Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.2013, Side 28

28 Viðtal 1.-3. mars 2013 Helgarblað
frönsku og ,,Allar heimsins enskur“
hét eitt. Hann var gríðarlega fróð-
leiksfús og forvitinn um lífið.“
Létu ekki svipta sig draumunum
Einu sinni spurði vinur Vilborgar
hana hvernig hún gæti haldið áfram
með þetta Demóklesarsverð hang-
andi yfir höfðinu á þeim vitandi að
það myndi falla. „Ég sagði að það
væri engin önnur leið en að halda
áfram. Þú lifir bara einn dag í einu.
Ég man eftir einum manni sem
var með mér í stuðningshópi fyrir
aðstandendur krabbameinssjúkra í
Edinborg. Hann sagði að það hefði
breytt viðhorfi hans til lífsins að
verða vitni að því þegar maður steig
út úr bílnum sínum og gekk beint
í veg fyrir strætisvagn og dó. Hann
skildi að það hefði allt eins getað
verið hann sjálfur. Við höfum bara
daginn í dag. Ef maður áttar sig á því
þá gengur þetta betur.
Framan af var Björgvin reyndar í
meiri afneitun á sjúkdóminn en ég,
kannski af því að hann hélt frá sér
þessum fróðleik sem ég var að afla
mér. Við töluðum oft um að þegar
við yrðum gömul þá myndum við
kaupa okkur hús í Suður-Frakklandi
og hafa það huggulegt í ellinni þar.
Fyrst þegar hann hélt áfram að tala
um þetta eftir að hann fékk grein-
inguna fannst mér það óþægilegt.
Ég hugsaði; af hverju er hann að gera
þetta, er hann í afneitun, er hann að
ögra mér? Hann veit að þetta verður
ekki svona.
Allt í einu áttaði ég mig hins vegar
á því að drekinn myndi á endanum
taka nógu margt frá okkur, í dag
þyrfti hann ekki að taka frá okkur
draumana líka. Við eigum þá sjálf
og getum alveg eins haldið áfram að
tala um það hvernig þetta verður í
ellinni hjá okkur. Hver veit?
Við vissum bæði að þetta myndi
alltaf taka hann á endanum en við
vissum ekkert frekar en aðrir hvenær
það myndi gerast. Ég á bók eftir sál-
fræðiprófessor í Bandaríkjunum sem
er búinn að lifa í fimmtán ár með
4. stigs krabbamein. Það eru alltaf
einhverjir sem lifa lengur en aðrir.
Lífslíkur fólks með 3. stigs krabba-
mein eru tvö til þrjú ár en Björg-
vin fékk sex og hálft ár. Þetta eru
bara meðaltöl sem segja ekkert um
einstaklinga.“
Óvissan var verst
Á tímabili fannst Vilborgu það verst
hvað sjúkdómurinn var óútreiknan-
legur. „Læknarnir gátu aldrei sagt
með neinni vissu hvað myndi gerast
og það var erfiðast. Það var svo erfitt
að sætta sig við það að vita ekki hvað
væri í vændum og ég man alveg eftir
því að hafa óskað þess heitast af öllu
að Guð gæti sent mér bréf með plan-
inu því við vorum stöðugt að bregð-
ast við einhverju óvæntu. En ef ég
vissi alltaf hvernig dagurinn yrði þá
myndi ég örugglega ekki orka það að
fara á fætur suma daga. Þá er betra
að vakna með eftirvæntingu yfir því
hvað dagurinn muni hugsanlega
bera í skauti sér.“
Í gegnum tíðina hefur Vilborg
þurft að glíma við þunglyndi. Líf-
ið gengur í bylgjum og stundum
gengur það betur en aðra daga að
vakna með gleði í hjarta. „Aðra daga
er dökkur tónn í sálinni. Stundum er
hann svo breiður að þessi hugsun er
hvergi nærri. Þá sagði ég Björgvin frá
því og hann tosaði mig fram úr. Það
var gott að búa með sálfræðingi,“
segir hún og brosir fallega. „Hann var
mjög duglegur að tosa mig inn í núið
þegar ég gleymdi mér í áhyggjum
af öllu og engu. Hann kunni alveg
að draga mig aftur niður á jörðina
þegar hugurinn rásaði á brautir sem
hjálpa engum. Það er svo auðvelt að
láta hugann draga sig út í einhvern
áhyggjumóa.“
Til að vinna gegn því er hún
með lykilspurningar sem hafa verið
listaðar upp og hengdar upp á vegg
í vinnustofunni. „Það hjálpar að vera
raunsær og svara spurningum um
það hversu mikilvægt þetta sé, hvort
þetta skipti máli og svo framvegis.“
Nú er hún líka komin með lista
frá sorgarsamtökunum Nýrri dögun
sem hangir uppi á ísskáp. Þar er
henni ráðlagt að passa upp á nær-
inguna og svefninn, halda dagbók og
gráta. „Ég er búin að ákveða að fara
eftir öllu sem fólk sem hefur reynsl-
una segir mér að gera.“
Dauðinn tabú
Nú eru tólf dagar liðnir frá útförinni.
