Dagblaðið Vísir - DV - 29.04.2009, Síða 8

miðvikudagur 29. apríl 20098 Fréttir
„Ógæfa íslensku þjóðarinnar vegna
bankahrunsins stafaði ekki nema
að hluta vegna glannaskapar hinna
svonefndu útrásarvíkinga. Rótin var
miklu fremur erfðafyrirkomulag í
forystu Sjálfstæðisflokksins.“
Þannig tekur Ólafur Arnarson
til orða í nýrri bók sinni, Sofandi að
feigðarósi. Ólafur var um skeið fram-
kvæmdastjóri þingflokks Sjálfstæðis-
flokksins og aðstoðarmaður Ólafs G.
Einarssonar í fyrstu ríkisstjórn Dav-
íðs Oddssonar eftir 1991. Hann hefur
unnið hjá fjölmörgum fjármálafyrir-
tækjum hérlendis og erlendis, með-
al annars hjá Lehman-bankanum í
London fyrir fall hans.
Með erfðafyrirkomulagi í forystu
Sjálfstæðisflokksins á Ólafur við að
með brotthvarfi Davíðs Oddsson-
ar úr stjórnmálum hefði ferskt blóð
þurft inn í forystu flokksins. Í stað
þess hefði tekið við forystunni Geir
H. Haarde, „maður sem virtist nán-
ast sjúklega hollur sínum gamla leið-
toga. Verra var að flokkurinn hans
- til skamms tíma stærsti stjórnmála-
flokkur landsins - virtist vera í sama
sjúklega ástandinu.“
Enn einum bankastjóra hótað
Ólafur nefnir dæmi um þetta í bók-
inni. Ekki hefur til að mynda áður
komið fram með skýrum hætti að
Davíð kúgaði Sólon Sigurðsson,
bankastjóra Búnaðarbankans, til
hlýðni upp úr árinu 2000 þegar Jón
Ásgeir Jóhannesson og Baugur gerði
fyrstu tilraun til að komast yfir Arcad-
ia-verslanakeðjuna í Bretlandi. Davíð
fékk þá veður af því að íslensku bank-
arnir, þeirra á meðal ríkisbankarnir
Landsbankinn og Búnaðarbankinn,
höfðu til athugunar að taka þátt í að
fjármagna kaupin.
Sólon, sem þá var bankastjóri
Búnaðarbankans, var einn þeirra
sem fékk upphringingu frá Davíð.
Ólafur segir Davíð hafi komið sér
beint að efninu. „Hann hefði haft af
því fregnir að Búnaðarbankinn hygð-
ist koma að fjármögnun á kaupum
Baugsfeðga á útlendum tuskubúð-
um. Þetta litist sér ekki á og myndi
ekki láta líðast á sinni vakt. Ráðlegt
væri fyrir Búnaðarbankann að kippa
að sér höndum í þessu máli; gætu
viðbrögð bankans raunar haft áhrif á
starfslengd bankastjórnanna. Davíð
minnti á að það hefði tekið skamma
stund að losna við Sverri Hermanns-
son og félaga úr Landsbankanum á
sínum tíma. Sólon sagði síðar í góðra
vina hópi að hann hefði svo sem
ekki þurft að fletta upp orðum for-
sætisráðherra til að ráða í merkingu
þeirra. Sagist hann aldrei, hvorki fyrr
né síðar á langri starfsævi í banka-
kerfinu, hafa fengið viðlíka símtal og
þetta.“
Ólafur fer ítarlega yfir þjóðnýtingu
Glitnis og færir fyrir því rök að Davíð
hafi leikið einleik þegar afar alvarleg
atburðarás var farin af stað í lok sept-
ember. Jafnframt leiðir hann fram í
dagsljósið að Davíð missti stjórn at-
burðarásinni.
