Dagblaðið Vísir - DV - 10.05.2010, Blaðsíða 20

Leikfélag Akureyrar er komið í heim-
sókn til Reykjavíkur – eða er það
kannski farið aftur þegar þessi orð
birtast? Það frumsýndi glæpagrínið
39 þrep í húsi Íslensku óperunnar á
föstudagskvöld og ég sé á vef hennar
að sýningar eru ráðgerðar um þessa
helgi, en ekkert um framhald. Ætti
þó að vera auðvelt að komast að í
Óperunni við Ingólfsstræti um þess-
ar mundir, því að þar er heldur tóm-
legt um að litast: enginn söngleikur í
gangi, aðeins stöku tónleikar og svo
eitt stykki barnaleikrit. Kvöldin eru
flest laus. Þannig er þetta búið að
vera síðustu mánuði. Ég vona að þau
framlengi heimsóknina, því að þetta
er ágætis afþreying, ein sú besta sem
hér hefur sést á leiksviði um nokkurt
skeið. Akureyringar og nærsveita-
menn munu hafa hlegið sig mátt-
lausa að þessu frá því það var frum-
sýnt fyrr í vetur og það var líka mikið
hlegið við Ingólfsstrætið á föstudags-
kvöldið var.
Þetta er verk eftir breskan leik-
ara og leikhúsmann, Patrick Barlow
að nafni, og var frumsýnt fyrir fjór-
um eða fimm árum í London; það
mun ganga enn í West End, að því
er kemur fram í leikskránni. Það er
byggt á einni af eldri myndum Al-
freðs Hitchcock sem var aftur byggð
á skáldsögu Skotans John Buchans,
frjálslega að hitchcockskum hætti.
Síðar hafa verið gerðar fleiri kvik-
mynda- og sjónvarpsútgáfur eftir
verkinu; sú nýjasta er aðeins tveggja
ára gömul frá BBC og mun fylgja
skáldsögunni öllu nákvæmar en gert
er í kvikmyndinni. Hitch fann þarna
mótíf sem hann var alltaf jafnheillað-
ur af og endurtók í mynd eftir mynd:
sögu af manni sem þvælist óforvar-
andis og án þess að eiga nokkra sök
á því sjálfur inn í atburðarás sem
hann hefur enga stjórn á; stundum
eru þessar „hetjur“ meistarans tekn-
ar í misgripum fyrir einhverja aðra og
eru þá í vondum málum. Hér snýst
flækjan um ákveðið hernaðarleynd-
armál sem þýskir njósnarar eru að
reyna að smygla úr landi. Söguhetjan
er Kanadamaður búsettur í London,
allt í einu situr hann uppi með dular-
fullan kvenmann sem síðan er myrt í
íbúðinni hjá honum; í kjölfarið skýst
hann til Skotlands, eftir tilvísun hinn-
ar myrtu, með lögguna á hælunum
og brátt bætist þýska leyniþjónustan
í hópinn – eða var það ekki örugglega
svo? Jæja, það skiptir varla öllu máli,
aðalatriðið er að tekist hefur að búa
hið besta sprell upp úr þessu, glæpa-
eða njósnasagnaparódíu sem svið-
sett er með leikrænum tilþrifum og
galsa. Ég get að vísu ekki sagt hversu
mikið í sýningunni er fyrirskrifað af
höfundi hennar eða sótt í bresku sýn-
inguna, enda ekkert höfuðatriði; að-
alatriðið er að hér er svo vel á haldið
að hafa má góða skemmtun af í tvo og
hálfan klukkutíma.
