Dagblaðið Vísir - DV - 26.08.2013, Blaðsíða 13

Óvinir ríkisins
Fréttir 13Mánudagur 26. ágúst 2013
C
helsea Manning, áður
þekktur sem Bradley Mann-
ing, var dæmdur í 35 ára
fangelsi síðastliðinn miðviku-
dag fyrir að leka rúmlega 700
þúsund leynigögnum til uppljóstr-
unarsíðunnar Wikileaks. Þessi fyrr-
verandi hermaður átti yfir höfði sér
allt að 90 ára fangelsi en saksóknarar
fóru fram á að minnsta kosti 60 ára
fangelsi.
Stuðningsmenn Mannings – sem
sagði að ástæðan fyrir lekanum hafði
verið löngunin til að benda á mis-
gjörðir Bandaríkjahers í Afganistan
og Írak – hafa hampað honum sem
hetju fyrir að leka gögnunum. Sjálf-
ur hefur Manning farið fram á verða
náðaður. Hvað sem því líður er fróð-
legt að skoða aðra Bandaríkjamenn
sem gerst hafa sekir um njósnir og
að leka trúnaðargögnum. Manning
er langt því frá fyrsti Bandaríkjamað-
urinn sem gerist sekur um slíkt. All-
ir eiga þeir þó sameiginlegt að hafa
fengið vægari fangelsisdóma en
Manning.
Bauð njósnara leynigögn
William Colton Millay, herlögreglu-
maður í Alaska, var í apríl
síðastliðnum dæmd-
ur í sextán ára fang-
elsi. Millay var
sakfelldur fyrir til-
raunir til njósna
eftir að hann seldi
leynigögn til FBI-
fulltrúa sem þóttist
vera rússneskur njósn-
ari. Millay átti yfir höfði
sér lífstíðarfangelsi án möguleika á
reynslulausn. Hann játaði sök í mál-
inu.
Í dómsmálinu gegn honum kom
fram að hann væri orðinn þreyttur á
starfi sínu í hernum og yfirvöldum í
Bandaríkjunum. Hann hefði verið
tilbúinn til að selja gögn til rúss-
neskra njósnara þó það myndi kosta
bandaríska hermenn lífið.
Nafngreindi
leyniþjónustu-
menn
Á nokkurra ára
tímabili á sjöunda
áratug liðinnar ald-
ar seldi David Henry
Barnett, fyrrverandi
fulltrúi í bandarísku
leyniþjónustunni, CIA, gögn til KGB,
leyniþjónustu Sovétríkjanna. Upp-
lýsingarnar sem hann lét KGB í té
voru meðal annars nöfn 30 fulltrúa
bandarísku leyniþjónustunnar – full-
trúa sem áttu að njóta algjörrar nafn-
leyndar í starfi sínu fyrir bandarísku
leyniþjónustuna. Í millitíðinni hætti
Barnett störfum sínum fyrir CIA en
var ráðinn aftur síðar. Þá komst allt
saman upp og játaði Barnett, fyrir
bandarískum dómstólum, að hafa
stundað njósnir. Hann afplánaði tíu
ára fangelsisdóm áður en honum
var veitt reynslulausn árið
1990. Barnett lést árið
1993, sextugur að
aldri.
27 ára fangelsi
Harold James
Nicholson er æðsti
fulltrúi bandarísku
leyniþjónustunnar
sem dæmdur hefur ver-
ið njósnir fyrir erlent ríki. Í störfum
sínum fyrir CIA vann hann með-
al annars við þjálfun bandarískra
njósnara og var í miklum metum.
Nicholson var handtekinn á flug-
vellinum í Washington árið 1996
eftir að í fórum hans fannst talsvert
magn leynigagna á ljósmyndafilmu.
Nicholson var ákærður fyrir njósnir
en fyrir dómi kom fram að hann
hefði eytt tveimur og hálfu ári
í að komast yfir öll leyni- og
trúnaðargögn sem hann gat.
Hann braust meðal annars
inn í tölvukerfi þar sem hann
náði í mikið magn upplýsinga.
Gögnin afhenti hann síðan yf-
irvöldum í Rússlandi gegn veg-
legri greiðslu. Árið 1997 var hann
dæmdur í 23 ára fangelsi og árið
2011, þegar frekari upplýsingar um
njósnir hans komust í dagsljósið, var
átta árum bætt við dóminn. Hann
afplánar dóm sinn í öryggisfangelsi
í Colorado og verður látinn laus úr
haldi árið 2024.
