Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.2011, Blaðsíða 16

Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.2011, Blaðsíða 16
16 | Erlent 13. apríl 2011 Miðvikudagur „Síðasti áratugur í sögu Fílabeins- strandarinnar hefur í raun verið blóði drifinn vegna umræddra trúarbragða- deilna. UppgangUr og hnignUn á Fílabeinsströndinni n Laurent Gbagbo, sem tapaði forsetakosningum á Fílabeinsströndinni í nóvember, var handtekinn á mánudag n Vonast er til að Ouattara, réttkjörinn forseti, nái að tryggja frið n Fílabeinsströndin var eitt sinn kölluð efnahagsundrið í Afríku, en þar hefur verið stöðug hnignun um áratugaskeið Stuðningsmönnum Alassanes Ouatt- ara, sem sigraði í forsetakosningum á Fílabeinsströndinni í nóvember síðastliðnum, tókst á mánudag að brjóta sér leið að neðanjarðarbyrgi Laurents Gbagbo og handtaka hann. Gbagbo neitaði að viðurkenna ósigur í kosningunum þrátt fyrir að fulltrúar Sameinuðu þjóðanna hefðu vottað að þær hefðu farið vel fram. Gbagbo var handtekinn ásamt eiginkonu sinni, Simone, en talið er að hún hafi jafnan staðið á bak við margar um- deildar ákvarðanir forsetans fyrrver- andi, meðal annars þá að neita að viðurkenna ósigur í kosningum. Á barmi borgarastyrjaldar Allt síðan kosningarnar fóru fram hafa Fílabeinsstrendingar verið á barmi borgarastyrjaldar og í síðasta mánuði brutust út blóðug átök sem ollu því að allt að milljón manns ákvað að yfirgefa landið. Talið er að allt að 1.500 manns hafi fallið frá því í nóvember auk þess sem fjölda fólks er enn saknað. Vonast er til að friður komist á eftir handtökuna á Gbagbo, þó að mikil ólga ríki enn í landinu. Fílabeinsströndin hefur löngum verið klofin vegna trúarbragða- deilna. Í norðurhluta landsins eru múslimar áberandi á meðan kristnir ráða ríkjum í suðrinu. Þessar deilur kristölluðust í forsetaframbjóðend- unum tveimur en Gbagbo er krist- innar trúar á meðan Ouattara er múslimi. Síðasti áratugur í sögu Fíla- beinsstrandarinnar hefur í raun ver- ið blóði drifinn vegna umræddra trúarbragðadeilna. Litlar framfarir hafa því orðið í landinu, sem önnur Afríkuríki litu eitt sinn upp til, en á 7. og 8. áratug síðustu aldar var jafn- an talað um „efnahagsundrið á Fíla- beinsströndinni“. Það er því ekki úr vegi að líta nán- ar á sögu Fílabeinsstrandarinnar og sögu þessara tveggja einstaklinga sem hafa borist á banaspjótum und- anfarna mánuði. Mikil gróska í kjölfar sjálfstæðis Fílabeinsströndin hlaut sjálfstæði árið 1960 en var áður frönsk ný- lenda. Fyrsti forseti landsins, Félix Houphouët-Boigny, er jafnan nefnd- ur „faðir sjálfstæðisbaráttunnar“ en hann hafði setið á franska þinginu og gegnt nokkrum ráðherraembættum. Fyrir tilstilli hans tókst að færa tals- verð völd frá París til Abidjan, þáver- andi höfuðborgar Fílabeinsstrandar- innar, á 6. áratug síðustu aldar. Eftir að fullt sjálfstæði hafði verið tryggt varð Houphouët-Boigny sjálfskipað- ur forseti og gegndi hann þeirri stöðu til dauðadags – árið 1993. Allt frá árinu 1946, þegar Houphouët-Boigny tók fyrst sæti á franska þinginu, hafði hann bar- ist fyrir auknum réttindum bænda. Höfðu þeir yfirleitt litlar tekjur af at- vinnu sinni, þar sem hvítir landeig- endur hirtu mestallan gróða. Hann hvatti til stofnunar stéttarsamtaka, sem áttu sinn þátt í að auka réttindi bænda á kostnað landeigenda. Þrátt fyrir að Fílabeinsströndin öðlaðist sjálfstæði lagði Houphouët- Boigny ætíð ríka áherslu á góð sam- skipti við gömlu herraþjóðina og mun það meðal annars hafa greitt götu sjálfstæðis landsins. Hann kom á frjálsu markaðshagkerfi ásamt því að styrkja stöðu bænda, sem fóru skyndilega að sjá mikinn gróða í fyrsta sinn. Fílabeinsströndin hefur enda yfir miklum landgæðum að ráða. Enn þann dag í dag er landið leiðandi í kakóbaunaframleiðslu og er jafnframt þriðji stærsti framleið- andi kaffibauna í heiminum. Á árun- um 1963 til 1978 var stöðugur hag- vöxtur á Fílabeinsströndinni og var mestur um 12 prósent milli ára. Kreppa