Hagskýrslur um iðnað - 01.01.1963, Síða 19

Iðnaðarskýrslur 1960
17*
ekki notaðar í sambandi við iðnaðarstarfsemi fyrirtækisins. Reynt hefur verið að láta
skýrsluna ná aðeins tU iðnaðarstarfsemi fyrirtækjanna, en sleppa alveg annarri
starfsemi, eins og t. d. verzluninni, a. m. k. verzlun með aðrar vörur en eigin fram-
leiðslu, en í nokkrum greinum hefur það reynzt ókleift hjá einstökum fyrirtækjum
og erfitt um vik með áætlanir í því efni. Dálkurinn verzlunarvörur (5. dálkur)
meðal rekstrartekna í töflu V er aðeins fylltur út, þegar þannig stendur á, og getur
þar ýmist verið um að ræða heildsöluverð eða smásöluverð. Ef fyrirtækið rekur
smásöluverzlun með slíkar verzlunarvörur, er dálkur nr. 7 í töflu IV jafnframt
fylltur út, en hann sýnir slysatryggðar vinnuvikur afgreiðslufólks í verzluninni, og
enn fremur dálkur nr. 8 undir rekstrargjöldum í töflu VI, sem sýnir kaupverð
keyptra verzlunarvara (kominna í vörugeymslu fyrirtækisins) á árinu + birgðir
verzlunarvara % 1960 -f- birgðir verzlunarvara 31/12 1960 (birgðirnar metnar á
kaupverði -f- afskrift). Þannig má sjá brúttóhagnað þessara fyrirtækja af verzlun-
arvörum sérstaklega og vinnuafl við afgreiðslu þeirra.
Á sama hátt og tekjur af verzlunarvörum geta ýmist verið reiknaðar á smá-
söluverði eða heildsöluverði, geta tekjur af framleiðsluvörum og þjónustu verið
reiknaðar á mismunandi verði. Algengast er, að um verksmiðjuverð sé að ræða,
sem er þá oftast jafnframt eins konar lieildsöluverð (nema innlend heildsala hafi
söluumboð og leggi á verksmiðjuverðið). Ymis fyrirtæki selja þó framleiðsluvörur
sínar í eigin smásöluverzlun, sem er í nánum tengslum við iðnaðinn sjálfan, og
er söluverðið þá smásöluverð (t. d. brauðgerðir, húsgagnavinnustofur o. fl.). Hér
er um framleiðsluvörur að ræða, en ekki verzlunarvörur, en samt eru þó taldar
sérstaklega í 7. dálki töflu Y slysatryggðar vinnuvikur afgreiðslufólks í verzluninni
(t. d. afgreiðslustúlkur í brauðbúðum). Þannig getur verið um afgreiðslufólk í smá-
söluverzlun að ræða í töflu IV, án þess að nokkrar verzlunarvörur séu tilgreindar
í töflum V og VI (allt eigin afurðir), og einnig getur verið um verzlunarvörur að
ræða, þótt ekkert afgreiðslufólk sé tahð í smávöruverzlun (allar verzlunarvörur
seldar í heildsölu). í skýrslum þeirra fyrirtækja, sem selja afurðir sínar aðallega á
erlendan markað (t. d. frystihús, fiskverkunarstöðvar, mjöl- og lýsisvinnslustöðvar),
eru tekjurnar reiknaðar á raunverulegu útflutningsverði (fob, cif), ef þau annast
söluna sjálf, en á útflutningsverði að frádregnum útflutningsgjöldum, söluþóknun,
útskipunar- og sendingarkostnaði, ef salan fer um hendur sölusamtaka eða sjálf-
stæðra útflytjenda. Það hefur því töluverð áhrif á hæð tekna og gjalda hjá fisk-
iðnaðarfyrirtækjum, hvort þau annast sjálf sölu afurða sinna eða ekki. í töflum
III og IV—VI hafa tekjur og gjöld þeirra fyrirtækja, sem selja sjálf á erlendan
markað, verið lækkuð til samræmis við tekjur þeirra og gjöld, sem selja um hendur
sölusamtaka eða sjálfstæðra útflytjenda.
Söluskattur af innanlandsviðskiptum (9% gjald x/j—31/3 og 3% gjald x/4—31/12
(þó ekki af allri framleiðslustarfsemi)), sem fyrirtækin innheimta, er hvorki talinn
tekna- eða gjaldamegin hjá þeim. Hins vegar er söluskattur á rekstrarnauðsynjum
fyrirtækjanna tahnn með gjaldamegin í viðkomandi dálkum. Hér er aðallega um
að ræða söluskatt á innfluttum vörum, en einnig söluskatt af innanlandsviðskiptum,
að svo miklu leyti sem hann er lagður á rekstrarnauðsynjar, svo sem á raforku,
orkuvörur, óvaranlegar rekstrarvörur og hjálparefni, sem eyðast við framleiðslu
annarrar vöru eða við aðra notkun. Niðurgreiðslur úr ríkissjóði á mjólkurafurðum
eru taldar bæði tekna- og gjaldamegin hjá mjólkurbúum í 4. dálki töflu V og 4.
dálki töflu VI. Svo er einnig um kjötniðurgreiðslur.
Um einstaka liði rekstrargjalda (sjá töflu VI)1) skal eftirfarandi tekið fram til
skýringar:
1) Sjá síðar: Umreikningur til nýs verðlags.