Dagblaðið Vísir - DV - 08.08.2014, Síða 12

Dagblaðið Vísir - DV - 08.08.2014, Síða 12
Helgarblað 8.–11. ágúst 201412 Fréttir „Ég er bara intersex“ n Kitty Anderson var tólf ára þegar hún fékk að vita að hún væri intersex n Tilhugsunin um að fólk kæmist að því var henni óbærileg É g er með kvenkyns ytri kyn- færi, XY-litninga, fæddist með kvenkyns ytri líkama, hvorki með leg né eggjastokka. Inni í mér þá er ég örugglega nær karlmanni, bara út af því að þar rað- ast hlutirnir án þessara auka líffæra. Það þýðir ekkert að ég sé karlmað- ur inni í mér eða kvenmaður utan á mér. Ég er bara intersex.“ Kitty And- erson er 32 ára og býr í Reykjavík, ásamt manni sínum og stjúpsyni. Hún fæddist á Íslandi árið 1982 og flutti svo til Skotlands þegar hún var fimm ára, þar sem hún bjó til tíu ára aldurs. Eftir að foreldrar henn- ar skildu flutti Kitty ásamt móður sinni og bróður til Egilsstaða, þar sem hún bjó þangað til hún var 23 ára. Kitty er formaður samtak- anna Intersex Ísland, sem stofnuð voru í júní, og tekur þátt í gleði- göngu Hinsegin daga, sem fram fer í Reykjavík á laugardaginn. DV ræddi við Kitty um hennar sögu, reynslu hennar sem intersex af heilbrigðis- kerfinu og þöggun sem hún hefur mætt af hálfu kerfisins. Kviðslitsaðgerð þriggja vikna Kitty var aðeins þriggja vikna göm- ul þegar hún fór í sína fyrstu aðgerð á lífsleiðinni vegna kviðslits. Að- gerðin átti að taka stuttan tíma, líkt og venjan er með kviðslitsaðgerð- ir. Kitty segir hins vegar að móðir hennar hafi verið orðin áhyggjufull eftir því sem tíminn leið sem dóttir hennar var í aðgerðinni. Fimm til sex klukkustundum síðar var henni loks lokið og móður Kitty aðeins gefnar þær upplýsingar að hún hefði gengið vel. Læknar gátu ekki gefið skýrari svör Um einni og hálfri viku síðar komu hins vegar upp vandkvæði vegna aðgerðarinnar, en þá hafði tekið að grafa í skurðinum. Mæðgurnar sneru því aftur á sjúkrahúsið og móðir Kitty fékk fund með lækn- um. Á þeim fundi var hún upp- lýst um það að dóttir hennar væri með alvarlegan litningagalla. „Hún skildi það þannig að hún væri að fara eignast barn sem væri ekki fært um að fæða sig sjálft, klæða sig sjálft, væri bundið í hjólastól, gæti ekki sótt skóla,“ segir Kitty en móð- ir hennar þekkti vel til þess hvað það getur þýtt fyrir einstakling að fæðast með slíkan galla. Læknar gátu ekki gefið henni skýrari svör og þannig leið tíminn, alveg þang- að til Árni V. Þórsson, hormóna- og efnaskiptasérfræðingur, kom heim til landsins úr námi. Á fundi með honum fékk móðir Kitty betri svör. Kitty var með CAIS, Complete Androgene Insensitivity Syndrome. Að sögn Kitty var mikill léttir fyr- ir móður hennar að heyra þessar fréttir. Í hennar huga þýddi þetta að hún ætti barn sem gæti farið í skóla og væri að fara að eiga eðli- legt líf. Nokkrum klukkustundum síðar gerði hún sér grein fyrir því að hún hefði ekki spurt neinna spurn- inga og vildi fá nánari skýringu á því hvaða merkingu þessi greining hefði fyrir Kitty. Kynkirtlar fjarlægðir í aðgerð CAIS þýðir að Kitty er með al- gjörlega ónæma móttakara fyrir andrógen, eða karlhormónum. Hún fæddist með kynkirtla sem hefðu breyst í eistu, hefði hún feng- ið testósterón. Við þriggja mánaða aldurinn kviðslitnaði Kitty hins vegar aftur, en slíkt er algengt hjá einstaklingum með CAIS. Hún fór í aðra aðgerð og í henni voru kyn- kirtlarnir fjarlægðir, sem reyndist eiga eftir að hafa alvarlegar af- leiðingar í för með sér. Á þeim tíma þótti brottnám kynkirtla sjálfsögð aðgerð, en mikil hætta var talin vera á því að hún myndi fá krabbamein í þá ef þeir væru skildir eftir. Haldið leyndu í tólf ár Læknar ráðlögðu móður Kitty að halda því leyndu fyrir henni að hún væri með CAIS og fram að tólf ára aldri vissi hún ekki af því. „Það var bara standard, þú sagðir ekki börn- um frá einhverju svona stóru,“ segir Kitty. Hún segist að sama skapi hugsa með sér hvort barn sem er tólf ára sé tilbúið til að taka á móti slíkum upplýsingum um sjálft sig, á tímabili í lífi þess sem hefur mikil mótandi áhrif á sjálfsmynd þess og reynist því gjarnan átakasamt. Kitty var sagt frá greiningunni á stofu hjá lækni. Henni var tjáð að hún væri ósköp venjuleg stelpa en það væri smávegis að. Hún segist ekki hafa fengið fulla skýringu á þessum tímapunkti, hún kom í pörtum. „Það var lögð voða mikil áhersla á það að ég væri alvöru stelpa,“ seg- ir Kitty. Hún segir að erfiðast hafi verið að heyra að hún væri öðruvísi. „Ég er sem sagt nýflutt heim í nýtt umhverfi, sem mér finnst ég ekki al- veg passa inn í, og fæ að vita að ég passa ekki inn í. Það er það sem tólf ára heilinn minn las út úr þessu. Þú passar ekki inn í og þú átt ekki eftir að gera það,“ segir Kitty og er alvar- leg á svip. Átti að geta stundað gagnkynhneigt kynlíf Sem unglingur fannst Kitty tilhugs- unin um að einhver kæmist að því að hún væri intersex óbærileg. „Svo óbærileg að þessu var haldið út úr læknaskýrslunum mínum í bæn- um sem við bjuggum í. Það var sér- fræðingurinn minn í Reykjavík sem vissi um þetta, ég fór til hans bara nokkrum sinnum á ári og það vissi enginn annar um þetta. Ekki einu sinni bróðir minn,“ segir hún. „Síðar meir var lögð áhersla á að það yrði séð til þess að kynfæri mín yrðu þannig að ég gæti stundað gagn- kynhneigt kynlíf með manninum mínum,“ segir Kitty. Þannig var gert ráð fyrir því þegar hún var unglingur að hún væri gagnkynhneigð. Henni voru sett ákveðin mörk af læknum og henni lagðar línur. „Að ala allar intersex-konur upp við það að þær komi til með að stunda gagnkyn- hneigt kynlíf með manninum sínum og að kynfæri þeirra verði aðlöguð því þá er það náttúrlega að segja þér ákveðna hluti strax frá barnæsku. Þú ert gagnkynhneigð kona. Ef þú upp- lifir þig ekki sem gagnkynhneigða konu sem unglingur, hvað gerist þá?“ Þurfti að teygja á leggöngunum Þegar Kitty var orðin 17 til 18 ára var henni tjáð af læknum að til þess að hún gæti stundað gagnkynhneigt kynlíf með manninum sínum þá þyrfti að lengja leggöng hennar, en leggöng hennar eru styttri en venju- legt þykir. Kitty fékk afhent plaststykki í mismunandi stærðum sem henni var sagt að ýta upp leggöng sín og teygja þannig smám saman á þeim. Eftir að hafa reynt þetta um hríð hætti hún því. Kitty segist þó aldrei hafa lent í vandræðum í kynlífi, þrátt fyrir að henni hafi verið sagt að hún gæti ekki stundað gagnkynhneigt kynlíf nema með því að teygja á leggöng- um sínum. Í þessu ferli upplifði Kitty að hún ætti ekki val. Hún segir að konur eigi að geta valið að ganga í gegnum þetta ferli ef og þegar þær vilja það. „Mál- ið er að það er svo mikið val tekið af manni. Ég upplifði það aldrei að eitt né neitt af þessu væri á einhvern hátt val. Svona var þetta bara. Ég efa það að móðir mín hafi upplifað það að þetta væri á einhvern hátt val, svona var þetta bara.“ Stýrt kynþroskaskeið Kitty hefur áralanga reynslu af ís- lensku heilbrigðiskerfi og hún mun halda áfram að sanka að sér reynslu af því um ókomna tíð. Sökum þess að hún var ekki með eistu sem fram- leiddu hormón þurfti hún að hefja hormónameðferð við upphaf kyn- þroskaaldurs, til þess að fram- kalla kynþroska. Kynþroskaskeiði hennar var því stýrt með reglulegri hormónagjöf og gekk Kitty því ekki í gegnum tímabil skapsveiflna sem mörg ungmenni ganga í gegnum á þessum aldri. „Ég bara skildi þau ekki. Þau fóru að verða svo órök- rétt og „random“. Maður vissi ekki einhvern veginn við hverju maður átti að búast,“ segir Kitty um jafna- ldra sína. Ef eistun hefðu ekki verið fjarlægð, þá hefði hún farið í gegn- um kynþroskann líkt og þeir. „Eistun hefðu framleitt testósterón, ég er ónæm fyrir testósteróni – þannig að líkaminn hefði umbreytt því í not- hæft estrógen,“ segir Kitty. Fær sprautur úr einu apóteki á landinu Frá tólf ára aldri hefur hún ver- ið bundin hormónagjöf og verður það það sem eftir er. Hún segist hafa prófað hormóna í töflu-, gel- og plástraformi en að hún hafi hætt að „Númer eitt, tvö og þrjú að kynnast öðrum og fjögur, fimm og sex – ekki búa til skömm Systkini Kitty segir tilhugs- unina um að fólk kæmist að því að hún væri intersex hafa verið henni óbærileg, en ekki einu sinni bróðir hennar vissi af því. Miklar raunir Sem ungbarn gekk Kitty í gegnum margt en þegar hún var þriggja mánaða gömul hafði hún farið í tvær kvið- slitsaðgerðir. Valið tekið af henni Kitty segir að mikið val hafi verið tekið af henni á hennar æsku- og unglingsárum sem intersex. Henni var til að mynda tjáð af læknum að til þess að hún gæti stundað gagnkyn- hneigt kynlíf með manninum sínum þá þyrfti hún að lengja leggöng sín. Erla Karlsdóttir erlak@dv.is

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.