vegna fallandi kakóverðs Eftir að heimsmarkaðsverð á bæði kakó- og kaffibaunum tók að lækka árið 1978 fór að bera á efnahags- þrengingum á Fílabeinsströndinni. Tekjur minnkuðu og kom þá í ljós að stefna Houphouët-Boignys sem hvetja átti til erlendrar fjárfesting- ar var ef til vill ekki jafn heppileg og áður var talið. Stefnan snerist um að erlendum fyrirtækjum var gert kleift að fjárfesta í landinu og njóta um leið mikilla fríðinda, meðal annars að greiða aðeins 10 prósent af hagnaði hvers árs til Fílabeinsstrandarinnar – hin 90 prósentin fóru ætíð úr landi. Miklir þurrkar á árunum 1982 til 1984 hjálpuðu ekki til og enn síður efnahagsleg niðursveifla á heimsmörkuðum árið 1986. Fá- tækt jókst með hverju árinu og var Houphouët-Boigny gagnrýndur fyr- ir að eyða fúlgum fjár í gæluverk- efni sín. Hann vildi ólmur umbreyta fæðingarþorpi sínu, Yamoussoukro, í höfuðborg landsins sem var og gert. Þá lét hann byggja stærstu kirkju í heimi, Frúarkirkjuna í Yamousso- ukro. Munaðarlaust land Í byrjun 10. áratugar síðustu aldar fór heilsu Houphouët-Boignys að hraka. Hann hafði þá skipað sem forsætis- ráðherra Alassane Ouattara, sem hafði átt góðu gengi að fagna í starfi hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum og var honum falið að grynnka á þjóð- arskuldum Fílabeinsstrandarinnar í kjölfar mikillar efnahagslægðar. Houphouët-Boigny lést í desember 1993 en þá hafði Ouattara í raun far- ið með völd í landinu um tveggja ára skeið. Hinn aldni forseti lá á sjúkra- beði í París en lét flytja sig fársjúk- an til Fílabeinsstrandarinnar svo að hann gæti dáið í landinu sem hann hjálpaði til við að skapa. Það kom í hlut Ouattara að tilkynna Fílabeins- strendingum andlát hins vinsæla Huophouët-Boignys og sagði hann af því tilefni: „Fílabeinsströndin er nú munaðarlaus.“ Valdabarátta Flestir bjuggust við því að Ouattara yrði skipaður eftirmaður Houphou- ët-Boignys en það kom í hlut Henris Konan Bédié, sem hafði starfað sem forseti þingsins. Bédié hélt völdum, meðal annars með því að breyta lög- um um kjörgengi til forseta – sem útilokuðu Ouattara frá því að bjóða sig fram þar sem báðir foreldrar hans þurftu að vera fæddir á Fílabeins- ströndinni. Að lokum fór þó svo að herinn bolaði Bédié frá völdum og tók völdin í landinu á aðfanga- dag 1999. Herinn í landinu skipaði Robert Guéï sem forseta, en boðaði jafnframt til forsetakosninga í októ- ber árið 2000. Þar bauð sig fram á móti honum Laurent Gbagbo. Gbagbo var vel þekkt stærð í stjórnmálum á Fílabeinsströndinni. Hann hafði verið helsti andstæðing- ur þjóðhetjunnar Houphouët-Boig- nys á 9. áratugnum, en þurfti þá að flýja til Parísar vegna andstöðu sinn- ar við forsetann. Gbagbo sigraði örugglega í kosningunum árið 2000, en þá gerðist nokkuð sem Gbagbo þekkir nú af eigin raun – Guéï neitaði að fara úr embætti og viðurkenndi ekki úrslit kosninganna. Eftir stöðug mótmæli á götum helstu borga og bæja Fílabeinsstrandarinnar fór þó að lokum svo að Guéï flúði til Líberíu og Gbagbo tók við völdum. Þjóðin vonaðist eftir stöðugleika og efna- hagslegum framförum en þær vonir urðu brátt að engu. Björn Teitsson blaðamaður skrifar bjorn@dv.is Fréttaskýring - fyrri hluti „Enn þann dag í dag er landið leiðandi í kakóbauna- framleiðslu og er jafn- framt þriðji stærsti framleiðandi kaffi- bauna í heiminum. Félix Houphouët-Boigny Jafnan kallaður „afríski vitringurinn“. Hann naut mikillar virðingar um heim allan og er talinn faðir sjálfstæðisbaráttu Fílabeinsstrandarinnar. Laurent Gbagbo Var handtekinn á mánudag- inn. Hann var fyrsti raunverulegi andstæðingur Houphouët-Boignys og varð forseti árið 2000. Henri Konan Bédié Var óvænt skipaður eftir- maður Houpho- uët-Boignys. Var sviptur völdum á aðfangadag 1999. Alassane Ouattara Með doktorsgráðu í hagfræði og starfaði lengi hjá AGS. Hann þótti líklegasti arftaki Houphouët-Boignys árið 1993 en þurfti að bíða í 18 ár eftir embættinu.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.