Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.2011, Blaðsíða 18

18 | Umræða 13. apríl 2011 Miðvikudagur
„Það ætti ekki
að vera mikið
vandamál að
dusta rykið af
því.“
n Steingrímur J. Sigfússon fjármála-
ráðherra um svar ríkisstjórnarinnar við
bréfi ESA í kjölfar Icesave-kosninganna,
en svarið var nær fullunnið í september í
fyrra. – DV
„Ég fæddist
aðeins of seint.
Uppáhalds-
hljómsveitin mín
er Led Zeppelin og
ég er dálítið fyrir þetta
gamla rokk.“
n Dagur Sigurðsson, tvítugur nemi í
Tækniskólanum í Reykjavík, sem sigraði í
Söngkeppni framhaldsskólanna um
síðustu helgi. – DV
„Hann er farinn að skynja
umhverfi sitt meira.“
n Helgi Pétursson tónlistarmaður um
vin sinn Ólaf Þórðarson sem liggur
meðvitundarlaus á spítala eftir að sonur
hans réðst á hann. – Kastljós
„Þetta snýst ekki um
persónu Guðfríðar Lilju
heldur bara eðlilega og
sjálfsagða verkaskiptingu
á milli þingmanna í þing-
flokki.“
n Lilja Rafney Magnúsdóttir um
ástæðuna á bak við ákvörðunina um að
kjósa um stjórn þingflokks Vinstri
grænna. – DV
„Ég nota þetta
þó mest sem eins
konar leiðarvísi.“
n Gunnar Nelson
bardagaíþróttamaður um
hellisbúamataræðið. – DV
Ólafur Ragnar sýkist aftur
Ó
lafur Ragnar Grímsson forseti
hefur aftur tekið upp orðræðu
góðærisins og er aftur byrjað-
ur að smita frá sér hugmynda-
fræði góðærisins.
„Hættiði að tala niður íslenskt at-
vinnulíf,“ kallaði Ólafur Ragnar til for-
manna stéttarfélaganna á blaða-
mannafundi um Icesave-kosninguna
á sunnudag. Hann sagði „brýnna en
nokkru sinni að við stöndum saman“
og vildi að ungu fólki yrðu sagðar góðar
fréttir. Nú ættu viðvörunarbjöllurnar að
hljóma.
Frasinn „að tala niður“, sem Ólafur
notar, var helsta vörn góðærissinna
þegar fjara fór undan íslensku efna-
hagsbólunni. Slagorðið var notað til að
drepa niður gagnrýna umræðu á Ís-
landi. Gagnrýnendur voru markvisst
sakaðir um að „tala niður“ hlutabréfa-
markaðinn, fasteignamarkaðinn, krón-
una eða íslenskt atvinnulíf. Hóphugs-
unin var að það væri rangt af Íslendingi
að gagnrýna ríkjandi fyrirkomulag eða
ástand, vegna þess að það væri ekki gott
fyrir ímynd þjóðarinnar og efnahagslíf
landsins. Og útlendingar gagnrýndu
vegna þess að þeir voru útlendingar.
Góðærissýki okkar gerði okkur ófær um
að meðtaka og færa fram gagnrýni.
„Það er óábyrgt og óheppilegt ef ein-
hverjir vilja sko tala niður gjaldmiðilinn
okkar,“ sagði Geir H. Haarde forsætis-
ráðherra í september 2007, þegar ein-
hverjir töluðu um hvort skoða ætti hvort
taka ætti upp evru. Jóhanna Sigurðar-
dóttir, þá félagsmálaráðherra en nú for-
sætisráðherra, réðst að Seðlabankanum
fyrir raunsæja spá um 30% lækkun fast-
eignaverðs þann 6. maí 2008: „Ég held
að það hafi verið mjög óskynsamlegt af
Seðlabankanum að tala niður fasteigna-
verð með þeim hætti sem hann gerði.“
Spáin reyndist vera fullkomlega raun-
rétt, en samkvæmt hugmyndafræði
góðærissinna gat rétt verið rangt. Sjálfs-
blekkingin átti rétt á sér, en sannleikur-
inn ekki.