Þjóðnýtingin mikla í vaskinn
Þjóðnýting Glitnis var aðalfréttin
mánudaginn 29. september og fór
víða, segir Ólafur. Daginn eftir fór
Davíð á ríkisstjórnarfund sem frægt
er orðið. Þar lagði hann til að mynd-
uð yrði þjóðstjórn. Hann „ráðlagði
ráðherrunum að þrefalda mannafl-
ann hjá efnahagsbrotadeild ríkislög-
reglustjóra til að hægt væri að rann-
saka öll þau glæpaverk em framin
höfðu verið í Glitni. Ráðherrar sátu
agndofa undir reiðilestri seðla-
bankastjórans sem talaði eins og sá
sem valdið hefur,“ segir Ólafur í bók
sinni.
Degi eftir þetta „hringdi Davíð
Oddsson í Lárus Welding og var mik-
ið niðri fyrir. Taldi hann að mál hefðu
ekki þróast eins og ráðgert hafði ver-
ið. Nú var Davíð greinilega orðið ljóst
að allsherjarlækningin - hið stóra
plan hans um þjóðnýtingu - gengi
ekki upp. Matsfyrirtækin höfðu öll
lækkað lánshæfismat bankanna og
íslenska ríkisins jafnskjótt og tilkynnt
var um þjóðnýtinguna. Augljóslega
var Glitnir og líkast til hinir bankarn-
ir líka komnir í miklu stærri vand-
ræði en verið hafði.“
Ruglingslegar aðgerðir Seðla-
banka
Bókarhöfundur bendir á að sér-
kennileg óvild Davíðs komi fram
víða. Hann bendir á minnisblað
sem Seðlabankinn gerði opinbert
23. mars síðastliðinn, en er dagsett
12. febrúar í fyrra eftir fundi Davíðs
með bankamönnum og öðrum fjár-
málasérfræðingum í London. Ólaf-
ur er þess handviss að það sé ritað
af Davíð; „málfar og hugtakanotk-
un er með þeim hætti að telja verð-
ur ólíklegt að þar haldi fagmaður á
penna.“ Ólafur segir aðfinnslur höf-
undarins furðulegar og hallar undir
Landsbankann á kostnað Glitnis og
Kaupþings. „Minnisblaðið tekur af
öll tvímæli um það að í febrúar 2008
var Seðlabanka Íslands ljóst að allt
stefndi í hrun á Íslandi. Samt gerði
Seðlabankinn nákvæmlega ekki neitt
til að forðast það hrun.“
Síðar segir Ólafur að svo virðist
sem ráðherrar, sem meðtóku boð-
skap minnisblaðsins, hafi ekki haft
miklar áhyggur: „Ekki virðist Seðla-
bankinn hafa miklar áhyggjur held-
ur því einungis mánuði eftir að
þetta minnisblað er lesið upp fyr-
ir ráðherra ríkisstjórnarinnar afnam
Seðlabankinn bindiskyldu í útibúum
íslensku bankanna erlendis. Þar með
voru fjarlægðar síðustu hindranirnar
sem stóðu í vegi fyrir vexti Icesave-
reikninga Landsbankans.“
Seinheppni Geirs
Raunar gengur Ólafur svo langt að
telja Kastljósviðtalið við Davíð 7.
október, „sem virtist einungis ætl-
að Íslendingum en setti allt á ann-
an endann utan landsteinanna“,
vera helstu skýringuna á því að Bret-
ar beittu ákvæðum hryðjuverkalaga
gegn Landsbankanum með hörmu-
legum afleiðingum fyrir allt fjár-
málakerfið. Enda hafi breska sendi-
ráðið komið efni þess skilmerkilega
til stjórnvalda sinna.
Forsætisráðuneytið kynnti utan-
ríkismálanefnd trúnaðargögn um
upphaf bankahrunsins að fengnu
samþykki nefndarinnar sem rann-
sakar bankahrunið. Einn þeirra
þingmanna, sem sat fundinn síðast-
liðinn föstudag, segir í samtali við DV
að menn hafi varla verið miklu nær
um það eftir fundinn hvernig á því
stóð að Bretar beittu hryðjuverka-
lögunum. En sagði að sú mynd væri
að skýrast að helstu orsakir hrunsins
væru óhæfir embættismenn, stór og
latur valdaflokkur og gráðugir banka-
menn. Siv Friðleifsdóttir, Framsókn-
arflokki, hefur látið í ljós þá skoðun
að forsætisráðherra ætti að hlutast til
um að trúnaði verði létt af umrædd-
um gögnum.
