Morgunblaðið - 31.12.2014, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. DESEMBER 2014
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Margir sjúklingar kvarta undan
slæmum húsakosti sjúkrahúsa
Landspítalans í Reykjavík, einn
þeirra er Halldór Björnsson, fyrr-
verandi formaður Starfsgreinasam-
bandsins, Eflingar stéttarfélags og
þar áður Dagsbrúnar.
Hann var þjáður af þrengslum í
neðri hluta mænuganganna en var
loks skorinn upp í haust og segist
vera mun betri núna, að mestu laus
við verkina. Halldór er 86 ára gam-
all en sjúkrahúsvist hans endaði
með því að hann útskrifaði sig
sjálfur.
„Ég var meira eða minna í tvo
mánuði á spítalanum í Fossvogi og
var alltaf að flækjast á milli her-
bergja, var meira að segja inni á
bókaherbergi,“ segir Halldór.
„Ástandið er alveg skelfilegt á
þessum spítölum, það trúir því eng-
inn fyrr en hann tekur á því. Sjálf-
ur hafði ég nær aldrei fyrr lent á
spítala, aðeins einu sinni vegna
gallblöðru. Þetta var mín fyrsta og
vonandi síðasta raunverulega spít-
alalega.“
Gat ekki sofið á nóttunni
„Ég var búinn að kvarta vegna
þess að ég gat ekki sofið á nóttunni
vegna herbergisfélaga minna, þetta
voru mikið veikir menn og oft var
mikill hávaði, óp og fleira. Ég sagði
að lokum við stúlkurnar: Ég get
þetta ekki lengur, þetta er alveg
útilokað. Nú er mál að linni.
Þá var búið um mig inni á bað-
herbergi! Ég hugsaði með mér að
mælirinn væri fullur og útskrifaði
mig bara sjálfur.“
Hann segir þrengslin skelfileg og
aðstæður allar fyrir neðan allar
hellur. Starfsfólkið sé hins vegar
allt af vilja gert til að hjálpa en því
séu takmörk sett.
„Fyrir mig var ekkert annað að
gera en annaðhvort að verða vit-
laus eða útskrifa mig,“ segir Hall-
dór hlæjandi. „Ég valdi seinni kost-
inn.“
Hann er ekki hrifinn af viðbrögð-
um ráðamanna í læknadeilunni.
Sjálfur hafi hann mikla reynslu af
samningum um kaup og kjör. „En
svo heyri ég Bjarna Benediktsson
fjármálaráðherra lýsa því yfir að
hann hafi ekkert meira við læknana
að tala, þeir séu bara uppi í skýj-
unum með kröfur sínar. Þetta er
yfirgengilegur hroki og merkileg-
heit. Drottinn minn dýri, maður
byrjar ekki á því að berja viðsemj-
endur sína og tala svo við þá,“ segir
Halldór Björnsson. kjon@mbl.is
 Halldór Björnsson, fyrrv. formaður Dagsbrúnar, segir ástandið á spítölunum
skelfilegt  Var stöðugt fluttur á milli stofa og loks var búið um hann á baðherbergi!
„Útskrifaði mig bara sjálfur“
Morgunblaðið/Kristinn
Fór Halldór Björnsson, fyrrv. for-
maður Starfsgreinasambandsins.
Ingvar Smári Birgisson
isb@mbl.is
Um áramótin taka gildi ný lög sem
stytta hámarksgreiðslutímabil at-
vinnuleysisbóta úr 36 mánuðum í
30 mánuði. Þá munu 484 ein-
staklingar missa rétt til atvinnu-
leysisbóta samkvæmt nýjustu töl-
um frá Vinnumálastofnun.
„Þetta [tillagan um styttingu
bótatímabils] kom fram með fjár-
lagafrumvarpinu í haust og þá var
þessi hópur settur í forgang hjá
okkur. Þá voru þetta rúmlega 600
manns. Öllum var sent boð og boð-
ið að koma hingað og við erum bú-
in að tala við flesta, ef ekki alla,
þar sem fólki var gerð grein fyrir
þessari tillögu sem lá fyrir í tillög-
unum. Við aðstoðuðum við að setja
kraft í atvinnuleitina og það var
farið í vinnumarkaðsúrræði. Þann-
ig að þetta er það átak sem fór í
gang í haust, sem var til þess að
mæta þessum breytingum. Þannig
að það er vitlaust að tala um þetta
eins og þetta hafi dottið af himnum
ofan,“ segir Unnur Sverrisdóttir,
aðstoðarforstjóri Vinnumálastofn-
unar, og bætir við að tilkynningar
voru sendar út í nóvember og des-
ember.
