Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.2011, Síða 12

12 | Fréttir 23. mars 2011 Miðvikudagur
Beint tjón íslenskra skattgreið-
enda vegna hruns íslenska fjár-
málakerfisins haustið 2008 nemur
að minnsta kosti 600 milljörðum
í beinum útgjöldum ríkissjóðs.
Upphæðin gæti orðið tugum millj-
arða króna hærri ef eignir á móti
skuldum reynast ofmetnar, einn-
ig er fjármagnskostnaður ótalinn
vegna lána til endurreisnar bank-
anna.
Mestu munar um 175 millj-
arða króna framlag vegna tækni-
legs gjaldþrots Seðlabankans og
196 milljarða króna framlags og
annarra fjárbindinga til endur-
reisnar bankanna þriggja, Lands-
bankans, Íslandsbanka og Arion
banka. Samanlagt nemur þetta
370 milljörðum króna eða um 74
prósentum af heildarálögum ís-
lenskra skattgreiðenda og heim-
ila vegna tjónsins. Til samanburð-
ar má geta þess að útgjöld vegna
Icesave-samningsins eru nú áætl-
uð um 35 prósent eða sem nemur
5 til 7 prósentum af heildarfórnar-
kostnaði þjóðarinnar við að fleyta
Seðlabankanum og föllnu bönk-
unum yfir greiðslufallið og gera þá
starfhæfa á ný.
Margvíslegur herkostnaður
Tölurnar sem hér er miðað við
byggjast að hluta á svörum fjár-
málaráðherra við fyrirspurnum á
þingi í fyrra, greinargerð með fjár-
lögum og öðrum upplýsingum úr
fjármálaráðuneytinu.
Við upplýsingarnar hefur nú
verið bætt útgjöldum ríkisins
vegna falls Sparisjóðsins í Kefla-
vík, SpKef og útgjalda vegna Lána-
sjóðs landbúnaðarins, Sjóvár og
Icesave og áætluðum 60 milljarða
króna útgjöldum til að forða Íbú-
ðalánasjóði frá gjaldþroti. Inn í
tölurnar vantar framlög ríkissjóðs
eða fjárbindingar vegna annarra
lánastofnana, svo sem vegna VBS,
Saga Capital og fleiri fjármálafyrir-
tækja. Krafa ríkisins á hendur VBS
er til dæmis á þriðja tug milljarða
króna.
Lítil von er til þess að ríkið eða
Seðlabankinn fái eitthvað upp í
hundruð milljarða kröfur á hendur
fjármálafyrirtækjum. Nefna má að
Icebank, Sparisjóðabankinn, hef-
ur hafnað um 200 milljarða króna
kröfu Seðlabanka Íslands vegna
stórfelldra kaupa Seðlabankans
skömmu fyrir bankahrun.
Miklar lántökur ríkissjóðs
Í raun eru þrengingar ríkissjóðs
vegna tæknilegs gjaldþrots Seðla-
banka Íslands mun meiri en kem-
ur fram í svari fjármálaráðherra
við fyrirspurn Sigríðar Ingibjarg-
ar Ingadóttur, Samfylkingunni,
á þingi í fyrra. Í texta fjárlaga fyr-
ir þetta ár segir til dæmis að eitt
þyngsta höggið sem lenti hafi á
ríkissjóði hafi verið tapaðar kröf-
ur Seðlabanka Íslands. „Það tjón
nam um 192 milljörðum króna
og var gjaldfært í ríkisreikningi
ársins 2008. Þá vega þungt skuld-
ir sem ríkið hefur þurft að taka á
sig og áhrif þeirra á vaxtakostnað.
Í fyrsta lagi má reikna með því að
kostnaður við endurfjármögnun
banka og sparisjóða gæti nálgast
200 milljarða króna, þótt þar komi
á móti eignarhlutar sem ættu að
geta skilað arði eða sölutekjum
þegar fram í sækir. Í öðru lagi gaf
ríkið út 270 milljarða króna verð-
tryggt skuldabréf til að endurfjár-
magna Seðlabankann og koma í
veg fyrir að hann færi í þrot. Það
skuldabréf hefur nú verið lækk-
að niður í um 170 milljarða króna
eftir að bankinn yfirtók aftur hluta
af kröfum vegna dag- og veðlána
sem gengið höfðu til ríkisins,“ seg-
ir í texta fjárlaganna.
Og svimandi vaxtakostnaður
Til þess að endurreisa bankakerf-
ið, þar á meðal Seðlabankann,
þurfti ríkissjóður að taka stórfelld
lán, en þau nema nú um 120 millj-
örðum króna.
Fjárlagahallinn er svimandi
sem að verulegu leyti má rekja til
bankahrunsins. Aukið atvinnu-
leysi og tuga milljarða króna at-
vinnuleysisbætur má rekja milli-
liðalaust til hrunsins sem aukið
hefur vandann enn frekar. Halla-
rekstur ríkissjóðs er því uppskrift
að aukinni skuldasöfnun. Hall-
inn var um 140 milljarðar króna á
árinu 2009 og meira en 100 millj-
arðar króna í fyrra. Líkast til þurfa
skattgreiðendur að standa undir
90 milljarða króna vaxtagjöldum á
árinu 2011 en þar með lætur nærri
að fimmta hver króna af tekjum
ríkissjóðs fari í að greiða vexti.
Þjóðaratkvæðagreiðsla
um álögur?