Óvænt birtist Geir H. Haarde
á umræddum fundi en hann var
hvorki aðalmaður né varamaður í
utanríkismálanefnd. Ólafur er sann-
færður um að Geir hafi verið sjúklega
háður sínum gamla foringja og vísar
til landsfundar Sjálfstæðisflokksins í
lok mars: „Það er kannski til marks
um seinheppni Geirs. H. Haarde
í formannsembætti í Sjálfstæðis-
flokknum að eitt hans síðasta verk
skyldi vera að hleypa Davíð Odds-
syni upp í pontu. Menn geta rétt
ímyndað sér hvort Davíð Oddsson
hefði á formannsárum sínum tekið
í mál að einhver fyrrverandi formað-
ur flokksins væri að stela senunni á
landsfundi. Fyrir vikið lenti svo Geir
í þeirri sérkennilegu stöðu að síðasta
ávarp hans til sjálfstæðismanna, sem
formaður þeirra, var að setja ofan í
við fyrrverandi formann fyrir ómak-
legar árásir á eigin flokksmenn.
Davíð kafsiglir sína menn
Ólafur segir aðdraganda banka-
hrunsins langan og margþættan. Um
árabil hafi verið rekin röng peninga-
málastefna. Gjaldeyrisjöfnuður hafi
farið úr því að vera í jafnvægi yfir í
að vera tæplega 900 milljarðar króna
í lok september síðastliðins. „Þetta
gerðist með vitund og vilja Seðla-
bankans sem stóð í vegi fyrir því að
bankarnir fengju að færa reikninga
sína í evrum. Slíkt hefði létt miklum
þrýstingi af krónunni en yfirstjórn
Seðlabankans mátti ekki heyra á
þetta minnst.“ Ólafur fullyrðir að með
einstrengingslegri afstöðu hafi stjórn
bankans grafið undan fjármálakerf-
inu þvert gegn skyldum sínum. Eftir
samtöl við fagmenn í Seðlabankan-
um sé honum ljóst að afstaða bank-
ans í þessu efni hafi ekki verið byggð
á faglegu mati.
Ólafur bendir á að Árni Mathie-
sen, fyrrverandi fjármálaráðherra,
hafi ekki haft þrek til þess að standa
gegn vilja Davíðs í þessu efni og sýnt
honum auðsveipni.
Rótina að ógæfu íslensku þjóðarinnar er ekki nema að hluta hægt að rekja til glannaskapar útrásarvíkinganna. Ræt-
ur bankahrunsins liggja til Sjálfstæðisflokksins og erfðafyrirkomulags flokksforystunnar, segir í nýrri bók, Sofandi
að feigðarósi, eftir Ólaf Arnarson, fyrrverandi framkvæmdastjóra þingflokks Sjálfstæðisflokksins. Ólafur dregur
upp mynd af einleik Davíðs og auðsveipni flokksforystunnar við hann. Fram kemur í bókinni að Davíð hafi hótað
bankastjóra Búnaðarbankans brottrekstri tæki bankinn þátt í að lána Baugi til kaupa á Arcadia-verslanakeðjunni.
Innanbúðarmaður
lyftIr lokInu
„Sólon sagði síðar í góðra vina hópi að hann hefði
svo sem ekki þurft að fletta upp orðum forsætis-
ráðherra til að ráða í merkingu þeirra. Sagist hann
aldrei, hvorki fyrr né síðar á langri starfsævi í
bankakerfinu, hafa fengið viðlíka símtal og þetta.“
JÓhAnn hAukSSon
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
Fyrrverandi flokksformenn
geir H. Haarde virtist nánast
sjúklega hollur sínum gamla
leiðtoga, davíð Oddssyni,
segir Ólafur.
Ólafur Arnarson
„Nú var davíð
greinilega orðið
ljóst að allsherj-
arlækningin - hið
stóra plan hans
um þjóðnýtingu
- gengi ekki upp.“