Lögmannablaðið - 01.06.2002, Side 24

24 2 / 2 0 0 2
ÞRIÐJUDAGINN 9. apríl s.l. stóðLögmannafélag Íslands fyrir
kvöldfundi á Grand Hótel til að ræða
áhrif aukinnar opinberrar umfjöllun
um dómsmál á störf lögmanna, m.a. í
ljósi dóms Hæstaréttar Íslands í máli
nr. 306/2001. Í málinu var Jón Steinar
Gunnlaugsson hrl. dæmdur til greiðslu
miskabóta vegna ummæla sinna í fjöl-
miðlum um dóttur skjólstæðings síns,
sem sýknaður hafði verið af refsi-
verðri háttsemi gagnvart henni. Laut
efni fundarins að því hvar mörk tján-
ingarfrelsis og æruverndar lægju,
hvort af umræddum dómi yrðu
dregnar ályktanir um tjáningarfrelsi lögmanna og
hvað lögmenn ættu eða mættu ganga langt í að tjá
sig opinberlega um mál sem þeir hafa með
höndum og loks hvort þörf væri breytinga á siða-
reglum lögmanna. Frummælendur á fundinum
voru þeir Jakob R. Möller hrl. og Ástráður Har-
aldsson hrl.
Í framsögu sinni benti Jakob á að frjáls skoð-
anaskipti væru undirstaða lýðræðis og að ekki
mætti snúa frá tjáningarfrelsi, þó svo eitthvað
væri sagt sem mönnum mislíkaði. Lagði Jakob
áherslu á að 5. gr. siðareglna lögmanna undirstrik-
aði að lögmenn nytu, jafnt og aðrir, tjáningafrelsis
á grundvelli 73. gr. stjórnarskrárinnar og ætti
öllum að vera ljóst að starfi lögmanns lyki ekki
endilega við dómsuppsögu í máli. Lögmaður
hefði áfram frelsi til að tjá sig um mál sem hann
hefur haft til meðferðar þegar réttmætir hags-
munir skjólstæðings, almennings eða lögmannsins
sjálfs krefðust þess. Hins vegar yrðu lögmenn að
hafa í huga inntak 34. gr. siðareglnanna, þar sem
kveðið er á um að lögmaður skuli sýna gagnað-
ilum skjólstæðings síns fulla virðingu í ræðu, riti
og framkomu og þá tillitssemi sem samrýmanleg
væri hagsmunum skjólstæðinganna.
Rakti Jakob bakgrunn málsins, m.a. þá miklu
og óvægu fjölmiðlaumfjöllun sem
spratt í kjölfar sýknudóms Hæstaréttar
í máli ákæruvaldsins gegn skjólstæð-
ingi Jóns Steinars. Þá lýsti Jakob þeirri
skoðun sinni að rökstuðningur Hæsta-
réttar í máli nr. 306/2001 væri rök-
leysa, auk þess sem dómurinn svaraði
ekki þeirri spurningu hvar mörkin
milli tjáningarfrelsins og æruverndar
lægju. Hins vegar mætti lesa út úr
honum að strangari kröfur væru gerðar
til lögmanna, sérstaklega þeirra sem
hefðu mikla reynslu, hvað varðar stað-
hæfingar og gildisdóma. Hvatti Jakob
til þess að málinu yrði skotið til Mann-
réttindadómstóls Evrópu í Strassborg.
Um áhrif dómsins á siðareglur lögmanna, taldi
Jakob ekki nauðsynlegt að gildandi reglum yrði
breytt í kjölfar niðurstöðu Hæstaréttar, þar sem 1.
og 2. mgr. 5. gr. reglanna hefðu að geyma sama
tjáningarfrelsi og stjórnarskráin. Siðareglur gætu
ekki verið strangari en ákvæði stjórnarskrár.
Ástráður kom í framsögu sinni inn á vaxandi
áhuga fjölmiðla á dómsmálum, sem m.a væri til
kominn vegna betra aðgengis að dómum. Aukin
umfjöllum um dómsmál væri í sjálfu sér jákvæð
fyrir opið og lýðræðislegt samfélag. Hins vegar
væri ekki sama hvernig slík umfjöllun færi fram
og hefðu lögmenn þar mikilvægu hlutverki að
gegna, m.a. við að koma fram fyrir hönd skjól-
stæðinga sinna. Með þáttöku sinni væru lögmenn
að leggja inn í umræðuna sérþekkingu sína og að
koma á framfæri mótmælum og leiðréttingum við
röngum og villandi fréttum af málum. Þyrfti að
móta venjur við slíka umfjöllun.
Um niðurstöðu Hæstaréttar í máli 306/2001,
taldi Ástráður dóminn vera leiðbeinandi um heim-
ildir lögmanna til að taka þátt í opinberri umræðu,
þó svo skautað hafi verið framhjá atriðum sem
þurft hefðu nánari umfjöllun. Meðal annars mætti
lesa út úr dómnum að Jóni Steinari hafi verið
Ingimar Ingason
framkvæmdastjóri
LMFÍ
Kvöldfundur
Lögmannafélags Íslands um opinbera umfjöllun
um dómsmál, meðal annars í ljósi dóms Hæstaréttar Íslands
í máli nr. 306/2001