Þó að fjöldi persóna sé í bíómynd-
inni eru aðeins fjórir leikarar í sýn-
ingunni: einn leikur aðalpersónuna,
Richard Hannay (Björn Ingi Hilmars-
son), ein leikkona sér um kvenhlut-
verkin þrjú (Þrúður Vilhjálmsdóttir),
um öll hin sjá tveir karlleikarar, Jó-
hann G. Jóhannsson og Atli Þór Al-
bertsson; ég hef ekki tölu á því hversu
mörg þau eru. Stór hluti af fjörinu
byggist sem sé á því hversu fimir og
flínkir þeir Jóhann og Atli eru við að
hlaupa úr einu hlutverki í annað;
stundum þurfa þeir jafnvel að skipta
um búning á sviðinu til að þetta
gangi upp – eða svona nokkurn veg-
inn upp, skulum við frekar segja, því
að sumar sveiflur myndarinnar, eink-
um í eltingaleiknum eftir hlé, misstu
hér nokkuð marks, hugsanlega af
því að þar var reynt að fylgja mynd-
inni of náið í stað þess að finna lausn-
ir sem hentuðu betur frásagnarmáta
leiksviðsins. Um frammistöðu leik-
enda var sitthvað gott að segja: þau
Björn Ingi og Þrúður smellpössuðu
í sínar klisjur, sem aldrei sér blett né
hrukku á, sama í hvers kyns hremm-
ingum þau lenda, og Jóhann og Atli
Þór áttu líka góða spretti, þó að týp-
urnar hentuðu þeim misvel. Það var
sérstaklega skoski hreimurinn sem
betur hefði þurft að vinna með: hann
var allgóður hjá Þrúði, vottaði fyrir
honum hjá Jóhanni, en Atli náði hon-
um bókstaflega hvergi. Ég veit ekki
hvort kunnáttumaður um framburð
ensk-skoskrar tungu var fenginn til
að aðstoða leikendur, en á því hefði
ekki verið vanþörf; það er alltaf ank-
annalegt þegar leikarar eru að herma
eftir hljómfalli og málblæ tungu-
mála án þess að hafa almennileg tök
á því. Á frumsýningunni varð smáó-
happ á leiksviðinu sem útleysti mikla
og óvænta kátínu, jafnt á sviði sem í
áhorfendasal; já, það getur verið erf-
itt að hemja sig þegar eitthvað svona
fyndið gerist, en þetta eru vanir menn
sem kunna að bregðast við og bara
extra bónus fyrir okkur áhorfendur
að sjá þá krafsa sig út úr vandanum.
Leikmynd og búningar eru sömu-
leiðis með ágætum. Aðeins ein að-
finnsla varðandi leikskrána (sem er
annars efnismikil): það er fráleitt að
prenta lesmálið á svona daufu og
smáu letri sem er þar að auki mestan
part á ljósum bakgrunni. Eiginlega
hefði þurft að fylgja stækkunargler
með skránni – sem má svo sem segja
að hefði verið í anda verksins.
Adam og Eva í Hafnarfirði
Það var talsvert annar kostur í boði
á sviði Hafnarfjarðarleikhússins um
helgina; þar frumsýndi hópur sem
nefnir sig Áhugaleikhús atvinnu-
manna undir forystu Steinunnar
Knútsdóttur lítið sviðsverk, Ódauð-
legt verk um stríð og frið. Frumsýndi,
segi ég, sem er þó víst fullmikið sagt,
því að verkið var sýnt síðastliðið vor
í húsi Leiklistarskólans við Sölvhóls-
götu; mig minnir ég hafi skrifað eitt-
hvað smávegis um það, er þó ekki
alveg viss. Í öllu falli: það er hluti af
„kvintólógíu“ (fimmleik) sem hóp-
urinn mun vera að vinna að; vænt-
anlega á þetta að vera einhvers kon-
ar „work in progress“. Hér beinist
athyglin að tveimur ungum börnum
sem eru á miðju sviði í daufri birtu,
en í kringum þau og að baki þeim
veltast um svartklæddar verur sem
renna nánast saman við myrkrið; þær
eru sífellt að vesenast í börnunum,
handleika þau og hefja á loft; skugga-
leg tákn þeirra afla sem við erum –
eða okkur finnst við vera – ofurseld.
Börnin reyna að ná sambandi sín á
milli, en verurnar trufla það, verða æ
aðgangsharðari – þarf ég nokkuð að
segja meir?
