Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.02.1912, Blaðsíða 45

135
og sveitum kringum sparisjóðinn, og veit enn síður livað má lána þar. Sparisjóðinn
þekkir bankinn af reikningum hans, og tryggingum sem sjóðurinn hefur. Spari-
sjóðurinn aflur á móti þekkir lánheiðendurna, sem til hans koma, og veðin sem þeir
hafa í höndum, og á að geta lánað vilurlegar út, en fjarlægur hanki. Fyrir liann
og hans viðskiftamenn æltu viðskiftin líka að vera hentug. ísland er mikill pen-
ingaþurfi, og hefur langt frá það útlánsfje sem þyrfti. Hvert sem lilið er, vantar
miljónir fjár lil framkvæmda. Það er svo í sveitunum, kaupstöðunum og í sjávar-
útveginum, eins og hann nú er að breytast. Aðferð hinna stærri sparisjóða, að taka
rekstrarfje til láns, verður að álílast hagkvæm fyrir viðskiflavini þeirra, en það
verður ekki varið, að þeir lána meira en helming alls sem þeir hafa undir liöndum
úl á sjálfskuldar áhyrgðir. t*að mun draga sparisjóðina lil þessara lána, að þeir
taki hærri vexli af þeim, en fasteignalánum.
8. Varasjóðirnir voru þessi 3 síðustu árin:
1908 .................................. 91.5 þúsund krónnr
1909 ................................. 100.5 —
1910 ......................... ■....... 114.2 — —
Varasjóðurinn er einasta eign sparisjóðsins, hann á sjálfur alla vextina al
honum, öll hin eignin sem talað var uin undir tölulið 7, er veð fyrir skuldunum, sem
liann stendur i við innieigendur, og aðra sem hjá honum eiga. Varasjóðurinn á að
hæta ailan skaða sem sparisjóðurinn kann að verða fyrir. I3að er takmarkið og
hámarkið fyrir varasjóðina að hann sje 10% af öllu sem menn eiga hjá sparisjóðn-
um. í þeim upphæðum, sem hjer eru taldar varasjóðir, koma ekki til greina vara-
sjóðir bankanna, en sparisjóðir þeirra eiga þó í rauninni nokkurn liluta í þeim.
l3eir eru alveg eins trygging fvrir sparisjóðsfje bankanna eins og öðrum skulduin
þeirra, en þess er hvergi getið að nein sjerstök upphæð af varasjóði hankanna sje
trygging fyrir innlögum, þó svo hljóti að vera í raun og veru. —
1910 áttu sparisjóðirnir, utan Reykjavíkur, Isafjarðar, Akureyrar og Seyðis-
fjarðar, 90 þúsund krónur í varasjóðum sínum, en öll innlög í sömu sjóðina voru
kr. 1198.4 þúsund krónur. Varasjóðirnir voru 7.5 af hundraði af þeirri upphæð.
9. Ahnennar alhugasemdir. IJað sem er einkennilegasl við sparisjóðina utan
Reykjavíkur og hinna þriggja kaupstaðanna fyrir vestan, norðan og austan, er að
alt verkið er unnið fyrir sáralítið, og hjerumbil all gcrl i hjáverkum. Utgjöldin við
stjórn allra þessara sjóða var:
1908 .................................. 9.1 þúsund krónur
1909 ............................ 10.7 —
1910 .................................. 11.9 — —
Af því fá mennirnir, sem vinna við sjóðina, fráleitt meira en helminginn, sje síðustu
lölunni skift niður á 23 sparisjóði, koma útgjöld á hvern sparisjóð upp og niður
517 kr. Hver sparisjóður þarf húsnæði, hækur og ritföng og járnskáp, hila og ljós.
Þrátt fyrir það er ekki kunnugt, að peningar hafi farið af forgörðum hjá þessum
mönnum, og er það góður vottur um ráðvendni þeirra.
Eftirlitið að ofan með sparisjóðunum veit jeg ekki til að sje annað, en að
þeir eru skyldir lil að senda landsstjórninni reikninga sína, og það gera þeir allir,
el' eftir því er gengið, en stundum þarf að minna þá á skjdduna í því tillili. Spari-
sjóðirnir hafa vaxið upp í kyrþey, og litla eftirlekt vakið, þeir liafa lítið gelað og
lílið gert, þangað lil síðari árin. En þrátt fyrir alla ráðvendni mannanna, sem við
þú vinna, þá er það ekki áhættulaust til langframa, að þeir sem fyrir ulan kaup-