Leynigögn til Fidels Castro
Ana Belen Montes starfaði lengi
fyrir eina af leyniþjónustustofnun-
um Bandaríkjahers, DIA. Þar var
hún einn helsti sérfræðingur stofn-
unarinnar í málefnum Kúbu. En
upp komast svik um síðir og í ljós
kom að þegar hún hóf
störf hjá DIA var
hún í raun og
veru njósnari
kúbverskra
yfir valda. Ana
var handtekin
árið 2001 og
dæmd í 25 ára
fangelsi eftir að hafa
játað á sig njósnir. Hún
seldi gögn til yfirvalda á Kúbu,
meðal annars upplýsingar um
leyniþjónustustarfsmenn Banda-
ríkjanna. Þá sagði hún yfirvöldum á
Kúbu frá leynilegri herstöð Banda-
ríkjahers í El Salvador árið 1997, en
kúbverskir uppreisnar menn gerðu
skömmu síðar árás á herstöðina
þar sem einn bandarískur hermað-
ur lést. Fyrir dómi kom fram að hún
hefði aðstoðað Kúbu vegna þess
hversu illa bandarísk yfirvöld fóru
með landið.
Milljónagreiðslur
Á níunda og tíunda ára-
tug liðinnar aldar stund-
aði Earl Edwin Pitts,
fulltrúi bandarísku alrík-
islögreglunnar, FBI, njósn-
ir fyrir Sovétríkin og síðar
Rússland. Árið 1997 var hann
fundinn sekur um njósnir og
dæmdur í 27 ára fangelsi. Dómur-
inn vakti athygli enda fóru sak-
sóknarar aðeins fram á 24 ára fang-
elsi. Pitts var fundinn sekur um að
selja leynigögn frá árinu 1987 til
1992 og fékk hann 224 þúsund dali í
staðinn, 27 milljónir króna á núver-
andi gengi. Gögnin sem hann seldi
voru meðal annars um njósnara
sem störfuðu fyrir Bandaríkin.
Gaf sig óvænt fram
Þegar Kalda stríðið var að líða und-
ir lok árið 1989 hvarf Michael Peri,
sérfræðingur í bandaríska hern-
um, skyndilega frá herstöð Banda-
ríkjahers í Fulda í Þýskalandi. Það
sem vakti athygli var að með honum
hvarf tölva sem innihélt mikið magn
viðkvæmra gagna. Peri var talinn
hafa flúið til Austur-Þýskalands en
innan við hálfum mánuði síðar gaf
hann sig óvænt fram í herstöðinni og
var umsvifalaust handtekinn. Hann
var dæmdur í 30 ára fangelsi fyrir að
njósna fyrir Austur-Þýskaland.
Svikull öryggisvörður
Clayton Lonetree játaði árið 1987
að hafa komið gögnum frá banda-
ríska sendiráðinu í Moskvu í hendur
Sovét manna. Lonetree
var öryggisvörður
í sendiráðinu og
heyrði undir land-
göngulið banda-
ríska flotans. Um
var að ræða teikn-
ingar af sendiráðs-
byggingum Banda-
ríkjamanna í Moskvu
og Vínarborg og nöfn
bandarískra leyniþjónustustarfs-
manna í Sovétríkjunum. Réttað var
yfir honum fyrir herdómstól Banda-
ríkjahers í Virginíuríki og hann sak-
felldur fyrir njósnir árið 1987. Hann
var dæmdur í 30 ára fangelsi en var
sleppt úr haldi eftir að hafa afplánað
níu ár í fangelsi.
Fékk 150 þúsund krónur
Albert Sombolay var dæmdur í
34 ára fangelsi árið 1991 fyrir að
stunda njósnir og „aðstoða óvini“
Bandaríkjanna. Sombolay var sér-
fræðingur í bandaríska hernum
en hann var fundinn sekur um að
leka trúnaðargögnum frá hern-
um í aðdraganda fyrra Persaflóa-
stríðsins, meðal annars um áætlan-
ir Bandaríkjahers í Persaflóa. Fyrir
lekann fékk Sombolay greidda 1.300
dali, eða rúmar 150 þúsund krón-
ur á nú verandi gengi. Sombolay,
sem einnig var fundinn sekur um að
hafa reynt að selja yfirvöldum í Írak
trúnaðargögn, játaði sök í málinu og
hlaut þungan fangelsisdóm. Hann
þurfti þó aðeins að sitja inni í 12 ár af
þeim 34 sem hann var dæmdur til.n
n Fulltrúar bandarískra yfirvalda sem hafa verið dæmdir fyrir að leka trúnaðargögnum
Einar Þór Sigurðsson
blaðamaður skrifar einar@dv.is
Persaflóastríðið Albert Sombolay lak trúnaðargögnum og sat inni í 12 ár.
35 ára fangelsi Bradley Mann-
ing var dæmdur í 35 ára fangelsi á
miðvikudag. Hann er langt því frá
fyrsti Bandaríkjamaðurinn sem
gerist sekur um að leka trúnaðar-
gögnum frá bandaríska hernum.