Fram að þessu hefur Vilborg verið
önnum kafin við að sinna praktískum
málum og það hefur hjálpað. „Mér
finnst gott að hafa eitthvað fyrir
stafni því þá missi ég mig ekki niður
í sorgina. Ég er sterk á daginn en ég
finn að núna er ég orðin þreytt og ég
veit að tómleikinn tekur völdin.
Ég held að það hjálpi mér samt
hvað við áttum gott hjónaband. Ég
á ekkert nema góðar minningar. Svo
finn ég svo mikinn kærleika í kring-
um mig. Ég er búin að fá svo mikinn
fjölda af fallegum bréfum, samúðar-
kveðjum og blómvöndum. Fólk hef-
ur haft fyrir því að panta bækur á Am-
azon og láta senda mér. Aðrir hafa
lánað mér bækur um það hvernig
það er að vera deyjandi og hvað tekur
við að því loknu. Það hefur gefið mér
gríðarlegan styrk.
Af því að bloggið fékk svo mikla
athygli þekkir fólk andlitið á mér og
ég hef fengið samúðarkveðjur og
faðmlög á ólíklegustu stöðum eins
og í Sorpu og í kælinum í Bónus.
Eftir þessa reynslu er ég á því að Ís-
lendingar séu mjög opnar og kær-
leiksríkar manneskjur.
Ókunnugt fólk hefur sýnt mér
hluttekningu, deilt sinni reynslu með
mér og gefið mér góð ráð. Það hefur
þakkað mér fyrir að tala opinskátt um
göngu okkar með þessum sjúkdómi
allt til enda. Ég fæ gæsahúð þegar ég
hugsa um það. Ég vissi eiginlega ekki
að dauðinn væri svona mikið tabú
fyrr en ég fann þessi sterku viðbrögð
við því sem ég var að skrifa.
Ég finn að ég er ekki ein á báti,
fólk hefur farið í gegnum missi og
það hefur komist í gegnum hann.
Ég held að svona erfið reynsla geri
okkur mennskari. Ég veit betur hvað
það er að vera manneskja. Ég veit
og skil hvernig það er að fara í gegn-
um svona erfiðleika, sem svo margir
hafi þurft að fara í gegnum. Ég veit að
aðrir hafa komist í gegnum það og að
ég get fylgt í þeirra spor og það gefur
mér kjark til þess að halda áfram.“
Viss um að pabba líði vel
Dóttir þeirra hjóna verður níu ára í
maí. Hún hefur líka hjálpað móður
sinni meira en hún getur skilið. „Það
styrkir mig líka að litla dóttir okkar
er svo viss í sinni trú um að núna líði
pabba vel. Það fyrsta sem hún sagði
þegar ég sagði henni að pabbi henn-
ar væri dáinn: „Núna veit ég að pabba
líður vel og að líkaminn er ekki leng-
ur lasinn.“ Það fór auðvitað ekki fram
hjá henni hvað hann var veikur og
ég talaði um það við hana að líkam-
inn væri skel sem annaðist sálina og
þegar líkaminn gæti það ekki lengur
þá yrði sálin að fá að fara. Hún með-
tók það algjörlega og talar um það og
þannig styrkjum við hvor aðra. Það
hjálpar mér ótrúlega mikið.“
Vilborg fékk ráð frá presti um
hvernig væri best að haga þessu
samtali við dóttur sína þegar Björg-
vin lá banaleguna og það var ljóst að
hann myndi ekki lifa lengi. „Ég sagði
henni að ég væri ekki að deyja og að
ég myndi passa hana því sú hugsun
kviknaði strax hjá henni.
En það var svo magnað að sama
kvöld og ég sagði henni að pabbi
hennar væri deyjandi sagðist hún
vorkenna honum svo mikið. Af því
að hann myndi missa konuna sína
og mömmu sína og dóttur sína
og alla vini sína. Mér fannst það
svo merkilegt að hún sá það strax
þannig að hann myndi missa alla en
við myndum bara missa eina mann-
eskju úr lífi okkar.“
Að ljúka bók
Það var í haust sem þau urðu aftur
vör við að eitthvað væri að. Um versl-
unarmannahelgina fór Björgvin að
fá aftur flogaköst en þeim hafði verið
haldið nær alveg niðri með lyfjum
fram að því og hann fékk þrjátíu
köst á þremur dögum. Í kjölfarið
fór hann í myndatöku sem sýndi
breytingar í æxlinu en of litlar til að
hægt væri að bregðast við því. Hann
átti því að koma aftur í myndatöku
að sex vikum liðnum.
Vilborg vann þá að skáldsögunni
Vígroði og kláraði hana á 100 kíló-
metra hraða í lok mánaðar. „Ég var
að skrifa síðasta kaflann þegar við
vissum að nú væri eitthvað að fara
að gerast. Þannig að ég setti ofur-
kraft í að klára bókina, hætti að
mæta í líkamsrækt og taka mér kaffi-
pásur því ég vissi að ég hefði ekki
meiri tíma til að skrifa.
Reyndar finnst mér það ágætt
að ganga bara inn í 9. öldina þegar
ég er að skrifa og ýta öllu öðru frá
mér. Það hefur oft verið ágætis hvíld
þegar ég er að takast á við erfiðar
aðstæður í gegnum tíðina. Í þess-
um heimi er lífið á hraða lífsins og
öll sköpun er svo heilandi.
Að skrifa er það skemmtilegasta
sem ég geri og ég gæti ekki hugsað
mér lífið án þess. Ég er endalaust
þakklát fyrir að fá að vinna við þetta
og ég veit að það er ekkert sjálfsagt.“
Hún segir að þessi reynsla hafi
auðvitað áhrif á það hvernig hún
skrifar. „Það vita það fáir en í Auði
er ein persónan, munkur í trúboði,
með sömu tegund af flogaveiki og
Björgvin var með.“
Veikindi í bókavertíð
Fyrstu helgina í september fór Björg-
vin hins vegar að rugla skírnar-
nöfnum vina sinna við eftirnöfn
þeirra, týna orðum og vitneskju.
„Hann gat til dæmis ekki farið með
kennitölu móður sinnar í apótekinu
þegar hann ætlaði að sækja lyf fyrir
hana eins og hann hafði gert þúsund
sinnum. Eftir misheppnaða búðar-
ferð í byggingarvöruverslun þar sem
hann fann engin orð til þess að lýsa
því sem hann vantaði kom hann
heim í miklu uppnámi og sagði með
símskeytamáli að ég yrði að láta vita
að hann kæmist ekki í vinnuna í MH
næsta dag.“
Myndatökunni var flýtt og í ljós
kom að nýtt æxli hafði birst nokkru
aftar og ofar við það sem fyrir var.
Það var hins vegar staðsett þannig að
ekki var hægt að skera það þannig að
Björgvin fór strax á stera og í sex vikna
geislameðferð. „Það byrjaði að draga
af honum um miðbik þessarar með-
ferðar. Á sama tíma og bókin mín var
að koma út. Það var snúin staða því
rithöfundar hafa bara þessar fjórar
vikur til þess að kynna bókina og eru
þá á fleygiferð út um allar trissur. Mér
finnst gaman að hitta lesendur sem
skapa sögurnar með mér, því það er
lesandinn sem býr til söguna en ekki
bara höfundurinn. Það gerist ekkert
með bók sem enginn les.
Þannig að það var svolítið snúið
að forgangsraða hlutunum en á
þessum tíma vissum við ekki betur
en að sterarnir myndu draga úr ein-
kennunum og myndirnar gáfu ekki
annað til kynna en að geislameð-
ferðin hefði haft tilætluð áhrif. En
það kom á daginn að myndirnar
segja ekki alla söguna og einkennin
voru orðin svo mikil að það var ljóst
að sjúkdómurinn var að ágerast.
Þannig að ég spurði hann fyrst
þetta væri farið að ágerast svona
hvort ég ætti ekki að blása þetta allt
af. Hann var þá farinn að missa tján-
inguna og það komu bara stöku orð
sem ég krækti í með því að spyrja
hvort hann ætti við þetta eða hitt og
þá sagði hann já eða nei. En þarna
sagði hann heila setningu, „nei, lífið
heldur áfram.“ Hann vildi alls ekki að
ég hætti við.“
Sól í hjartað
Það var hins vegar ekki fyrr en 14. jan-
úar sem það var orðið ljóst að Björg-
vin var átti skammt ólifað. „Þá sagði
læknirinn við okkur að það væru ekki
nema nokkrir mánuðir eftir. Fram að
því héldum við alltaf að við værum
að fara aftur í gegnum sama ferli og í
Skotlandi, þó að við vissum auðvitað
að það væri ekkert öruggt. Viku
seinna kom læknirinn heim og sagði
að nú væri þetta bara spurning um
nokkrar vikur. Þá var svo mikið búið
að gerast í millitíðinni, málstolið
orðið mikið og verkstol ágerðist hratt
og hann var orðinn mjög máttfarinn.
Björgvin var svo dáinn þann 9. feb-
rúar. Þetta gerðist mjög hratt þessar
síðustu vikur.
Engu að síður höfðum við haft
langan aðdraganda og ég er þakklát
fyrir það. Við fengum tækifæri til
þess að kveðja og búa okkur undir
höggið. Ég var komin í sorgarferli
um leið og ég vissi að hann myndi
ekki læknast. Ég var búin að undir-
búa mig í huganum og af og til allt frá
því 2007 hef ég hugsað um jarðarför-
ina, hvernig hún yrði. Ég vissi það
til dæmis fyrir löngu síðan að lagið
Vetrarsól yrði sungið í jarðarförinni
hans því það var uppáhaldslagið
hans.
Og það er svo merkilegt að svona
sorglegur atburður eins og sjúk-
dómsganga sem lýkur með andláti
langt fyrir aldur fram getur orðið til
þess að færa manni óvæntar gjafir
eins og vináttu við fólk annars staðar
á jörðinni og tengt sálir sem annars
myndu aldrei mætast,“ segir Vil-
borg sem kynntist mörgu góðu fólki
í gegnum póstlista á netinu um
heilakrabbamein, meðal annars am-
erískri konu sem býr í Suður-Frakk-
landi og bauð henni í heimsókn með
litlu dótturina. „Þannig að nú lítur út
fyrir að ég láti þann draum rætast og
fái smá sól í hjartað.“ n
„Allt frá því 2007
hef ég hugsað um
jarðarförina, hvernig hún
yrði. Ég vissi það til dæmis
fyrir löngu síðan að lag-
ið Vetrarsól yrði sungið í
jarðarförinni hans.
Þakkar fyrir stuðninginn
Vilborg er afar þakklát fyrir
allan þann hlýhug sem henni
hefur verið sýndur og segir að
Íslendingar séu greinilega opin
og kærleiksrík þjóð, en hún hefur
fengið faðmlag í frystinum í
Bónus og samúðarkveðju á
Sorpu.