Í kynningu leikhússins segir að
börnunum sé fylgt „frá sakleysi yfir í
sekt, frá trausti yfir í ótta, frá kosmosi
í kaos“; sagan sé sögð „á einfaldan og
ljóðrænan hátt en um leið af hróp-
andi vægðarleysi með skerandi tákn-
um“. Verkið eigi að draga fram „vilja
mannsins til þess að slá eign sinni á
fólk, hugmyndir og fyrirbæri, og átök
mannsins um yfirráð“. Gott og vel –
en af hverju ekki bara að segja eins
og er (úr því á annað borð er verið
að útlista póesíuna): þetta er í meg-
inatriðum gamla sagan um synda-
fallið, komin beint úr Biblíunni, ívaf-
in táknmyndum sem allar má finna í
helgum ritningum gyðinga og krist-
inna: vatni, bók, sverði eða hnífi. Í
lokin gengur Guðsmóðirin sjálf inn á
sviðið og upphefur undurfagran söng
(Händel), tekur bæði börnin í hönd
sér og leiðir á brott. Draumur, ósk-
hyggja, eða veruleiki? Því er að sjálf-
sögðu ekki svarað; áhorfandinn verð-
ur að eiga við sjálfan sig hvernig hann
skilur það.
Eitthvað mun sýningin hafa þró-
ast frá því í vor; ég þori ekki að segja
hversu mikið, en engar stórbreytingar
sýndust mér hafa orðið á henni. Yfir-
leitt fannst mér hún njóta sín betur
á sviðinu í Hafnarfirði, það var mun
rýmra um hana þar en í húsi Listahá-
skólans, andstæður ljóss og myrkurs
á einhvern hátt skarpari. Uppbygg-
ingin er dramatísk, en full aðgerðalít-
il á stöku stað: balletískur kynningar-
kaflinn ágætur, börnin tvö standa sig
vel þó að eðlilega finnum við til þess
að þau eru mjög með hugann við
hreyfimunstrin; um miðbikið hefði
enn mátt þétta og skerpa á línum að
mínum dómi. Óræð og ógnandi tón-
list Hilmars Arnar Hilmarssonar átti
drjúgan þátt í þeim hughrifum sem
þarna tókst að skapa. Lokamynd-
in með Maríu og barninu – já, ég
gleymdi að geta þess að þá er borið
inn lifandi kornabarn, alvöru korna-
barn sem var eins og það hefði fæðst
á sviði, ekkert hrætt við allar þessar
skrýtnu verur – hún var blátt áfram
hrífandi. Hinn dökkklæddi leikflokk-
ur tekur af sér grímurnar og horfir til
okkar brosleitur, en María snýr við
okkur baki og gengur burt með Adam
litla og Evu; undir ómar Händel.
Leikhúsfólki er stundum hælt fyrir
að þora að prófa eitthvað sem er ekki
fyrirfram víst hvort gangi upp. En
vitaskuld getur „framúrstefna“ orðið
jafn geld og klisjukennd og öll önnur
leikform; sagan um nýju fötin keis-
arans á oft jafnmikið erindi við leik-
húsfólk og aðra. Ég hef haft mismikla
ánægju af þeim þremur verkum
„kvintólógíunnar“ sem enn hafa sést,
en einna mesta af þessu; mér finnst
það vitsmunalegt og einlægt, látlaust
og fallegt. Það er ekkert offramboð af
slíku á íslenskum leiksviðum nú um
stundir. Svo er ókeypis inn fyrir all-
an almenning (ekki bara krítíkera og
boðsgesti), gleymum ekki því. Ein-
hvern tímann talaði merkur leikhús-
maður um fátæka leikhúsið – fátækt
í ytra skilningi, ekki þeim innri. Það
skyldi þó ekki vera að tími þess sé að
renna upp á voru fátæka landi?
Jón Viðar Jónsson
HVAÐ VEISTU?
1. Magnús Guðmundsson bankamaður var annar þeirra sem handtekinn
var í tengslum við rannsókn efnahagshrunsins fyrir helgi.
Í hvaða dótturfélagi Kaupþings starfaði hann?
