Dagblaðið Vísir - DV - 18.02.2014, Qupperneq 24

Vikublað 18.–20. febrúar 201424 Neytendur
Auður Alfífa Ketilsdóttir
fifa@dv.is
Kræklingur Kræklingur
er góður á bragðið en það
þarf að gæta þess að
hann sé í lagi. Mynd dV
Ekki tína krækling
Reglan um R-lausu mánuðina ekki algild
S
ýnataka í Hvalfirði í byrjun
mánaðar leiddi í ljós að magn
DSP-eiturs í holdi skelfisks var
langt yfir viðmiðunarmörkum.
Matvælastofnun varar við söfnun og
neyslu á kræklingi úr Hvalfirði þar til
að viðvöruninni hefur verið aflétt.
Gömul þumalfingursregla segir
að ekki skuli tína krækling í þeim
mánuðum sem ekki hafa bókstafinn
R í nafninu sínu, það eru maí, júní,
júlí og ágúst, því þá eru mestar líkur á
þörungablóma. Þetta er þó ekki algilt
eins og mælingarnar núna sanna og
því betra að fylgjast með upplýsing-
um um vöktun.
Á heimasíðum Matvælastofnun-
ar og Hafrannsóknastofnunar má sjá
upplýsingar um niðurstöður vöktun-
ar á eitruðum þörungum á nokkrum
stöðum við landið. Neytendur sem
ætla að tína krækling er bent á að
kynna sér niðurstöðurnar áður en
lagt er af stað í slíka ferð.
Um 75 tegundir eiturmyndandi
þörunga eru þekktar í dag. Svo virðist
sem blómi þessara eitruðu tegunda
hafi aukist undanfarna áratugi, um
allan heim. Ekki er vitað hvers vegna
en talið er að mikið magn næringar-
efna frá landbúnaði sem berst í sjó
og breytingar á hitastigi sjávar kunni
að hafa þar áhrif, einnig geta þör-
ungar borist milli svæða m.a. með
kjölvatni skipa sem losað er eftir sigl-
ingar frá fjarlægum stöðum. Í sam-
ræmi við aukna útbreiðslu eitraðra
þörunga hefur eitrunum af völd-
um skelfiskneyslu fjölgað í heimin-
um. Þörungarnir eru ein aðalfæða
skelfisksins, en hann bíður sjálfur
engan skaða af eitrinu. Víðast hvar í
löndunum í kringum okkur er fylgst
reglulega með magni eitraðra þör-
unga við strendur og gefnar út við-
varanir ef magn þeirra fer yfir þau
hættumörk sem sett hafa verið. n
fifa@dv.is
Þ
etta var bara eins og það
hefði verið skotið af hagla-
byssu inni. Krakkarnir fóru
að gráta og þetta var bara
alvöru sprenging,“ segir Jak-
ob Grétarsson en Sodastream-tæki
sprakk þegar verið var að búa til
sóda vatn síðastliðinn þriðjudag.
„Konan mín var að búa til sóda-
vatn og græjan bara sprakk í tætlur
bara fyrir framan hana. Hún fór í 8–9
búta sem flugu út um alla íbúð,“ seg-
ir Jakob sem segir mildi að enginn
hafi slasast. Þó hafi vatn skvest af
svo miklum krafti framan í konuna
að hún hafi verið aum í augunum
eftir á. Hann er ekki sáttur við við-
brögðin hjá Elko sem seldi tæk-
ið. „Það var eins og þetta væri bara
eðlilegasti hlutur. Mér var sagt að
þetta gæti bara gerst, væri bara slys
og bara mér að kenna og væri ör-
ugglega út af rangri meðhöndlun á
tækinu. Það er ekki hægt að með-
höndla sódastream-tæki neitt vit-
laust, þú ert bara að ýta á einn takka
og hleypa lofti inn á,“ segir Grétar
en hann fékk að lokum annað tæki
í staðinn. „Ég sagði við [afgreiðslu-
manninn] að ef hann ætlaði að láta
mig hafa nýtt tæki þá vildi ég fá
öðruvísi tæki en það var ekki hægt
svo ég fór heim með nákvæmlega
eins tæki og sprakk í höndunum á
konunni minni.“
Annað tækið á viku
Athygli vekur að helgina áður voru
fréttir af því að lögregla hefði verið
kölluð til í Reykjanesbæ þegar
Sodastream-tæki íbúa sprakk við
notkun. Íbúinn tjáði lögreglumönn-
um að flaskan í tækinu hefði losnað
frá og skotist í bringuna á sér. Við það
hafi sódavatn skvest í augu hans en í
tilkynningu frá lögreglu segir að íbú-
inn hafi verið rauðeygður af þessum
sökum.
