Hagskýrslur um iðnað - 01.01.1963, Síða 25

Iðnaðarskýrslur 1960
23*
flutningatækjum), áhöldum og vörubirgðum (Fj.) og framleiðsluverðmætisins (Fr.v.)
eða vinnsluvirðisins (V.).1) Þessir stuðlar gefa vísbendingu um hagkvæmni tiltek-
innar fjárfestingar eða nýtingu fjármagnsins. Því hærri sem þeir eru, þeim mun
minni er nýting fjármagnsins, mælt í framleiddum verðmætum (brúttó eða nettó).
Stofnf j árstuðlunum -^ - og —má snúa við og fá framleiðnistuðla fjármagns,
Fp|v' og—~—, en þeir segja í raun og veru sama hlutinn á aunan hátt, þ. e. gefa til
kynna framleiðni fjármagnsins. Framleiðnistuðlarnir eru hentugri í notkun sem
grundvöllur að vísitölum um framleiðnibreytingar fjármagns eða breytingar á fjár-
magnsnýtingu, þar sem þeir hækka með vaxandi framleiðni eða bættri nýtingu
og öfugt.
Margfeldi stofnfjárstuðuls og framleiðnistuðuls hverrar greinar er 1, nema upp-
hækkanir aukastafa valdi skckkju.
Framleiðnistuðlar vinnu, þ. e. framleiðsluverðmæti deilt með vinnuárum
(1 vinnuár = 50 vinnuvikur, sbr .bls. 16*), -Fr’J-og vinnsluvirði deilt með vinnu-
V
árum, sýna afköst vinnueiningarinnar eða framleiðsluverðmæti og vinnslu-
virði á livern árs-starfsmann. Hér verður að hafa í huga sem áður, að afskriftir
eru taldar með í vinnsluvirðinu.
Loks er í töflu XI sýndur stuðull, er gefur til kynna það fjármagn, sem bundið
er í fjármunum (Fj., sbr. áður) að haki hvcrjum starfsmanni (vinnuári).
4. Sérstakar skýringar við nokkrar iðnaðargreinar.
Special explanations concerning a fetv induslrial groups.
Nr. 201.
Sérstök áætlun var gerð um sauðfjárslátrun í sláturliúsum (tekjur og gjöld,
en ekki eignir og skuldir), en heimaslátrun er ekki meðtalin, enda er hún ekki
stunduð í sjálfstæðum iðnaðarfyrirtækjum og að jafnaði ekki slysatryggð sérstak-
lega. Þessi áætlun er þó ekki talin með í þeirri tölu í töflu II, sem sýnir hlutdeild
úrtaksins í slysatryggðum vinnuvikum I grein nr. 201, heldur aðeins fyrirtæki,
sem skiluðu skýrslu. Áætlunin er þannig úr garði gerð, að heildarheildsöluverðmæti
sauðfjársláturafurða (kjöt, gærur, slátur, seldar garnir) er talið framleiðsluverðmæti.
Verð til bænda fyrir sláturafurðir er talið hráefnaverðmæti2), en slátrunar- og heild-
sölukostnaði3) er skipt niður á aðra gjaldaliði og er þar um áætlun að ræða, sem
m. a. er gerð eftir upplýsingum frá Framleiðsluráði landbúnaðarins. Leigugjöld
vegna frystingar og geymslu (og þá um leið mestöll húsaleiga og orkukostnaður)
eru tahn í 12. dálki töílu VI sem aðkeypt þjónusta, en þau koma hins vegar sem
tekjur hjá frystihúsum og afurðasölum, sem einnig falla undir þessa grein (sjá síðar).
Mismunur heildartekna og gjalda í sláturfjáráætluninni er svo til eingöngu af-
skriftir, sem eru ekki með rekstrargjöldum í skýrslunni.
Sláturfélag Suðurlands, sem er stærsta fyrirtækið í slátrun, lét í té skýrslu
um alla starfsemi sína, sem fellur undir grein nr. 201, en það er auk sauðfjárslátr-
unarinnar stórgripaslátrun, niðursuða, pylsugerð, önnur kjötvinnsla, kjötfrysting,
geymsla, o. fl. Sláturfélagið annaðist 17,1% allrar sauðfjárslátrunar í sláturhúsum
landsins árið 1960, og til þess að tvítelja ekki þessa hlutdeild félagsins, er fyrrgreind
áætlun um sauðfjárslátrun lækkuð um 17,1%.
1) Hér vcrður að hafa í huga, að afakriftir cru meðtaldar í vinnsluvirði (sbr. bls. 22*), auk hagnaóar og vaxtagjalda
(nettó).
2) Niðurgrciðslur tcljast bœði með í hrácfnaverðmœti og framleiðsluverðmæti.
3) Þ. á m. niðurgreiðslur á geymslukostnaði og vaxtakostnaði.