Dagblaðið Vísir - DV - 08.07.2011, Síða 24

24 | Erlent 8.–10. júlí 2011 Helgarblaðið
O
lía lekur í Norðursjó í hverri
einustu viku. Þetta kemur
fram í skjölum sem blaðið
Guardian komst yfir. Skýrsl-
an grefur undan yfirlýsing-
um olíufyrirtækja um að þau geri allt
sem í þeirra valdi stendur til að bæta
öryggi olíuborpalla. Í skjölunum eru
birt nöfn fyrirtækja sem ollu meira
en 100 olíulekum á árunum 2009 og
2010. Upplýsingar um flesta lekana
hafa ekki litið dagsins ljós en sumir
þeirra gætu verið banvænir.
Olíurisinn Shell er á meðal þeirra
fyrirtækja sem hafa valdið hvað
mestum skaða þrátt fyrir að hafa
lofað því fyrir fimm árum að taka til
í sínum málum eftir að slys varð á
borpalli fyrirtækisins þar sem tveir
starfsmenn létu lífið. Dómari úr-
skurðaði í því máli að unnt hefði ver-
ið að koma í veg fyrir dauða starfs-
mannanna ef gert hefði verið við
olíulögn sem lá frá borpallinum. Í
kjölfarið gaf öryggisráðgjafi hjá Shell
í skyn að öryggisreglur hefðu verið
hunsaðar í mörg ár og framkvæmda-
stjóri hjá Shell viðurkenndi að örygg-
isreglurnar væru annars flokks og úr
því ætti að bæta.
Toppurinn á ísjakanum
Oftast, eða sjö sinnum, hafa lekar orð-
ið hjá Brent Charlie, olíuborpalli á
vegum Shell. Borpallurinn var byggð-
ur árið 1976 og er einn af þeim elstu
á svæðinu. Öryggismál þessara elstu
borpalla þykja vera hvað bágbornust.
Í lok september 2009 skipuðu örygg-
iseftirlitsmenn Shell að hætta fram-
leiðslu á olíu um tíma og fyrir viku
síðan hótaði öryggiseftirlitið að loka
starfseminni á borpallinum vegna
ófullnægjandi öryggismála.
Fjórir lekar urðu frá borpalli á
vegum fyrirtækisins BP sem bar
ábyrgð á olíuslysinu mikla í Mexíkó-
flóa á síðasta ári. Stærstu olíufyrir-
tækin lýstu yfir í kjölfar slyssins að
slíkt myndi ekki endurtaka sig. Skjöl-
in benda hins vegar til annars.
Heimildamenn Guardian segja
atvikin sem tilkynnt hafa verið, ein-
ungis vera toppinn á ísjakanum.
Mörg óhöpp eru þögguð niður þar
sem starfsmenn óttast að missa
vinnu sína tilkynni þeir óhöppin.
Þrátt fyrir að vinnumönnum á bor-
pöllum sé skylt að tilkynna allt sem
fer úrskeiðis ríkja óskráðar reglur á
borpöllunum um að tilkynna ekki
óhöpp sem gætu komið niður á starf-
semi þeirra. Stöðvist olíuborun í ein-
hvern tíma munu fyrirtækin tapa
peningum.
Deilt um olíuboranir á norður-
heimskautinu
Í janúar hélt Chris Hune, orkumála-
ráðherra Bretlands, því fram að ör-
yggis- og umhverfisstjórnun Bret-
lands væri meðal þeirra öflugustu í
heiminum. Afhjúpun skjalanna þyk-
ir því vera áfall fyrir bresk stjórnvöld
sem hafa hafa stutt dyggilega áform
um olíuboranir á norðurheimskaut-
inu. Aðstoðarorkumálaráðherra
Bretlands hefur sagt boranirnar „al-
gerlega lögmætar“ svo fremi sem
þær fylgi hinum „ströngu“ öryggis-
reglum Bretlands.
Shell er eitt af þeim fyrirtækjum
sem ætla að bora eftir olíu á norð-
urheimskautsvæðinu en fyrirtæk-
ið hefur keypt réttindi til að bora í
Beufort-hafi, norður af Kanada og
Chuckhi-hafi, norðan Beringssunds.
Málaferli standa yfir vegna sölu
á réttindum til að bora eftir olíu í
Chuckhi-hafi eftir að umhverfis-
verndarsamtök og frumbyggjaþorp
kærðu söluna. Skýrsla um umhverf-
isáhrif olíuborana var skrifuð í kjöl-
farið og var meðal annars fjallað um
hugsanleg áhrif olíuleka á svæðið.
Umhverfisverndarsamtökum þótti
skýrslan, sem er 600 blaðsíður að
lengd, hins vegar ófullnægjandi.
Olíuleki myndi hafa verri áhrif á
norðurslóðum þar sem olía hreins-
ast síður í köldum sjó.
Umræðu skortir á Grænlandi
„Við teljum ekki að umhverfisvernd
eigi að koma í veg fyrir þróun í iðn-
aði,“ segir Kuupik Kleist utanríkis-
ráðherra Grænlands sem fagnar um-
ræðu um umhverfismál. Aqqaluk
Lynge, formaður inúítaráðsins, hefur
áhyggjur af þeirri ákvörðun stjórn-
valda að veita Cairn Energy áfram-
haldandi leyfi til olíuborana fyrir
utan strendur Grænlands. Grænfrið-
ungar hafa verið duglegir við að mót-
mæla olíuborunum Cairn Energy
sem fékk í gegn lögbann á mótmæla-
aðgerðirnar.
