Lögmannablaðið - 01.10.2006, Side 8

 < LÖGMANNABLAÐIÐ – 3 / 2006
er hins vegar gengið mun skemur hvað
varðar ábyrgð hins sjálfstætt starfandi
lögmanns en þegar um „fulltrúa“ er að
ræða, þar sem ábyrgð hans, þ.e. hins
sjálfstætt starfandi lögmanns, nær ein-
göngu til fjárvörslu- og fébótaábyrgðar
á störfum undanþágulögmannsins. Þá
er í ákvæðinu hvergi minnst á að slíkir
undanþágulögmenn komi fram í
umboði og á ábyrgð vinnuveitanda
síns eins og þegar um fulltrúa er að
ræða. Í ljósi þessa hafa verið nokkuð
skiptar skoðanir um það hversu langt
ábyrgð hins sjálfstætt starfandi lög-
manns nær í tengslum við störf und-
anþágulögmanns sem hjá honum
starfar. Þessi skoðanaskipti endurspegl-
ast m.a. í áðurnefndum úrskurði
úrskurðarnefndar lögmanna þar sem
sjálfstætt starfandi lögmaður og und-
anþágulögmaður, sem hjá honum
starfaði, höfðu verið kærðir vegna
meints brots á meðferð trúnaðarupp-
lýsinga við framlagningu skjala í dóms-
máli. Í kærunni til nefndarinnar var
því m.a. haldið fram að bæði undan-
þágulögmaðurinn og hinn sjálfstætt
starfandi lögmaður bæru sameiginlega
ábyrgð í málinu. Sá fyrrnefndi á
grundvelli þess að hafa skrifað stefnu
og undirritað hana í umboði hins sjálf-
stætt starfandi lögmanns auk þess að
sjá um öll samskipti vegna málsins. Sá
síðarnefndi væri hins vegar ábyrgur
þar sem hann bæri, samkvæmt 1. mgr.
38. gr. siðareglna lögmanna, ábyrgð á
störfum fulltrúa sinna.
Í málinu komst úrskurðarnefndin
að þeirri niðurstöðu að brotið hefði
verið á rétti kæranda með framlagn-
ingu umræddra upplýsinga. Nefndin
klofnaði hins vegar í afstöðu sinni til
þess hvort fella ætti ábyrgð á báða lög-
mennina eða aðeins á hinn sjálfstætt
starfandi lögmann. Meirihluti nefnd-
arinnar taldi að aðeins hinn sjálfstætt
starfandi lögmaður bæri ábyrgð í mál-
inu þar sem undanþágulögmaðurinn
hafði undirritað stefnuna í málinu, og
framlögð skjöl, fyrir hans hönd. Í nið-
urstöðu meirihlutans segir m.a.:
„Umsækjandi að leyfi til að vera hér-
aðsdómslögmaður vinnur að því skriflegt
heit, að viðlögðum drengskap, að hann
muni rækja af trúmennsku og samvisku-
semi öll þau störf sem honum kunna að
verða falin sem lögmanni, sbr. 1. mgr. 8.
gr. lögmannalaga, nr. 77/1998 (LML).
Sá, sem fengið hefur útgefið slíkt leyfi,
héraðsdómslögmaður, getur ýmist starfað
sjálfstætt, að uppfylltum þeim skilyrðum,
sem fram koma í LML, sbr. t.d. 1. mgr.
12. gr. laganna, eða starfað hjá öðrum
lögmanni eða lögmönnum og er hann
þá undanþeginn skyldu að hafa opna
skrifstofu og að hafa fjárvörslureikning
og starfsábyrgðartryggingu. Sá lögmað-
ur, sem hann starfar hjá, ber ábyrgð á
fjárvörslum slíks starfsmanns síns og ber
fébótaábyrgð á störfum hans að öðru
leyti, sbr. 3. mgr. 11. gr. LML.
Samkvæmt 1. mgr. 27. gr. LML getur
sá, sem telur lögmann hafa í starfi sínu
gert á sinn hlut með háttsemi sem stríðir
gegn lögum eða siðareglum lögmanna,
lagt fyrir úrskurðarnefnd lögmanna
kvörtun á hendur lögmanninum. Í
ákvæðinu er ekki greint milli þess hvort
um sjálfstætt starfandi lögmann sé að
ræða eða lögmann, sem starfar hjá öðrum
lögmanni. Samkvæmt þessu er ekki úti-
lokað að kvarta yfir háttsemi lögmanns
vegna starfa hans, þótt hann starfi hjá
öðrum lögmanni.
Í stefnu [Z] gegn kæranda kemur
fram að það var kærði [A] sem fór með
fyrirsvar í dómsmálinu. Kærði [B] rit-
aði undir stefnuna fyrir hönd kærða
[A] og virðist að öðru leyti eingöngu
hafa unnið að málinu í umboði hans.
Úrskurðarnefndin telur rétt í þessu til-
viki að líta svo á að kærði [A] hafi einn
borið lögmannsábyrgð við málsóknina
gagnvart kæranda, þ.á m. að því er
varðaði ákvörðun um öflun, notkun og
framsetningu gagna í dómsmálinu. Telst
kærði [B] samkvæmt þessu ekki hafa gert
á hlut kæranda með háttsemi sem stríðir
gegn lögum eða siðareglum lögmanna“.
Minnihluti úrskurðarnefndar, sem
reyndar komst einnig að þeirri nið-
urstöðu að brotið hefði verið á rétti
kæranda, taldi hins vegar báða lög-
mennina ábyrga gagnvart kæranda,
með þeim rökstuðningi að lögmanna-
lögin gerðu ekki greinarmun á ábyrgð
handhafa málflutningsréttinda eftir
því hvort um sjálfstætt starfandi lög-
mann væri að ræða eða undanþágulög-
mann. Þeir sem á annað borð væru
með virk málflutningsréttindi væru
opinberir sýslunarmenn í skilningi 3.
mgr. 1. gr. og eftir atvikum 8. gr. lög-
mannalaga og ábyrgð sjálfstætt starf-
andi lögmanns á undanþágulögmanni
sem hjá honum starfaði á grundvelli 2.
tl. 2. mgr. 12. gr., sbr. 3. mgr. 11. gr.
laganna, takmarkaðist við fjárvörslu
og fébótaábyrgð á störfum hans. Að
öðru leyti hefði undanþágulögmaður,
á grundvelli réttinda sinna, sjálfstæðar
skyldur og sjálfstæða ábyrgð. Því taldi
minnihluti nefndarinnar að enda þótt
sá gerningur sem málið snérist um hafi
verið unninn fyrir hönd hins sjálfstætt
starfandi lögmanns gæti undanþágu-
lögmaðurinn ekki skýlt sér á bak við
það.
Niðurstaða úrskurðarnefndar lög-
manna í þessu máli verður vart túlkuð
öðruvísi en svo að undanþágulögmenn
geti, sem starfsmenn sjálfstætt starf-
andi lögmanna, borið sjálfstæða faglega
ábyrgð með sama hætti og vinnuveit-
endur þeirra. Munurinn á réttindum
og skyldum þeirra sem lögmanna felist
eingöngu í því að undanþágulögmað-
ur þarf ekki að hafa opna skrifstofu,
hafa fjárvörslureikning og starfs-
ábyrgðartryggingu, líkt og hinn sjálf-
stætt starfandi lögmaður. Munurinn
á niðurstöðu meiri- og minnihluta
nefndarinnar liggur hins vegar í því
að meirihlutinn telur að undanþágu-
lögmaður geti losnað undan faglegri
ábyrgð samkvæmt lögmannalögunum
þegar hann í störfum sínum kemur
fram eða undirritar skjöl fyrir hönd
vinnuveitanda síns.
Þessi niðurstaða úrskurðarnefnd-
ar er mjög athyglisverð, hvort heldur
sem litið er til niðurstöðu meiri- eða
minnihlutans. Hún, eða öllu heldur
lögmannalögin, setur undanþágulög-
menn á lögmannsstofum í nokkuð erf-
iða stöðu þar sem boð- og skipunarvald
vinnuveitandans, á grundvelli vinnu-
samnings tveggja aðila, getur leitt til
þess að á þá fellur fagleg ábyrgð. Þessi
staða getur reyndar einnig komið upp
hjá þeim lögmönnum sem starfa á
grundvelli undanþágu samkvæmt 1. tl.
2. mgr. 12. gr. lögmannalaganna, þ.e.
gegna föstu starfi hjá opinberri stofn-
un eða einkaaðila, en þó er sá grund-
vallarmunur á að hinir síðarnefndu
geta ekki veitt öðrum en vinnuveit-
anda sínum þjónustu sem lögmenn á
sama tíma og undanþágulögmaður á
lögmannsstofu starfar alla jafna fyrir
þriðja aðila.