Í Rannsóknarskýrslu Alþingis um
orsakir efnahagshrunsins er horft til
þjóðernishyggju sem einnar helstu
undirliggjandi orsakar hrunsins. Þjóð-
ernishyggjan skapaði aðstæður fyrir
skólabókardæmi um hóphugsun, sem
hafnaði gagnrýni og hampaði blekk-
ingu. „Þegar horft er til baka yfir þá at-
burði sem leiddu til hruns í íslensku
efnahagslífi vekur þáttur forseta Íslands
sérstaka athygli,“ segir í viðauka skýrsl-
unnar. „Forsetinn beitti sér af krafti við
að draga upp fegraða, drambsama og
þjóðerniskennda mynd af yfirburðum
Íslendinga sem byggðust á fornum arfi.
Það er athyglisvert að nokkrir þeirra
eiginleika sem forsetinn taldi útrásar-
mönnum til tekna eru einmitt þeir þætt-
ir sem urðu þeim og þjóðinni að falli...
Hann tók þátt í að gera lítið úr þeim
röddum sem vöruðu við hættulega
miklum umsvifum íslenskra fyrirtækja.“
Ákall forsetans um að ekki eigi
að „tala niður“ stöðu atvinnumála á
Íslandi, vegna þess að hagkvæmara sé
að „tala upp“, er ákall um að setja hag-
kvæmnina ofar sannleikanum; ef það
er óhagstætt að gagnrýna eigi að sleppa
því. En sannleikurinn er prinsipp. Hann
er frumregla, alveg eins og lýðræðið, og
hefur gildi í sjálfum sér. Lýðræðið sem
lítur ekki á sannleikann sem frumreglu
er lítils virði. Við höfðum slíkt lýðræði,
þar sem leynd og praktískar lygar voru
dyggð í nafni þjóðernishyggju.
Þjóðernishyggja er trúarbrögð. Hún
er bráðsmitandi andleg veiki. Hún er
hugmynd, sem dreifist óvenjuauðveld-
lega á milli manna, því hún gerir þann
sem trúir betri en aðra, bara ef hann trú-
ir; rétt eins og trúarbrögð lofa þér lífi eftir
dauðann, svo lengi sem þú trúir. Slíkar
hugmyndir eru lífseigar því þær styrkja
sjálfsmynd fólks og eiga litla hættu á að
raunveruleikinn afhjúpi þær, þótt það
gerist þegar þær hrynja. Í góðærinu var
forsetinn smitberi smitberanna; æðsti-
prestur íslenskrar þjóðernishyggju og
sjálfsblekkingar. Hann er að sýkjast af
góðærissýkinni að nýju. Við verðum að
berjast gegn því að smitast aftur.
Leiðari
Er uppi á þér
typpið?
„Já, svona heldur
betur, það er reisn
á öllu á Húsavík,“
segir Sigurður
Hjartarson,
safnvörður Hins
íslenzka reða-
safns á Húsavík.
Síðastliðinn
föstudag var limur Páls Arasonar
afhjúpaður á safninu og hefur málið
vakið töluverða athygli í erlendum
fjölmiðlum.
Spurningin
Bókstaflega
Jón Trausti Reynisson ritstjóri skrifar.„Samkvæmt hug-
myndafræði góð-
ærissinna gat rétt verið
rangt.
Forsetinn og Davíð
saman
n Það skondnasta við afstaðna
baráttu til að koma Icesave fyrir
dómstóla er samleið Davíðs Odds-
sonar, ritstjóra
Moggans, og
Ólafs Ragnars
Grímssonar,
forseta Íslands.
Þeir tveir hafa
um árabil
beinlínis nærst
á gagnkvæmri
fyrirlitningu ef
ekki hatri. Fræg eru ummæli Davíðs
á sínum tíma um „skítlegt eðli“. En
nú horfir öðruvísi við og Hannes
Hólmsteinn Gissurarson, hugmynda-
fræðingur Davíðs, telur þá eiga póli-
tíska samleið. Það er reyndar rétt að
því marki að pólitískt bakland Ólafs
er nú í Framsóknarflokki og þeim
armi Sjálfstæðisflokks sem kenndur
er við náhirðina.
Hornrekan Guðmundur
n Guðmundur Steingrímsson, þing-
maður Framsóknarflokksins, reið
ekki feitum hesti frá þingi Fram-
sóknarflokksins
um helgina.