Lynge hefur einnig áhyggjur af
áformum Alcoa um að reisa álver
á Grænlandi. Hann hefur áhyggjur
af lýðræðislegu ferli við ákvarðana-
tökurnar þar sem stjórnsýslan sé of
veik og fyrirtækin eigi greiða leið að
stjórnmálamönnum landsins. Hann
viðurkennir þó lýðræðislegan rétt
stjórnvalda til að semja við fyrirtæk-
in.
Grænlendingar eru undir miklum
þrýstingi frá olíufyrirtækjum sem á
einum degi þéna meira en Grænland
veltir á einu ári. Von um skyndigróða
af framkvæmdum Cairn Energy og
Alcoa gæti kaffært umræðu um kosti
og galla þessarar iðnvæðingar. Þá er
auðvelt að höfða til lítilla byggða-
samfélaga með loforðum um störf
og peninga til samfélagsins, þar sem
fólk hefur tilhneigingu til að segja
já við slíkum áformum án þess að
hugsa um afleiðingarnar.
Grænlensk stjórnvöld vilja end-
anlega fá sjálfstæði frá Dönum.
Framkvæmdir myndu greiða fyr-
ir þeim áformum þar sem olíugróði
myndi þýða að Grænland verði ekki
háð Danmörku um fjárframlög.
Neikvæð samfélagsleg áhrif
Inúítar hafa þó ekki einungis áhyggj-
ur af umhverfisáhrifum fram-
kvæmdanna heldur samfélagslegum
áhrifum. Patricia Cochran, fyrrver-
andi formaður inúítaráðsins segir
hagnaðinn fra olíuframkvæmdum
skila sér í betri skólum, fleiri störfum,
sundlaugum og svo framvegis. Þrátt
fyrir hagnaðinn er hún neikvæð.
„Ég var alin upp við hefðbund-
in gildi og lít á það sem mitt starf
að vera vörður landsins. Mér sýn-
ist þessi heimur nautna- og neyslu-
hyggju vera tákn um að við höldum
ekki lengur í siðferðisleg gildi,“ segir
Cochran.
Í Barrow, þar sem olíuframleiðsla
er mest í Alaska, er tíðni þunglyndis
og sjálfsmorða mjög há.
n Öryggismál hjá Shell í ólestri n Deilt um olíuleit á norðurheimskauti
n Formaður inúítaráðs hefur áhyggjur af skorti á umræðu á Grænlandi
OLÍA LEKUR Í
NORÐURSJÓ
Olíuleki Að jafnaði leka olía og
gas frá borpöllum í hverri viku.
Aqqaluk Lynge Formaður inúítaráðsins
hefur áhyggjur af þróun mála á Grænlandi.
Björn Reynir Halldórsson
blaðamaður skrifar bjornreynir@dv.is
Bretar úrskurð-
aðir sekir
Mannréttindadómstóll Evrópu í
Strassborg úrskurðaði á fimmtudag-
inn að bresk yfirvöld væru sek um
að hafa brugðist mannréttindahlut-
verki sínu í Írak. Bretar hefðu verið
hernámsafl eftir innrásina í Írak sem
færi með framkvæmdavald sem
venjulega væri í höndum stjórnvalda
viðkomandi lands. Bretar hefðu, sem
ríkjandi afl í landinu, vanrækt skyldu
sína til að rannsaka fall óbreyttra
borgara með viðunandi hætti.
Lögmannsstofa í Birmingham,
Public Interest Lawyers, sótti málið
fyrir hönd Íraka sem sögðu breska
hermenn hafa drepið, pyntað eða
nauðgað ættingjum þeirra.
Brotin áttu sér stað á árunum
2003–2006 en þá fóru Bretar og
Bandaríkjamenn með stjórn lands-
ins. Breska ríkið þarf að greiða fimm
einstaklingum 17 þúsund evrur
hverjum fyrir sig, eða tæpar þrjár
milljónir króna.
News of the World
lagt niður
Breska dagblaðið News of the World
mun gefa út sitt síðasta tölublað á
sunnudag að sögn stjórnarformanns
útgáfufélags blaðsins, James Mur-
doch.
Dagblaðið er sakað um að hlera
síma einstaklinga og er talið að blað-
ið hafi látið hlera um fjögur þúsund
farsímar. Daily Telegraph segir að
brotist hafi verið inn í farsíma hjá
aðstandendum breskra hermanna
sem létu lífið í stríðinu í Írak.
David Cameron, forsætisráðherra
Breta, kallaði eftir rannsókn á síma-
hlerunum dagblaðsins sem mun
gefa út sitt síðasta blað á sunnudag.
Útgáfa þess hófst 1. október árið
1843.
Jiang Zemin
sagður látinn
Jiang Zemin, fyrrverandi forseti
Kína, var sagður látinn og gengu
orðrómar um það á interninu. Kín-
verks stjórnvöld hafna orðrómnum
hins vegar og segja hann uppspuna.
Orðrómirinn kom í kjölfar þess
að Jiang missti af stórviðburði á veg-
um kínverska kommúnistaflokksins
föstudaginn fyrir viku en vengavelt-
ur hafa verið um heilsu Jiang sem er
84 ára gamall.
Þeir sem leita uppi nafn hans á
kínverskum leitarsíðum fá aðvörun
um að leitin sé ólögleg. Sama gildi
um þá sem leita að ám sem á kín-
versku myndi einmitt útleggjast sem
„jiang“. Þá er lokað á bloggsíður og
erlendar fréttasíður sem fjalla um
Jiang.
Talið er að forsetinn fyrrverandi
liggi á hersjúkrahúsi í Beijing.