2. Guðmundur Jónsson, kenndur við Byrgið, var sakfelldur fyrir
fjársvik í Héraðsdómi Suðurlands í síðustu viku.
Hvað fékk hann langan dóm fyrir kynferðisbrotin á sínum tíma?
3. Listahátíð í Reykjavík hefst á miðvikudaginn. Hvenær var hún fyrst haldin?
Á MÁNUDEGI
20 MÁNUDAGUR 10. maí 2010 FÓKUS
UPPBOÐ Í
GALLERÍI FOLD
Uppboð fer fram í Galleríi Fold í
kvöld klukkan 18.15. Boðin verða
upp tæplega hundrað verk af ýms-
um toga, bæði nýleg og eftir gömlu
meistarana. Boðin verða upp nokkur
verk eftir Jóhannes S. Kjarval, gam-
alt málverk af bátum eftir Svavar
Guðnason auk verka eftir Alfreð
Flóka, Jón Stefánsson, Valtý Péturs-
son, Húbert Nóa, Gunnellu, Georg
Guðna og Tolla svo einhverjir séu
nefndir. Tekið er fram að ekki er víst
að öll verk séu seld við hamarshögg.
ÚTGÁFURISI KLÓ-
FESTI MAXÍMÚS
Gengið hefur verið frá samning-
um við þýska útgáfurisann Schott
Music um útgáfu á bókinni Maxí-
mús Músíkús heimsækir hljóm-
sveitina, eftir Hallfríði Ólafsdóttur
og Þórarin Má Baldursson. Bókin
kom út hérlendis árið 2008, sló
eftirminnilega í gegn og á dög-
unum kom út sjálfstætt framhald
hennar. Fyrri bókin hefur þegar
komið út í Kóreu og Færeyjum en
í haust bætist Þýskaland í hópinn.
Schott Music var ekki eitt um hit-
una varðandi þýsku útgáfuna en
hafði betur í „uppboðsstríði“, eins
og það er orðað í tilkynningu. Fyr-
irtækið er stærsta útgáfufyrir tæki
sinnar tegundar á meginlandi
Evrópu og meðal virtustu útgáfu-
félaga í heimi sem sérhæfa sig í
útgáfu tengdri tónlist.
TÆKNILEG
FULLKOMNUN
Þýskir gagnrýnendur voru yfir sig
hrifnir af sýningu Íslenska dans-
flokksins á danshátíð í Bremen sem
haldin var 9. til 17. apríl. Uppselt
var á sýningu flokksins en ÍD bauð
gestum hátíðarinnar upp á fjölbreytt
kvöld með þremur mjög ólíkum
verkum, Grímuverðlaunaverkinu
Kvart eftir Jo Strömgren, Endastöð
eftir Alexander Ekman og Heilabrot-
um eftir Brian Gerke og Steinunni
Ketilsdóttur. Blaðið Die Tageszeitung
sagði að ÍD hefði verið óvænt stjarna
hátíðarinnar. Gagnrýnendur Kreis-
zeitung Bremen og Augsburger All-
gemeine hrósuðu dönsurunum fyrir
tæknilega fullkomnun, og sérstak-
lega fyrir leiklistarhæfileika þeirra.
Svör: 1. Kaupþingi í Lúxemborg. 2. Tveggja og hálfs árs fangelsi. 3. 1970.
AFÞREYING og experíment
LEIKFÉLAG AKUREYRAR:
39 ÞREP
eftir Patrick Barlow
Þýðing: Eyvindur Karlsson
Leikstjóri: María Sigurðardóttir
Leikmynd: Finnur Arnar Arnarson
Búningar: Rannveig Eva Karlsdóttir
Ljós: Halldór Örn Óskarsson
Hljóð: Gunnar Sigurbjörnsson
ÁHUGALEIKHÚS ATVINNUMANNA:
ÓDAUÐLEGT VERK UM STRÍÐ
OG FRIÐ
eftir Steinunni Knútsdóttur og Leikhópinn.
Texti: Hrafnhildur Hagalín
Tónlist: Hilmar Örn Hilmarsson
Leikstjóri: Steinunn Knútsdóttir
LEIKLIST