Þingmaðurinn
stefnir leynt og
ljóst að því að
feta slóð föður
síns og afa og
verða þriðju
kynslóðar
leiðtogi Fram-
sóknarflokksins. Vandi hans þar er
að Sigmundur Davíð Gunnlaugsson
er of sterkur á formannsstóli oig
engin sprunga í valdakerfi hans.
Guðmundur er því hornreka í eigin
flokki.
Hefnd Steingríms
n Sú hefndaraðgerð Steingríms
J. Sigfússonar og Svavarsarmsins í
VG að setja Guðfríði Lilju Grétars-
dóttur af sem þingflokksformann
mun örugglega draga dilk á eftir
sér. Guðfríður og aðrir í órólegu
deildinni munu nú herðast í and-
stöðu sinni við valdakjarnann og
er því spáð að það muni enda með
ósköpum, fyrr en síðar. Það þykir
raunar lýsa lítilli stjórnvisku Stein-
gríms að hann skuli hjóla í nýbak-
aða móður með þessum hætti og
kalla hugsanlega yfir sig málsókn
fyrir að brjóta lög á einstaklingi í
fæðingarorlofi. Hugsanlega er þetta
banabiti núverandi ríkisstjórnar.
Flótti af Pressunni
n Talsverð upplausn virðist vera í
liði Björns Inga Hrafnssonar, vefkóngs
Pressunnar og Eyjunnar. Það varð
honum mikið
áfall þegar Marta
María Jónasdóttir,
aðstoðarritstjóri
og lykilmaður
í velgengni
Pressunnar,
yfirgaf fleyið í
fússi. Áður hafði
hinn snjalli
blaðamaður Snæfríður Ingadóttir
hætt og einnig verslunarstjóri Butik,
vefverslunar Björns Inga. Þá eru
ótaldir bloggararnir Eiður Guðnason
og Unnur Jóhannsdóttir.
Sandkorn
TRyggVAgöTu 11, 101 REykjAVík
Útgáfufélag: DV ehf.
Stjórnarformaður:
Lilja Skaftadóttir
Ritstjórar:
jón Trausti Reynisson, jontrausti@dv.is
og Reynir Traustason, rt@dv.is
Fréttastjóri:
Ingi Freyr Vilhjálmsson, ingi@dv.is
Ritstjórnarfulltrúi:
jóhann Hauksson, johann@dv.is
Umsjón helgarblaðs:
Ingibjörg Dögg kjartansdóttir, ingibjorg@dv.is
Umsjón innblaðs:
Ásgeir jónsson, asgeir@dv.is
DV á netinu: dv.is
Aðalnúmer: 512 7000, Ritstjórn: 512 7010,
Áskriftarsími: 512 7080, Auglýsingar: 512 7050.
Smáauglýsingar: 512 7004.
Umbrot: DV. Prentvinnsla: Landsprent. Dreifing: Árvakur.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins
á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð.
Þ
að var undarleg stemning á Öl-
stofunni á laugardagskvöldið,
þangað sem ég hef farið eft-
ir hverjar einustu Alþingis- og
sveitarstjórnarkosningar og þjóðarat-
kvæðisgreiðslur undanfarin 10 ár eða
svo. Enginn minntist orði á nýafstaðn-
ar Icesave-kosningar. Hvorki voru
menn hryggir að sjá né glaðir, það var
þegjandi samkomulag um að þegja
um Icesave.
Ég bið lesandann velvirðingar á að
rjúfa það samkomulag hér, en þessi
þreyta býður þó upp á örlitla von
líka. Eftir áróður undanfarinna daga
er nánast léttir að sjá að hvorki hefur
heimurinn farist né frelsarinn stigið
fram, allt heldur áfram eins og áður,
enn um sinn að minnsta kosti. Við
fyrstu sýn virðist Icesave ekki ætla að
kljúfa þjóðina í varanlegar fylkingar.
Kannski var það aldrei líklegt til að
byrja með.
