Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.02.1912, Blaðsíða 38

128
nú verið prentaðir hver í dálk fyrir sig, sem stendur upp og ofan á síðunni. Það
ætti að vera betra aflestrar, og er niiklu betra fyrir samlagninguna á tekjum og úl-
gjöldum, eignum og skuldum. í neðstu línuna í hverri löllu er sett tala þeirra,
sem eiga inni í sjóðnum og hún prentuð með breyttu letri, til þess að forða les-
endunum við því að leggja hana saman við krónurnar í eignum eða skuldum sjóðs-
ins. Aðra nýungu enn hefur þótt hæfa að taka upp, það er að leggja saman upp-
hæðirnar í hverjum landsfjórðung sjer, og er það tekið upp eftir yíirlitinu í LHSK.
1892, sem getið er hjer í upphafi þessarar greinar.
Fyrir hálfri öld þótti það vera sjerstök forsjálni, að eiga altaf til peninga i
kistuliandraðanum fyrir kú, ef hún mistist, eða fyrir útförinni sinni, ef hana bæri
að höndum. En peningar þessara forsjálnu manna lágu arðlausir í handraðanum.
Ef þeir urðu svo miklir að þeir hrykkju til þess, þá keypti eigandi þeirra vanalega
jörð til þess að gera þá arðberandi. Um útlán á peningum manna á milli var
sjaldnast að lala, því líkurnar til, að sá sem peninga átti, og sá sein þá vildi fá að
láni, hittu hver annan, voru fremur litlar. Sparisjóðir eru komnir upp til þess að
varðveita peninga tyrir þá, sem þá eignast, einkum minni upphæðir, gefa mönnum
vöxtu af þeim fyrir að sjá af þeim, og lána þá þeim sem þurfa þeirra, og hafa traust
lil þess að fá þá undir höndur, og uinfram alt til að skila peningunum aftur, ef
eigandi þeirra þarf þeirra með.
2. Tala sparisjóða á landinu hefur verið þessi:
1872 1 1892 20
1873 2 1895 21
187(5 4 1896 24
1879 5 1903 25
1884 6 1905 26
1885 8 190(5 27
188(5 10 1908 30
1888 11 1909 ••• 31
1890 13 1910 33
1891 15
Af þeim sparisjóðum, sem voru til 1910, voru i Reykjavík 3, á Suðurlandi
fyrir utan Reykjavík 6, á Veslurlandi 11, á Norðurlandi 12, og á Austurlandi 1.
Hjer er tala sparisjóða að eins nefnd þau árin, sem nýr eða nýir sparisjóðir
hafa hæst við þá, sem áður voru til. Þau árin sem ekki eru nefnd, hefur talan
staðið í slað. Þótl skýrslurnar telji sparisjóðina færri eitlhverl árið, en árið áður,
þá er þess ekki gelið, því það kemur ávalt til af því, að skýrslu írá einhverjum
sjóðnum hefur vantað. Árin 1908—10 eru <dnnlámc í íslandsbanka, sem tekin eru
bjer með, til þess að gera yfirlitið yfir fje í sparisjóðum sem fullkomnast, ekki talin
sjerstakir sparisjóðir. Töluröðin sýnir hvernig sparnaðarhugmyndin leggur net sín í
sveitir og kaupstaði.
3. Tala ianieigenda. Hana er miklu eríiðara að fá. Hún er ekki lengur
lil fyrir allmörg ár, og er fiest árin sem hjer eru lekin eitlhvað lægri, en hún mun
hafa verið í raun og veru. Ýmsir sparisjóðir hafa sent reikninga sína, en gleyml
tölu þeirra sem inni áttu, svo hún fellur hurtu.
Tala þessara manna var eftir því sem næst verður komist: