Iðnaðarmál - 01.01.1978, Page 31

Heilsufar og stjórnun
Góð heilsa er veigamesti þáttur
stjórnunar. Ný þekking á áhrif-
um mataræðis, líkamsæfinga,
reykinga, hvíldar og hjartaálags
gerir framkvæmdastjóranum unnt
að viðhafa miklu betri heilsu-
gæslu - ekki með læknisaðstoð,
heldur að eigin frumkvæði.
Heilsan er að miklu leyti háð
venjum. Yfir 200.000 Bretar deyja
árlega af kransæðasjúkdómi -
fyrst og fremst vegna þess að
þeir reykja og borða of mikið,
streitast of mikið og hafa of litla
hreyfingu. Næstum helmingur
sjúkrarúma í Bretlandi er upp-
tekinn af fólki sem þjáist af geð-
rænum sjúkdómum, ekki vegna
þess að það hafi alið með sér
þessa sjúkdóma, heldur vegna
þess að það hefur vanrækt að
byggja upp árangursríka aðferð
til að venjast streitu lífsins.
Mest af heilsuleysi nú á tím-
um er sjálfskaparvíti. Það er ekki
lengur hægt að taka risaskref í
heilbrigðismálum almennings
með betri heilbrigðisþjónustu,
hreinna drykkjarvatni eða bólu-
setningarherferðum. Brýnasta
heilsugæsluþörfin í dag er ekki
fólgin í máttugri lyfjum eða full-
komnari skurðlækningatækni,
heldur í betri hagnýtingu þeirrar
heilsufræðilegu þekkingar er við
búum yfir. Ekki er unnt að lækna
langvarandi lungnakvef, en það
er hægt að gera það léttbærara
með því að hætta að reykja.
Pillur geta ekki læknað þrálát
bakverkjaköst, en með því að
breyta um stól, rúmdýnu eða
gera nokkrar líkamsæfingar dag-
lega kynni verkurinn að hverfa.
Fræðsluskyldan hvílir á herðum
læknisins, iðkun verndándi að-
ferða er á ábyrgð hins sjúka.
Um 25 ára aldur erum við öll
orðin eins og „pakki af venjum"
að því er sálfræðingurinn Wil-
liam James segir. Og séu þessar
venjur slæmar verður afleiðing-
in sjúkdómur. Heilbrigði fylgir
góðum venjum. Oft er það látið
líta út sem erfiði að halda sér í
góðri þjálfun, en það þarf alls
Mikinn hluta þeirra veikinda
sem hrjá framkvæmdastjóra við-
skiptalífsins - lungnakvef, svefn-
leysi, háan blóðþrýsting, tauga-
spennu og hjartveiki - væri unnt
að forðast með þvi að taka upp
lifnaðarhætti sem fela í sér eftir-
farandi sex atriði:
ekki að vera erfitt að tileinka sér
heilbrigðar lífsvenjur og halda
þeim við. Öll verðum við að
borða - og því skyldum við þá
ekki læra að borða hollan mat?
Við verðum einnig að vinna -
og því skyldum við þá ekki læra
að skipuleggja vinnuna á þann
veg að hún hafi sem minnsta
streitu í för með sér? Ef við get-
um kennt börnum okkar að
bursta tennurnar tvisvar á dag,
því skyldum við þá ekki geta
kennt okkur sjálfum að gera æf-
ingar tvisvar eða þrisvar í viku.
Þegar við fyrst höfum tileinkað
okkur heilbrigða lifnaðarhætti
sem lifsvenju - modus vivendi -
lifir sú venja sínu eigin lifi og
verndar heilsuna sjálfkrafa.
1. Skynsamlegt mataræði
Meiri vitleysa hefur verið sögð
um mataræði en nokkurt annað
heilsufarsatriði. Við borðum fyrst
og fremst til að fullnægja tveim-
ur meginþörfum: Sjá okkur fyrir
lífsorku (hitaeiningum) og hrá-
efni til vaxtar og viðhalds (eggja-
hvítu, kolvetni, fitu, bætiefnum,
málmsöltum og vatni). Óhollusta
í mataræði stafar af því að mis-
tekist hefur að fullnægja annarri
eða báðum þessum þörfum. Fólk
sem fær fleiri hitaeiningar en
það hefur þörf fyrir þjáist af of-
fitu, sem er algengasta næring-
artruflun í sérhverju þróuðu
þjóðféagi. Úr þessu er hægt að
bæta með því að auka orkufram-
leiðsluna (hálftíma rösk göngu-
IÐNAÐARMÁL
25