Hagskýrslur um iðnað - 01.01.1963, Blaðsíða 24

22*
Iðnaðarskýrslur 1960
Ef andvirði seldra vara og þjónustu á einhverju tímabili er leiðrétt með birgða-
breytingum, fæst allgóð mynd af framleiðsluverðmætinu. Þar sem tekið er tillit
til birgðabreytinga í töflu V1) með sundurgreiningu rekstrartekna, falla hugtökin
rekstrartekjur og framleiðsluverðmæti að verulegu leyti saman. Nokkur munur er
þó á tölunum um framleiðsluverðmæti í töflu X og tölunum um rekstrartekjur í
töflu V, og verður síðar vikið að því, í hverju sá munur er fólginn.
Framleiðsluverðmætið (og rekstrartekjurnar) er reiknað á kostnaðarverði
(„factor cost“), þ. e. söluskattur dreginn frá söluverðmætinu, en niðurgreiðslur úr
ríkissjóði (mjólk og kjöt) meðtaldar.2)
Nú gefur framleiðsluverðmætið ekki einblítar upplýsingar um skerf íslenzks
iðnaðar til þjóðarframleiðslunnar. Iðnaðarfyrirtækin hafa fengið til vinnslunnar
afurðir og þjónustu frá fyrirtækjum í öðrum atvinnugreinum, og þau verðmæti
þarf að draga frá framleiðsluverðmætinu til þess að fá fram vinnsluvirðið, þ. e.
hreina blutdeild iðnaðarins í þjóðarframleiðslunni.
Verðmæti notaðra rekstrarvara og aðkeyptrar þjónustu, sem draga þarf frá
framleiðsluverðmætinu til þess að finna vinnsluvirðið, er í skýrslum þessum tabð
á markaðsverði, þ. e. a. s. með söluskatti, enda annað torvelt. Niðurgreiðslur ríkis-
sjóðs á mjólkur- og kjötverði eru hins vegar ekki dregnar frá, þar sem þær koma
fram bæði tekna- og gjaldamegin.
Munurinn á framleiðsluverðmætinu, cins og það er talið í 6. dálki töflu X, og
rekstrartekjum, eins og þær eru taldar í 9. dálki töflu V, er þessi: Rekstrartekjur
alls (d. 9 í töflu V) ~ vaxtatekjur (d. 7 í töflu V) einkasöluhagnaður tóbaks-
gerðar Tóbakseinkasölunnar og iðnaðardeildar Áfengisverzlunarinnar (I greinum
211 og 220) -r- innlent tollvörugjald (d. 16 í töflu VI) = framleiðsluverðmæti (d. 6
í töflu X).
Verðmæti notaðra rekstrarvara og aðkeyptrar þjónustu (d. 7 í töflu X), sem
dregið er frá framleiðsluverðmætinu til þcss að fá fram vinnsluvirðið, eru dálkar
4—13 í töflu VI.
Vinnsluvirðið er því fólgið í eftirtöldum liðum: Vinnulaun og tengd gjöld (d.
15 í töflu VI), vaxtagjöld 4- vaxtatekjur (d. 14 í töflu VI -f- d. 7 í töflu V) og
rekstrarhagnaður -(- afskriftir (d. 8 í töflu III), en frá er dreginn einkasöluhagnað-
ur í greinum 211 og 220 (sbr. áður).
í bráðabirgðauppgjöri á framleiðsluverðmæti og vinnsluvirði, sem gert var
fyrir norsku sérfræðingana vegna framkvæmdaáætlunarinnar, voru tölur örbtið
frábrugðnar þeim, sem eru í töflu X, m. a. vegna þess að þar var haldið algjör-
lega utan við framleiðsluverðmætið öðrum tekjuhðum en framleiðsluvörum og
þjónustu (iðnaðarframleiðsluverðmæti) og seldum verzlunarvörum (hluti af „öðru
framleiðsluverðmæti“ samkvæmt töflu X).
Athygli skal loks vakin á því, að vinnsluvirðið í þessum skýrslum er ekki
fylhlega sambærilegt við vinnsluvirði í Iðnaðarskýrslum 1953. Þar var, gagnstætt
því, sem nú er gert, ýmiss konar viðskiptaleg þjónusta, lögfræðileg þjónusta o. fl.
ekki dregið frá framleiðsluverðmætinu (sbr. Iðnaðarskýrslur 1953, bls. 21*).
Stofnfjárstuðlar,framleiðslustudlar og fjárfesting á vinnuár (sjá töflu XI).3)
Stofnfjárstuðlum er ætlað að sýna hlutfalhð milli þess fjármagns, sem bundið
er í byggingum, öðrum fastafjármunum, innréttingum, vélum, tækjum (þ. á m.
1) Sbr. |i6 það, ecm sagt er um birgðamat ú bls. 18*.
2) Sjá nánar um mat tekjuliða á bls. 16*.
3) Sjá m. a. erindi, sem flutt voru á ráðstcfnu islenzkra verkfræðinga árið 1960 og birt í riti Verkfræðingafélags
íslands, Tækni, framleiðni, cfnahagsþróun. Flytjendur voru dr. Benjamín Eiríksson bankastjóri, dr. Cunnar Böðvarsson
vcrkfrœðingur og Sveinn Björnsson vcrkfræðingur, og fjalla crindin ýtarlega um þessa stuðla og gildi þcirra.