Þola ekki heitt vatn
„Ég er ekki kunnugur þessum mál-
um en það sem ég veit um notk-
unarleiðbeiningar á Sodastream þá
hafa plastflöskurnar líftíma en end-
ast ekki endalaust. Þær endast í allt
að tveimur árum samkvæmt upplýs-
ingum frá framleiðanda,“ segir Óttar
Örn Sigurbergsson, innkaupastjóri
hjá Elko. „Þær þola ekki þvott í upp-
þvottavél því þær þola að hámarki 50
gráða heitt vatn. Ef flaska hefur ein-
hvern tímann lent í uppþvottavél eða
þvotti þar sem er meira en 50 gráða
heitt vatn, til dæmis bara í vaskinum
hjá okkur þá missir hún sveigjanleik-
ann sem hún þarf að hafa fyrir þessa
notkun. Það getur valdið því að ör-
yggisbotninn í flöskunum, sem er
gerður til að springa, springi.“
Elko kaupir tækin af samstarfs-
aðilum í Noregi sem kaupa vörurn-
ar beint frá framleiðanda sem er
ísraelska fyrirtækið Sodastream. Ótt-
ar segist ekki hafa heyrt af þessum
málum en hann hafi spurst fyrir inn-
anhúss. Fyrirtækið hafi selt Soda-
stream í nokkur ár en hann hafi ekki
vitneskju um að fólk hafi lent í þessu.
Rétt notkun
Óttar segir þessar leiðbeiningar
fylgja bæklingum sem fólk fær af-
hent með tækjunum. „Ég veit nátt-
úrlega ekki með notkunina á þessu
tiltekna tæki eða tækinu í Keflavík
en ég vænti þess að það hafi líkleg-
ast einhvern tímann farið undir heitt
vatn. Ég fullyrði ekki að það hafi ver-
ið í þessu tilfelli en ég geri fastlega
ráð fyrir því,“ segir hann og brýnir
fyrir fólki að lesa leiðbeiningar með
öllum tækjum mjög vel.
Jakob segir það rétt að hægt sé að
meðhöndla flöskurnar á rangan hátt,
til dæmis með heitu vatni en það
hafi ekki verið raunin í þessu tilfelli,
flaskan hafi ekki bara sprungið held-
ur allt tækið. n
Eins og hleypt hefði
verið af haglabyssu
Sodastream-tæki sprakk í tætlur við notkun
Sprakk Tækið sprakk
í 8–9 hluta sem
dreifðust um allt.
iPhone í
klósettið
– hvað er til ráða
Farsímar eru löngu hættir að
vera bara tæki til að tala í heldur
eru þeir orðnar litlar tölvur með
myndavélum og ýmsum auka-
búnaði. Margir snjallsímar kosta
í kringum 100 þúsund krónur
og því getur það verið ansi dýrt
spaug ef þeir eyðileggjast. En af
því að flestir eru með símann við
höndina hvar og hvenær sem er
er hættan á skemmdum mikil.
Hvað á til dæmis að gera við síma
sem blotnar, ef hann til dæmis
dettur í klósettið?
n Taktu símann strax úr vatninu,
hér geta sekúndur skipt máli.
n Slökktu á símanum.
n Taktu símann úr hulstri eða
veski ef hann er í slíku og fjar-
lægðu hlífðarfilmur og allt það
sem getur haldið vatni inni.
n Þurrkaðu iPhone-inn eins vel
og þú getur með tusku, hand-
klæði, pappír eða bara hverju því
sem er við höndina. Sérstaklega
þarf að passa að þurrka kringum
hljómstyrkstakkana og eins takk-
ann sem slekkur og kveikir.
n Innstungur fyrir rafmagns-
snúru og heyrnartól geta líka
fyllst af vatni en það getur verið
sniðugt að nota eyrnapinna til að
ná betur þangað inn.
n Takið allar snúrur úr sambandi
strax.
n Þegar búið er að þurrka sím-
ann almennilega er best að setja
hann í lítinn plastpoka fullan af
hrísgrjónum. Hrísgrjónin draga í
sig vatn en best er að láta símann
bíða í tvo til þrjá sólarhringa.
n Ef það er opið á verkstæðum
sem gera við síma er þó best að
fara strax með hann þangað.
n Alls ekki má reyna að kveikja á
símanum því vatnið getur orðið
til þess að eyðileggja leiðslur í
honum ef hann er ekki almenni-
lega þurr. Þetta eru þau mistök
sem flestir gera.
n Eftir að síminn er þurr er hægt
að athuga hvort myndavélin eða
skjárinn sé í lagi, ekki fyrr.
Feit mjólk og
mjótt fólk
Það hlýtur að vera fitandi að
drekka feita mjólk, eða hvað?
Málið er ekki svo einfalt að sögn
sænskra vísindamanna sem
skoðað hafa neyslu á nýmjólk
(e. whole milk) í samanburði við
mjólk sem er ekki með jafn hátt
fituinnihald, til dæmis léttmjólk.
Niðurstöður sænsku vísinda-
mannanna voru birtar í Scandi-
navian Journal of Primary Health
Care en rannsóknin tók tólf ár.
Þar kom fram að þeir sem drekka
frekar feitar mjólkurafurðir;
mjólk, smjör og rjóma eru síð-
ur líklegir en þeir sem forðast að
neyta fituríkra mjólkurafurða til
að glíma við offitu.