Húnavaka - 01.05.2010, Síða 128

H Ú N A V A K A 126
Húnaþing eystra
Þá er það nafnið á bókinni sem ekki þykir nógu gott (Pálmi bls. 120-122 og
Haukur bls. 117) og jafnvel talið að það sé ekki til. Þá er nú orðið hart í ári ef
ekki má nota ný orð um hluti. Ekki kom til greina að láta bókina heita sama
nafni og hin merka árbók Jóns Eyþórssonar frá 1964, þ.e. „Austur-Húna-
vatnssýsla“ svo þeim yrði nú ekki ruglað saman. Verkið fjallar um austanvert
Húnaþing/Húnavatnssýslu þannig að þessi hugtök urðu að vera í titlinum og
fer þá að þrengjast um heiti. Satt að segja finnst mér titillinn „Húnaþing
eystra“ nokkuð góður, stuttur, engan veginn villandi og rímar vel við Húnaþing
vestra, sem Vestur-Húnvetningar hafa notað um árabil og ekki hlotið skammir
fyrir.
Um eyðibýli
Eyðibýli eru mörg nefnd í þessari árbók en yfirleitt vísað um þau í þátt
Hjördísar Gísladóttur um eyðibýli í Húnaþingi III. Í árbókinni er þó sleppt
mörgum býlum, sem getið er um þar, enda ekki tilgangurinn að gera tæmandi
úttekt á þeim. Pálmi bætir við nokkrum eyðibýlum úr okkar sveit (122-123)
sem er auðvitað góðra gjalda vert en kemur umræddri árbók í rauninni lítið
við.
Þó vil ég gera athugasemd við Grund í landi Torfalækjar sem hann telur til
eyðibýla. Ég man eftir Sveini Björnssyni og Guðbjörgu konu hans og einkum
Björgu dóttur þeirra. Húsakynni voru afar lítill hjá þeim og furða hvernig þau
komu börnum sínum þar upp. Þau Sveinn og Guðbjörg eru jafnan talin
húsfólk eða húshjón á Torfalæk í manntölum og hýbýli þeirra hvergi talið
lögbýli en það er vel gert hjá Pálma að halda minningu þeirra á lofti.
Hjaltabakkakot hefur vafalaust verið hjáleiga frá Hjaltabakka um aldir enda
algengt að hjáleigukot væru reist á túnjöðrum höfuðbýla. Það hefur hins vegar
ekki mikla þýðingu að vera að telja upp slík nöfn, þar sem engin mannvirki eru
lengur til staðar til að sýna. Þess vegna var sleppt að nefna kot eins og
Hjaltabakkakot en áherslan lögð á að geta eyðibýla sem ekki voru í tengslum
við höfuðból og þar sem helst sæjust einhverjar mannvirkjaleifar, jafnvel þótt
mjög væru sokkin í jörð. Það er rétt hjá Pálma að síðast virðist hafa verið
sjálfstætt heimili í Hjaltabakkakoti árið 1915 en síðasti ábúandinn hét Arnljótur
Jónsson en ekki Ásgrímur eins og misritast hefur hjá Pálma (bls. 122).
Um Dalstóftir á merkjum Holts og Meðalheims er hæpið að segja að þar
hafi verið raunverulegt býli enda kemst það aldrei í fasteignamat sem sjálfstæð
jörð. Pétur Guðmundsson (sbr. Pálmi bls. 122) bjó þar raunar aldrei heldur í
Holti. Hins vegar er Guðmundur Antoníus Pétursson talinn í Dalstóftum árin
1913-1917 en eftir það í Holti um árabil. Nöfnin eru lík og kann það að hafa
valdið misskilningi Pálma.