Franskir dagar - 01.07.2011, Qupperneq 6

Franskir dagar - Les jours franqais
%9
Einn var sexæringur, svokallaður Færeyingur.
Hann var þungur en komst á gott skrið. Ég man
eftir 6-8 séttum á sama tíma. Gunnþór Guðjóns
átti ferðagrammófón sem hann tók með sér og
spilaði. Einnig var kappróðuren oftast létum við
reka og spjölluðum."
Kvikmyndasýningar byrjuðu á Fáskrúðsfirði
skömmueftirl930. Bjössi íTemplaranum sýndi
reglulega bíó þar. Einnig kom Davíð Jóhannes-
son símstöðvarstjóri á Eskifirði og sýndi nýlegar
myndir. „Ég man eftir að Jóhann risi kom og
sýndi mynd um sjálfan sig. Hann lét hring sem
hann bar á löngutöng ganga um salinn, hann
var svo stór að við gátum sett tveggja krónu
pening inn í hann.
Alfreð Andrésson kom og skemmti. Hann var með
stutta leikþætti, sagði sögur og söng lög meðal
annars úr revíunum. Einnig komu fyrirlesarar í
þorpið. Aðventistaprestur kom á hverjum vetri
og héltfrábæra fyrirlestra, oftastfyrirfullu húsi,
þeir voru bæði fræðandi og skemmtilegir. Fram-
bjóðendur komu og héldu stjórnmálafundi fyrir
kosningar sem þóttu hin besta skemmtun í þá
daga.”
„Þegar ég man fyrst eftir mér var ekki útvarp
heima en þá var útvarp í annarri kennslustofunni
í skólanum og ég fór oft með pabba að hlusta
þar. Á Fáskrúðsfirði heyrðum við oft í erlendum
útvarpsstöðvum sem trufluðu útsendingu út-
varpsins. Á stríðsárunum náðum við mjög skýrt
BBC og fleiri erlendum stöðvum.”
Launavinna
Fyrsta launaða vinna Hrefnu var er hún réð sig,
ásamt Ásu Björgvinsdóttur, í beitningu til Júl-
íusar Þórlindssonar í Framkaupstaðnum, til að
vinna sér inn fyrir Hallormsstaðarskemmtun.
„Ég fimmtán og hún sextán ára. Við byrjuðum
Vígsla skíðaskála Skíðafélagsins Svans (um 1943) - Gunnar Ólafsson í
dyrum skálans. Myndasmiður: Baldur Björnsson.
klukkan hálf fjögur á nóttunni. Karlarnir í beitn-
ingaskúrnum höfðu gaman af að hafa unglings-
stúlkur hjá sér og við hlógum endalaust. Beitn-
ingavinnan endaði heldur óvænt þegar ég stakk
vasahníf í vegginn eins og karlarnir gerðu, hnífur-
inn lokaðist á fingurinn á mér og ég fékk skurð.
En á skemmtunina fórum við."
„í fyrsta skipti sem ég talaði í síma fór ég í
Marteinshúsið ogtalaði við Dídí vinkonu mína
dóttur Haraldar læknis (Rögnu Haraldsdóttur).
Eftir þetta símtal bauð Þorvaldur Jónsson sím-
stöðvarstjóri mérstarfá símanum. Mér skildist
að hann hefði hlustað á samtalið og þótt ég hafa
góða símarödd, ég vann sjö ár á símanum sem
þá var í Valhöll.
í þá daga voru fáir símar í þorpinu. Skiptiborðið
var fýrir þrjátíu númer en mig minnir að átján
hafi verið í notkun. Stöðin varfrekarfrumstæð
og ekki sjálfvirk. Þetta var það sem kallað var
fyrsta flokks stöð B. Það var opið frá 8:30 til 20
virka daga og fjóra tíma á sunnudögum. Hulda
Karlsdóttir vann þarna með mér, einnig Nína
Kristinsdóttir. Fólk kom til að fá að hringja til
Reykjavíkur eða annað. Þá pöntuðum við línu
oftast í gegnum Reyðarfjörð eða Hornafjörð sem
gat verið erfitt ef vertíð var. Ef mikið álag var á
línunni þá þurfti jafnvel að bíða klukkustundum
saman en þó var hægt aðfá samtal eða línu með
forgangshraði þegar mikið lá á.
