 á ísa-
firði, lauk MS-prófi í byggingarverkfræði 1963
og PhD-prófi 1966 frá University of Wisconsin,
Madison, Wis. Hann hefur starfað hjá Rann-
sóknastofnun byggingariðnaðarins síðan.
Að undanförnu liafa tveir verkfrœð-
ingar, þeir dr. Ottar P. Halldórsson
og Ögmundur Jónsson, unnið á veg-
um byggingatœkniráðs IMSI að und-
irbúningi íslenzks staðals fyrir álag
á byggingar. Meðal verkefna þeirra
er að leita grundvallar að íslenzkum
staðli fyrir vindálag á byggingar. I
samvinnu við Veðurstofu íslands,
einkum veðurfrœðinganna Öddu
Báru Sigfúsdóttur og Flosa Hrafn
Sigurðsson, hefur þegar nokkur
undirbúningsvinna og gagnasöfnun
verið gerð. Hér á eftir er gerð nokk-
ur grein fyrir athugunum þessum.
1. Inngangui
Notálag bygginga hefur verið
samræmt víða um heim, enda er slíkt
álag óháð staðsetningu mannvirkis-
ins. Ymislegt annað álag, t. d. svo-
kallað náttúruálag, verður að meta
með sérstöku tilliti til veðráttu og
annarra séreinkenna umhverfisins, og
má þar nefna álag vegna vinda, snjóa
og jarðskjálfta.
1 mörgum nágrannalöndum er um
þessar mundir talin hrýn nauðsyn á
endurskoðun vindstaðla. Ymsar or-
sakir liggja til þess. Þekking á loft-
streymisfræði hefur aukizt mjög mik-
ið á síðustu áratugum og því fengizt
gleggri vitneskja um það, hvernig
vindálagi er háttað. Einnig hafa hús-
byggingahættir breytzt. Byggingar-
efni og byggingarlag húsa, sem hafði
verið litið breytt um aldaraðir, er að
hverfa úr sögunni og annað að koma
til. í hinum fyrri háttum og efnum
var notfærð löng reynsla, sem veitti
öryggi oft fram yfir það nauðsyn-
lega. Nákvæmni burðaþolsreikninga
hefur aukizt og leitt til þess, að hægt
er að „ganga nær“ hurðarþoli bygg-
ingarefna, en um leið hefur umfram-
öryggið minnkað. Af þessu leiðir, að
nú orðið skiptir meira máli en áður
að leggja rétt mat á vindálagið. Þá
hafa tj ón af völdum hvassviðra verið
könnuð með mun ýtarlegri hætti en
áður, enda má af þeim draga marg-
víslegan lærdóm.
Víða hefur þeirri spurningu verið
varpað fram, hvort grunnstærðir
vindálags væru ekki of lágar. Til
skamms tíma hefur ástreymisþrýst-
ingur vinds verið miðaður við vind-
hraða skv. hraðamælum, er gáfu til
kynna meðalvindhraða á 5—10 mín.
tímalengd. Það er löngu vitað, að í
styttri hviðum er mun meiri vind-
hraði, en skort hefur á nægilega við-
bragðsfljót mælitæki, sem mældu
hraða á nokkra sek. bili. Slík tæki
eru nú tiltæk og stöðugt notuð á veð-
urathugunarstöðum, t. d. í Englandi
og Þýzkalandi. Árafjöldinn, sem
reglulegar mælingar af þessu tagi ná
til, er þó hvergi mikill og athugunar-
staðir eru tiltölulega fáir, en fjölgar
stöðugt. Sums staðar hafa athuganir
sýnt, að vindálag sem heildarálag á
burðarvirki hefur ekki verið van-
metið, en álagið á einstaka bygging-
arhluta, þ. e. dreifing vindálagsins,
þarfnast endurskoðunar. Hér er aðal-
lega um að ræða átök vegna iðu-
myndunar á flöt þök og næst vegg-
og þakbrúnum. Einnig hefur yfir- og
undirþrýstingur inni í byggingum
verið vanmetinn. Hinir breyttu bygg-
ingarhættir eru hér þungir á metun-
um. Veggir og þök eru nú úr veiga-
36
IÐNAÐARMÁL