Lögmannablaðið - 01.06.2011, Blaðsíða 11

lÖgmaNNaBlaÐIÐ tBl 02/11 11
UMfJöllUn
um margt ruglingsleg. Þó mætti e.t.v.
greina ákveðinn kjarna í gagnrýninni
og hann væri sá að íslenskir lögfræðingar
legðu ofuráherslu á þröngan lagabók-
stafinn og tæknileg vinnubrögð en tækju
ekki tillit til þeirra markmiða og hug-
mynda sem byggju að baki lögunum.
Þannig sé það hundsað sem kalla megi
anda laganna.
Hann taldi marga hafi dregið alltof
víðtækar ályktanir af dæmum þeim sem
nefnd væru í skýrslu rannsóknarnefndar
alþingis. ekki þyrfti að útskýra fyrir
neinum að lögfræðileg niðurstaða yrði
ekki fundin út með aðferðum raun-
vísindanna. Hún yrði aldrei vélræn eða
mekanísk. Ástæðurnar væru ýmsar, svo
sem að ekki hefðu verið sett lög um
allt milli himins og jarðar og því verði
að beita óskráðum réttarheimildum; orð
í lagatexta væru margræð og merking
þeirra breyttist með tímanum; lög væru
sett um þjóðfélagsfyrirbrigði sem tækju
breytingum í tímans rás, t.d. vegna
tækniframfara.
Litið hefði verið svo á að grundvöllur
túlkunar á settum lögum væri hinn
skráði texti ákvæðisins. Stæði eitthvað
skýrum stöfum í lagasafninu ætti fólk
almennt að geta treyst því að réttarstaða
þess væri í samræmi við eðlilegan
málskilning á texta ákvæðisins. Fyrir
þeirri aðferð lægju mikilvæg siðferðisleg
rök að láta lagalega niðurstöðu velta á
orðalagi þeirrar reglu sem samþykkt
hefur verið á lýðræðislegum vettvangi
fremur en á réttlætis- og siðferðiskennd
dómarans. Með slíku fyrirkomulagi væri
réttaröryggi tryggt og fólki gert kleift að
gera sér grein fyrir gildandi rétti og
skipuleggja athafnir sínar í samræmi við
það.
Hafsteinn sagðist raunar ekki viss
um að þeir sem krefðust aukinnar
áherslu á anda laganna og um leið minni
áherslu á bókstaf þeirra, áttuðu sig í
raun á því sem þeir bæðu um. Spyrja
mætti hvort það væri vilji einhvers að
í Hæstarétti sætu einskonar spámenn,
Gandálfar, sem strykju sítt skegg og
stjórnskipun í mótun - Hlutverk
alþingis og staða þess gagnvart
handhöfum framkvæmdavalds
framsögumenn um grunnþætti
íslenskrar stjórnskipunar voru
ragnhildur Helgadóttir prófessor,
gunnar Helgi Kristinsson prófessor og
þorsteinn Pálsson frv. ráðherra og
ritstjóri en Björg thorarensen prófessor
stjórnaði málstofunni. f.v. gunnar,
ragnhildur og Björg.
fjölmiðlar - tjáningarfrelsi og
ábyrgðarreglur
rætt var um ný ákvæði um lýðræðis-
legar grundvallarreglur og bann
við hatursáróðri í fjölmiðlum í frum -
varpi til laga um fjölmiðla. f.v. Páll
þórhallsson skrifstofustjóri, Ólafur
stephensen ritstjóri, Vilhjálmur H.
Vilhjálmsson hrl., Hulda árnadóttir
hdl., elfa Ýr gylfadóttir deildarstjóri
og Karl axelsson hrl. en hann var
fundarstjóri.
kæmust að niðurstöðum í samræmi við
eigið hyggjuvit í stað þess að halda sig
við skýran lagatextann.
lagalausung í stað
lagahyggju
kjarni málsins væri sá að allir lögfræð-
ingar vissu að hvorki væri mögulegt né
æskilegt að túlka lagaákvæði bókstaflega
án tillits til samhengis þess. að sama
skapi væri hvorki mögulegt né æskilegt
að byggja upp starfhæft réttarkerfi þar
sem lagabókstafurinn væri hundsaður
og einungis dæmt eftir markmiðum,
meginreglum og anda laganna. Spurn-
ingin væri sú hvar áherslan skyldi liggja.
Hversu mikla áherslu ætti að leggja á
orðanna hljóðan og hversu mikla á hin
margvíslegu önnur lögskýringarsjónarmið
sem almennt væru viðurkennd í íslenskri
lögfræði. Svarið við þeirri spurningu
væri því miður ekki til. Það færi
einfaldlega eftir aðstæðum hverju sinni
hversu formalistísk lagatúlkun þyrfti að