í sveitinni voru símar á flestum bæjum I Norður-
byggð en á hverjum bæá Suðurbyggð. Hins vegar
var aðeins einn sími í þorpinu í Hafnarnesi og
hann var í Franska spítalanum. Fólkið á sveita-
bæjunum gat talað saman milliliðalaust og þegar
lítið var að gera gaf ég línu milli Suður- og Norð-
urbyggðar svo fólkið gæti spjallað saman. Það
fóist bæði afþreying og fróðleiksfýsn í að hlusta
á sveitasimann, margir hlustuðu. Stundum varð
ég að biðja fólkið að fara af línuninni því sam-
bandið vildi dofna ef margir voru að hlusta á
sama tíma, einnig var þá erfitt að ná í miðstöð."
Ýmislegt þurfti að gera á símstöðinni, annað
en að stjórna skiptiborðinu. „Sendlar sáu um
bréf, kvaðningar, boðsendingar og skeyti.
Sendill fór með miða og viðkomandi beðinn
að vera á símstöðinni á ákveðnum tíma,
það var kvaðning. Svo hringdi ég til dæmis
í Tungu og þeir sóttu fólk í Dali í sima fyrir
okkur, það kallaðist boðsending. Þegarferm-
ingar eða stórafmæli voru var mikið að gera,
en aldrei var yfirvinna borguð. Einu sinni
var ég búin að handskrifa á milli 50 og 60
heillaóskaskeyti, langtfram á kvöld."
„Norðmanninn Hans Stangeland gat verið
svolítið erfitt að skilja í síma, hann talaði
svo kallað hrognamál. Ég skildi hann þó
vel því oft fór ég með pabba til hans sem
barn. Þá kom Hans gjarnan með skál fulla af
hnetum oggaf mér. Hnetur voru ekki á hvers
manns borði í þá daga. Ég sat með skálina og
hnetubrjót og skoðaði blöð og lærði í leiðinni
að skilja hann. Við Hans vorum góðir vinir
og hann talaði mikið í símann þegar ég vann á
Stöðinni. Stundum var ég beðin um að bera á
milli: „Hrefna viltu talafyrir mig, ég á svo erfitt
með að skilja karlinn". Hans lét ekki slá sig út af
laginu og sagði: „Ég tala mín norsk og þeir tala
sín íslensk", á sínu máli sem hvorki var íslenska
né norska", segir Hrefna brosandi og bætir við
sögu af öðrum Stangeland. Hún segist ennþá
muna ilminn af tjörunni þegar Tómas (bróðir
Hans) var að sjóða hamp í ógnarstórum potti
fyrir utan Stangelandssjóhúsin. „Þar kynnti sá
gamli undir með kolum og viði, sennilega reka-
viði. Tómas var stór og dökkur að sjá. Þarna sat
hann með stóra og mikla pípu og reykti. Dulúð
barst um allt þorp af bjarmanum og lyktinni."
Höndlað við Fransmenn
Hrefna man eftir að hafa séð franskar skútur
inni á Fáskrúðsfirði nokkrum sinnum. „Einu sinni
áttum ég, Magga Döggu og Kristbjörg (Hjartar-
dóttir) viðskipti við Frakkana. Við tíndum stór
bláber ífötu ogégfékktvær þriggja pela flöskur
af mjólk og við seldum þeim fyrir biskví-kex. Við-
skiptin fóru fram á Framkaupstaðarbryggjunni
þar sem skútan lá, allmargir voru á bryggjunni
og Jói gæskur (Jóhann Jónsson í Gullbringu)
hjálpaði okkur að höndla. Jói kunni Fáskrúðs-
fjarðarfrönsku og var allmikið í kringum Frakkana.
Frakkarnir tóku mjólkinni og berjunum fegins
hendi. Fyrir mjólkina fékk ég fjórar kökur. Ég var
alsæl og ekki síður mamma. Biskvíið var í miklu
uppáhaldi, ég gleymi aldrei bragðinu að því.
Kexið var grjóthart og þurfti að leggja í bleyti í
sjóðheitt kaffi.
Við stelpurnar voru ansi hræddarvið Frakkana.en
það var að ástæðulausu því þeir voru góðir karlar.
Fyrir ofan Manon voru konur að vaska fisk. Við
vorum þar í húsasundi rétt hjá og komum beint í
Stofnendur glímufélagsins: Björn Daníelsson, Jón Stefánsson
verslunarmaður, Stefán Jakobsson í Garði og Eyjólfur Sigurðsson í
Ásgarði. Myndasmiður: Eyjólfur Jónsson, Seyðisfírði.