Fleiri fórnir á altari Icesave
Icesave var (og er) undarlegt mál sem
sameinar róttæklinga, handrukkara og
Davíð Oddsson í einum málstað. Það
eitt og sér er málinu hvorki til lasts né
lofs, þótt merkilegt sé, en bendir ein-
mitt frekar til þess að nei-gengið hafi
varla verið gengi til að byrja með. Ólíkt
öðrum þrætueplum, svo sem herstöð-
inni eða Kárahnjúkavirkjun eða EES,
þar sem tekist var á um mismunandi
framtíðarsýn og eðlilegt hefði verið að
kjósa um, var hér í raun verið að kjósa
um fortíðina. Og í Icesave-málinu er
hagur allra landsmanna einn og hinn
sami, ágreiningsefnin snúa einungis
að framkvæmdinni. Nú vona allir já-
menn að við komum sem best út úr
dómsmáli, rétt eins og allir neimenn
hefðu líklega vonað að samningurinn
hefði reynst sem best hefði hann orðið
ofan á.
Í Silfrinu daginn eftir dómsdag
sveif einnig rólegur andi yfir vötnum.
Það sama átti þó ekki við um stjórn-
málamennina. Tekist var á heiftarleg-
ar en lengi. Það var sorglegt að sjá, því
undanfarið hefur einmitt örlað á þeim
möguleika að flokkarnir taki sig sam-
an um að leysa úr málum sem varða
þjóðina alla. Þeim möguleika hefur nú
verið fórnað á altari Icesave.
Stjórnviska og stjórnkænska
Sjálfstæðisflokkurinn hefur á ferli sín-
um sýnt mikla stjórnkænsku en litla
stjórnvisku. Afleiðingarnar eru þær að
hann vinnur oftast kosningar en set-
ur landið síðan á hausinn. Núverandi
formaður sýndi á þessu stigi Icesave-
málsins á hinn bóginn meiri stjórn-
visku en stjórnkænsku, svo að jafnvel
hans eigin varaformaður missti það út
úr sér að aldrei þessu vant tækju sjálf-
stæðismenn þjóðarhagsmuni fram
yfir flokkshagsmuni. Fyrir þetta mun
nú flokkurinn refsa honum.
Vinstrimenn eru vanir að tapa
kosningum og láta slíkt lítið á sig fá,
en eiga erfiðara með að starfa sam-
an þegar þeir sigra. Sjálfstæðismenn
þola hins vegar illa að tapa, hver svo
sem málstaðurinn er, og því lítur Dav-
íð Oddsson nú sterkari út heldur en
Bjarni Ben. Davíð kann að vinna kosn-
ingar, en minna fer fyrir stjórnvisk-
unni þegar í stólinn er komið.
Deilan leyst?
Ríkisstjórnin hefur, á íslenskan
mælikvarða að minnsta kosti, sýnt
mikla stjórnvisku en litla stjórn-
kænsku. Afleiðingarnar eru þær að
hún bjargar efnahag þjóðarinnar
en fær alla upp á móti sér í leiðinni.
Ef til vill er þó að verða breyting þar
á. Henni tókst að koma stjórnlaga-
þinginu fram hjá Hæstarétti, og
spurning um hvort henni tekst ekki
einnig að koma Icesave fram hjá for-
setanum. Ef tekst að borga skuldina
út úr þrotabúi Landsbankans hverf-
ur deilan eins og dögg fyrir sólu án
þess að forsetinn fái nokkuð að gert,
og líklega þarf ríkisstjórnin nú að
sannfæra Breta og Hollendinga bak-
dyramegin um að þetta verði reynd-
in.
Ef svo fer mun koma í ljós að allar
deilurnar um Icesave voru tilgangs-
lausar og að þeir sem stofnuðu til
skuldanna munu á endanum greiða
þær, sem hlýtur jú að vera eitthvað
sem allir geta sætt sig við. Þriggja ára
þrætur munu þá hafa farið fyrir lítið
og mun þjóðin öll líta fremur kjána-
lega út í kjölfarið. En skaðinn er þeg-
ar skeður, þær umræður sem hefðu
átt að fara fram um nýja framtíðarsýn
fyrir þjóðina í kjölfar bankahrunsins
hurfu í skugga Icesave. Sem var jú
líklega einmitt það sem þeir sem há-
værastir voru gegn Icesave framan af
vonuðust til.
Harmleikur Bjarna Ben
„ Icesave var (og
er) undarlegt
mál sem sameinar
róttæklinga, handrukkara
og Davíð Oddsson í
einum málstað.
Kjallari
Valur
Gunnarsson