Sigríður Ingibjörg spurði Stein-
grím J. Sigfússon fjármálaráð-
herra á þingi í fyrra hvort hann
teldi ástæðu til að efna til þjóðar-
atkvæðagreiðslu um þær skuld-
bindingar og álögur sem að fram-
an eru taldar, en á þeim tíma var
fyrsta þjóðaratkvæðagreiðslan um
Icesave um garð gengin.
Í skriflegu svari Steingríms
sagði meðal annars, að umræddar
byrðar ríkissjóðs væru til komnar
vegna gríðarlegra áfalla á íslensk-
um fjármálamarkaði. „Hrun ís-
lensku bankanna með tilheyrandi
kostnaði fyrir ríkissjóð er afleið-
ing af ákvörðunum í viðskiptum
og stjórnmálum. Þjóðaratkvæða-
greiðslu um afleiðingar af ákvörð-
unum í stjórnmálum eins og þeim
er hlotist hafa af einkavæðingu rík-
isbankanna er erfitt að láta eiga sér
stað eftir á þótt að vissulega hefði
mátt kjósa um þá ráðstöfun að
einkavæða bankana á sínum tíma.“
Sigríður Ingibjörg spurði Stein-
grím meðal annars um það hvort
hann teldi ásættanlegt að almenn-
ingur bæri skuldaklafa óreiðu-
manna án þess að samþykkja slíkt
í þjóðaratkvæðagreiðslu. Þar er
nærtækast að vísa til nærri 200
milljarða útgjalda skattgreiðenda
vegna endurreisnar bankanna og
175 milljarða króna beinna út-
gjalda vegna tæknilegs gjaldþrots
Seðlabankans í bankahruninu.
Steingrímur svaraði að almenn-
ingur ætti að sjálfsögðu ekki að
bera „skuldaklafa óreiðumanna“
enda kappkostaði ríkisstjórnin að
draga úr því tjóni sem varð við fall
bankanna og lágmarka skaða al-
mennings og íslensks þjóðarbús.
Þjóðaratkvæðagreiðsla gæti ekki
breytt neinu um orðinn hlut „þótt
við fegin vildum“.
Icesave: Lítill hluti byrðanna
Útgjöld íslenskra skattgreiðenda
vegna Iceasve eru nú lauslega
áætluð milli 30 og 40 milljarðar
króna samkvæmt þeim samningi
sem kosið verður um í þjóðar-
atkvæðagreiðslu 9. apríl næst-
komandi. Hlutfallslega er sú upp-
hæð ekki stór hluti heildartjóns
íslenskra skattgreiðenda vegna
bankahrunsins eða um 5 prósent.
Andstæðingar Icesave-samnings-
ins benda á að gengisáhætta sé
mikil; lítil lækkun krónunnar yfir
samningstímann geti hlaupið á
tugum milljarða króna í auknar
greiðslur.
Þórólfur Matthíasson hagfræði-
prófessor segir að viðmið ráði því
hversu mikill kostnaðurinn vegna
tafa á samningum um Icesave geti
verið. „Ef við berum saman Ice-
save II og III og drögum frá kostn-
aðinn vegna hærra vaxtaálags og
tapaðs hagvaxtar er nettókostn-
aðurinn um 10 til 30 milljarðar
króna. Ef við berum saman þann
samning sem stóð til boða vikuna
fyrir þjóðaratkvæðagreiðslu 2010
og Icesave III þá er kostnaðurinn
af því að hafa ekki gengið frá mál-
inu um 60 til 80 milljarðar króna.
Taka ber fram að allar þessar töl-
ur eru háðar forsendum um end-
urheimtuhlutfall og eins forsendu
um 6 prósenta reiknivexti,“ sagði
Þórólfur í samtali við DV í des-
ember síðastliðnum.
Landsbankinn
122 milljarðar
Íbúðalánasjóður
60 milljarðar
Seðlabankinn
175 milljarðar
Icesave
35 milljarðar
Sjóvá
12 milljarðar
SpKef
11 milljarðar
Arion banki
46 milljarðar
Íslandsbanki
28 milljarðar
Lánasjóður
landbúnaðarins
14 milljarðar Heildarupphæð
503 milljarðar
Kostnaður þjóðarinnar af bankahruninu
Beinn kostnaður skattgreiðenda af bankahruninu er líklega 600 til 700 milljarðar króna þegar allur vaxtakostnaður er einnig talinn.
Bankarnir
732.700 kr.
á hvern skattgreiðanda
2.468.400 kr.
á hverja fjögurra
manna fjölskyldu
Heildarkostnaður
1.880.416 kr.
á hvern skattgreiðanda
6.334.414 kr.
á hverja fjögurra
manna fjölskyldu
n Skattgreiðendur bera 600 milljarða byrði vegna falls bankanna n Icesave er 6 prósent
þess kostnaðar samkvæmt núgildandi áætlunum n Beinhörð útgjöld vegna falls Seðla-
banka Íslands námu 175 milljörðum n Gjaldþrot Seðlabanka kostar 650 þúsund á mann
Þrot Seðlabankans
er fimmfalt Icesave
Jóhann Hauksson
blaðamaður skrifar johann@dv.is
„Samanlagt nem­
ur þetta 370 millj­
örðum króna eða um 74
prósentum af heildar­
álögum íslenskra skatt­
greiðenda og heimila
vegna tjónsins.
Tæknilegt gjaldþrot Seðlabankinn
varð tæknilega gjaldþrota í höndum Davíðs
Oddssonar seðlabankastjóra. Það kostaði
skattgreiðendur 175 milljarða króna.
Töfin étur upp ávinning Þórólfur
Matthíasson hagfræðiprófessor telur víst
að tafir á samningum um Icesave éti upp
ávinninginn og gott betur.