Húnavaka - 01.05.1996, Page 138

136
HUNAVAKA
þurfti til þessa verks eins og annarra. Þar sem byrjað var að ýta var ýt-
unni snúið við, allt hey hreinsað undan henni svo hún tæki vel niður.
Garðurinn var látinn vera fýrir henni miðri. Því næst var stigið á ýtuna
og annar fóturinn hafður á öftustu fjölinni á grindinni en hinn ein-
hvers staðar framar, annað hvort á ýtuplankanum eða annarri fjöl svo
spyrna væri góð ef hestarnir stönsuðu skyndilega. Hestunum var síð-
an hottað af stað og þurftu þeir að taka jafnt í taugarnar. Þeir hestar
sem voru orðnir vanir að vinna sarnan tóku yfirleitt alveg jafnt í þegar
þeim var gefið merki.
Misjafnt var hve mikið var í ýtunum því hey ýttist mjög misvel en
tveir hestar gátu dregið um tvo hestburði af þurru heyi (1 hestur,
hestburður, er um 100 kg). Ef heyið ýttist illa fór ýtan upp yfir garð-
inn, skildi hann eftir og bældi niður. Varð þá að taka hana niður aft-
ur. Hestarnir voru látnir stansa og bakka, hreinsað undan ýtunni og
reynt að láta hana taka hreint niður á jörð. Ytan tók aldrei hreinna en
svo að nokkurt rak varð eftir. Því var rakað með inn í flekkröndina
eða næsta garð.
Ef vel gekk að ýta var heyinu kornið rakleitt þangað sem það var sett
saman. Þar sem stutt var í tóft, fúlgustæði eða hlöðu og aðstaða til að
ýta beint þangað af túninu eða þurrkvelli var það gert og þurfti þá
ekki að sæta.
Þegar ýtan var tekin frá beðjunum voru hestarnir látnir bakka svolít-
ið svo slaknaði á taugunum, ýtan losnaði og hægt var að draga hana
frá heyinu. Hestunum var síðan gefið merki um að halda áfram með
þ\í að flauta eða kalla til þeirra, gjarna dálítið snöggt. Ytumaðurinn
hélt um öftustu fjöl grindarinnar og vísaði öðrunt enda ýtunnar ská-
hallt upp um leið og hestarnir tóku í. Hestarnir drógu síðan ýtuna
meðfram beðjunni.
Þegar ýtt var saman í sæti voru þau oft höfð allstór því þau vörðu sig
betur en hin minni. Var byrjað á að ýta í undirstöðu, síðan var beðjum
lyft upp á hana með ýtunni. Þetta var einnig gert þegar byrjað var að
setja í fúlgu og aðstaða góð til að ýta að henni. Beðjunum var lyft
þannig að hestarnir voru látnir stansa þegar ýtan var komin að undir-
stöðunni. Haldið var í öftustu fjölina og ýtugrindin tekin upp þannig
að hún risi nokkuð að aftan. Síðan var hestunum gefið merki og um
leið og þeir tóku áfram fór ýtan upp og tók heyið með sér upp á und-
irstöðuna. Þannig var sett í tvær raðir og fyrir vikið varð forkun með
heykvísl mun minni en ella.
Tveggja hesta ýturnar voru talsvert notaðar \’ið að ýta blautu heyi af
votlendi á þurrkvöll. Það gat oft verið öllu torsóttara starf og önugra