Húnavaka - 01.05.2010, Síða 28

H Ú N A V A K A 26
3% af þýsku bergi brotnir. Tuttugu árum síðar voru 67% íbúa Úkraínumenn
og 25% Rússar. Gyðingum hafði verið útrýmt og fólk af pólskum uppruna
flutt til vesturhluta Póllands sem áður tilheyrði Þýskalandi.
Þetta er þurr upptalning, rétt eins og verið sé að tala um samsetningu
bústofns en ekki fólks. Ég spyr mig oft hvernig samfélög geti staðist svona
hremmingar eða hvort sálarlíf þjóðarinnar hafi ekki hlotið meiriháttar skaða
og búi við hann enn.
Fyrsta kvöldið er boð í íbúð tilvonandi tengdamóður í Ivano-Frankivsk.
Þetta er í fjögurra hæða blokk af sömu gerð og finna má um gjörvöll
fyrrverandi Sovétríki, byggð á tíma Krústsjovs og blokkirnar nefndar eftir
honum. Þetta er eins herbergis íbúð og þar búa mæðgurnar. Þau voru þrjú
meðan faðirinn lifði og fjögur um tíma meðan eldri bróðir var heima. Fyrstu
viðbrögð eru að hér þyrfti að taka allt í gegn, laga götuna og gangstíginn,
hressa upp á húsið að utan, taka innganginn og stigaganginn í gegn og annað
í þeim dúr. Húsmóðirin er hins vegar ánægð með íbúðina því hún er með
eldhúskrók og eigið salerni. Það er ekki sjálfsagður hlutur því enn eru til íbúðir
með sameiginlegu eldhúsi og hreinlætisaðstöðu fyrir stigaganginn eða hæðina.
Ég velti fyrir mér hversu langt sé síðan fólk bjó við viðlíka aðstæður á Íslandi
og hygg að það séu ekki nema nokkrir áratugir. Það er rétt að vera ekki með
neitt yfirlæti en óska þess að aðstæður í Úkraínu haldi áfram að batna á næstu
árum.
Heimsókn í safnaðarhús gyðinga með hópnum var upplifun, ekki síst í ljósi
hinnar hörmulegu sögu. Eldri maður sagði frá. Nú væru einungis nokkur
hundruð gyðinga í borginni og þetta eina bænahúsið sem eftir væri. „Nú
njótum við sömu réttinda og aðrir“, segir hann.„Eru þá engin vandamál?“ er
spurt og maðurinn víkur undan og endurtekur að á pappírnum njóti allir sama
Hellaborgin við Bachcysaraj á Krím. Mynd: Jóhann Þorsteinsson.