Ekki allir fá fjárhagsaðstoð
Stytting bótatímabilsins mun
spara ríkinu einn milljarð en áætl-
að er að 500 milljónir króna muni
falla á sveitarfélögin, því þeir sem
ekki eiga lengur rétt á atvinnuleys-
isbótum geta sótt um fjárhags-
aðstoð. Ljóst er þó að ekki munu
allir eiga rétt á fjárhagsaðstoð, þar
sem þrengri skilyrði eru fyrir
henni en atvinnuleysisbótum. Þá
geta t.d. tekjur maka komið í veg
fyrir að viðkomandi eigi rétt á fjár-
hagsaðstoð.
Unnur telur hafa tekist vel til
við að hjálpa þeim 600 sem áttu að
missa bótarétt um áramótin þegar
breytingin var fyrst tilkynnt. „Mér
sýnist þetta hafa tekist vel. Um
150 af þessum hópi eru farnir af
atvinnuleysisskrá, þá annaðhvort í
vinnumarkaðsúrræði eða vinnu og
síðan er búið að gera þessu fólki
alveg ljóst að því stendur til boða
áframhaldandi samsvarandi þjón-
usta hér,“ segir Unnur Sverris-
dóttir um stöðu mála.
Útlendingar um fimmtungur
Tæpur fjórðungur þeirra 484
sem gert er ráð fyrir að missi
bótarétt um áramótin býr á höf-
uðborgarsvæðinu, samtals 355 af
484, sem eru 73% af heildarfjölda
þeirra sem missa rétt til atvinnu-
leysisbóta. Þá eru útlendingar tæp-
ur fimmtungur heildarfjöldans.
Kynjahlutföll eru afar jöfn, en
karlar eru 48% hópsins sem dettur
út um áramótin, en karlar eru 45%
af heildarfjölda á atvinnuleysis-
skrá.
Konur fleiri en karlar á
atvinnuleysisskrá
„Fyrst eftir hrun voru það
karlar sem misstu í mun meira
mæli vinnuna en á móti kemur að
fækkunin á atvinnuleysisskrá hefur
verið að mestu karlar. Konur eru
fleiri á atvinnuleysisskrá í dag en
karlar þótt vinnuafl meðal kvenna
sé minna en meðal karla. Þá er at-
vinnuleysi mest á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og
Norðurlandi eystra,“ segir Vignir
Örn Hafþórsson, sérfræðingur hjá
Vinnumálastofnun. Þá segir hann
einnig að fækka muni í hópnum
sem hefur verið á bótum í 30-36
mánuði fyrir áramótin þar sem það
hefur verið svolítið um að fólk hafi
verið að fara af atvinnuleysisskrá
úr þessum hópi á síðustu dögum
og vikum, en tölurnar eru þriggja
vikna gamlar.
Tæplega 500 missa
rétt til bóta á nýju ári
 Stærstur hluti hópsins býr á höfuðborgarsvæðinu
 Hópurinn var settur í forgang hjá Vinnumálastofnun
Hópurinn semmissir rétt til bóta um áramótin
Aldursbil
Aldursbil
Karlar
Karlar
Konur
Konur
Samtals
Samtals
30 ára og yngri
30-50 ára
50 ára og eldri
Samtals
Hofuðborgsvæði
Suðurnes
Vesturland
Vestfirðir
NV
NA
Austurland
Suðurland
Samtals
60
95
76
231
163
23
5
2
1
20
5
12
231
192
19
3
1
2
18
5
13
253
57
125
71
253
117
220
147
484
355
42
8
3
3
38
10
25
484
Samkvæmt upplýsingum frá Vinnumálastofnun
Atvinnuleysisskrá
» Skráð atvinnuleysi í nóv-
ember er 3,3% og eru um
5.800 manns atvinnulausir. Í
desember árið 2012 var 5,7%
atvinnuleysi.
» Í lok nóvember voru 1.183
erlendir ríkisborgarar án at-
vinnu eða um 20% atvinnu-
lausra. Þar af 791 pólskur ríkis-
borgari.
» Þá voru 399 atvinnulausir
í Reykjanesbæ en enginn í Ár-
neshreppi, Skagabyggð og
Fljótsdalshreppi.
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Ég vona að hækkun virðis-
aukaskatts á bækur úr 7 í 11% hafi
ekki þau áhrif að verulega dragi úr
sölu og lestri
bóka. Margir
telja að svo
verði, en að mínu
mati er bók-
hefðin á Íslandi
svo sterk að
nokkur hækkun
álaga breytir því
varla svona í
meginatriðum.
Að minnsta kosti
er stefna okkar sú að fara í stífan
sóknarleik strax nú í janúar með
útgáfu nokkurra titla,“ segir Egill
Örn Jóhannsson, framkvæmda-
stjóri Forlagsins.
Barnabækur seldust vel
Bókaútgefendur eru þokkalega
sáttir með sinn hlut eftir jólavertíð-
ina. Venju samkvæmt seldust bæk-
ur íslensku glæpasagnahöfundanna
hvað best. Kamp Knox eftir Arnald
Indriðason í yfir 20.000 eintökum.
Ber þá að nefna að bókin kom út 1.
nóvember og því nær sala hennar
yfir langan tíma, eða tæpa tvo mán-
uði. Af skáldsögu Yrsu Sigurðar-
dóttur, DNA, fóru um 18.000 bæk-
ur. Stóru tíðindin voru annars þær
góðu viðtökur sem skáldsaga
Ófeigs Sigurðssonar fékk. Gagn-
rýnendur rómuðu bókina sem seld-
ist í yfir 10 þúsund eintökum, sem
telst afar gott á allan mælikvarða.
„Við létum prenta Öræfi fimm
sinnum. Síðasta upplagið kom um
hádegi á Þorláksmessu og þá um
kvöldið var bókin orðin uppseld í
flestum ef ekki öllum bókaversl-
unum,“ segir Egill. Bætir við að
nokkrar barna- og unglingabækur
hafi sömuleiðis selst vel til að mynd
Vísindabók Villa og Gula spjalið í
Gautaborg; fótboltabók Gunnars
Helgasonar og Þín eigin þjóðsaga
eftir Ævar Þór Benediktsson.
Forlagið með tíund á markaði
Á milli 600 og 700 titlar komu út
fyrir þessi jól og um tíund þess
voru bækur frá Forlaginu. Umsvif
fyrirtækisins eru þó margfalt meiri
og sala fyrir jólin vegur aðeins um
1/3 í ársveltu félagsins. „Sala á
ferða- og landkynningarbókum,
kiljum og léttum sumarbókum skil-
ar sífellt meiru. Hér hjá Forlaginu
höfum við markvisst unnið að því
að útgáfan nái yfir breiðari tíma á
árinu, svo eggin séu fleiri í körf-
unni. Jólasalan er um margt ofmet-
in, enda koma þá til dæmis á vegum
áhugamannafélaga og einstaklinga
ágætar bækur sem hins vegar seld-
ust betur væru þær gefnar út á öðr-
um tíma árs. Þá er útgáfa rafbóka í
mikilli sókn og markaðurinn allur
að breytast heildstætt og í því
liggja tækifæri okkar útgefenda,“
segir Egill Örn Jóhannsson.
Morgunblaðið/Þórður
Bækur Lestrarhestar kynntu sér úrvalið á bókamessu útgefenda í nóv-
ember sl. Viðtökurnar voru góðar, sem gaf tóninn fyrir sölu á vertíðinni.
Útgefendur ætla
í sóknarleik
Egill Örn
Jóhannsson
 Eru sáttir við jólavertíðina  Öræfin
komu á óvart  Óttast ekki hærri vsk
Alls 10.370 nýir bílar höfðu selst
að kvöldi síðasta sunnudags, þeg-
ar þrír dagar voru eftir af árinu.
Að sögn Egils Jóhannssonar,
forstjóra Brimborgar, má ætla að
um 70 nýir bílar verði skráðir síð-
ustu þrjá daga ársins en bíla-
söluárinu lýkur á hádegi í dag.
Byggist sú áætlun á sölu nýrra
bíla 22. til 24. desember sl., þegar
alls voru skráðir 68 nýir bílar.
Egill segir alls 7.913 nýja bíla
hafa selst í fyrra og miðað við að
10.400 nýir bílar seljist í ár er
aukningin milli ára um 31,4%. Eg-
ill segir það hlutfall hafa lítið
breyst eftir að leiðréttingin var
kynnt í nóvember.
Morgunblaðið/Ómar
Opel Zafira Sala nýrra bíla er á uppleið.
Um 10.400 nýir
bílar seldust í ár