Hagskýrslur um skólamál - 01.01.1967, Síða 14

12
heimahiísum eða nutu engrar kennslu.
Frá skðlaárinu 1955/36 til skólaársins 1936/37 hsekkaði tala skólaskyldra barna um tæpar
tvær þiísundir. Er þetta minni hækkun en búazt hefði mátt við í fljóti bragði, þegar á það er
litið, að skólaskyldualdrinum var milli þessara ára breytt úr 10-14 ára í 7-14 ára aldur.
Skýringin er hins vegar sú, að fyrir 1936 var búið að koma á skólaskyldu barna innan 10 ára
aldurs á ýmsum stöðum á landinu, einkum í kaupstöðunum, en til þess var heimild í eldri
bamafræðslulögunum, eins og áður er greint frá, og fyrstu árin eftir gildistöku 1936-lag-
«nnR var undanþáguheimildin um skólaskyldu innan 10 ára aldurs mikið notuð í sveitum lands-
ins. Af þessum sökum varð raunveruleg breyting á tölu skólaskyldra bama ekki svo ýkjamikil
með tilkomu bamafræðslulaganna 1936. Arið 1946/47 lækkar tala skólaskyldra bama nokkuð, en
þá var efra mark skólaskyldualdurs bama lækkað úr 14 í 13 ára aldur. Það verður að hafa í
huga, að hér er ekki um að ræða raunverulega fækkun skólaskyldra bama og unglinga, heldur
er faakkunin einvörðungu bundin við þá nemendur, er sækja skyldu barnaskóla.
I aðalmanntölunum 1910, 1920, 1930 og 1940 eru töflur um skiptingu þjóðarinnar eftir
aldri. Manntölin öll eru miðuð við desemberbyrjun. Samkvamt þeim hefur fjöldi bama á skóla-
aldri vorið sern segir hár á eftir. Arin 1930 og 1940 eru talin böm á aldrinum 10-13 ára, og
7-13 ára þar sem skólaskyldu áttí að ljúka það almanateá^ aem þau urðu 14 ára, samanber það,
sem hér að framan er sagt um tímamark skólaskyldunnar.
Manntal, Aldursár Tala
des.byrjun barna bama
1910 . . . 9095
1920 . . . 9219
1930 . . . 8728
1940 . . . 17440
Ekki er hægt að búast við, að fullt samræmi sé á milli þessara talna og fjölda skóla-
skyldra barna á viðkomandi árum, þ.e. skólaárunum, sem hafa byrjað að hausti hvers áraima.
Gera má ráð fyrir, að fyrstu tvö manntalsárin hafi töluverður hluti þeirra bama, sem voru
14 ára við manntal í desember, lokið bamaskólanámi að vori viðkomandi árs. Arið 1930 var
tala 10-13 ára bama 8728, en tala skólaskyldra bama skólaárið 1950/31 var 10456 samkvæmt
fræðsluskýrslunum. Þessi misraunur stafar að langmestu leyti af því, að heimildin til að
fyrirslcipa skólaakyldu bama innan 10 ára aldurs hefur verið töluvert notuð þegar í kringum
1930. Arið 1940 var tala 7-13 ára barna 17440, en tala skólaskyldra barna 1940/41 15426.
Eftir þessum tölum hefur heimildin til að undanþiggja skólaskyldu bama innan 10 ára aldurs
verið talsvert notuð árið 1940/41.
I 2. yfirliti eru tölur, sem sýna fjölda skólaskyldra barna, er nutu einvörðungu kennslu
í heimahúsum og þeirra, er nutu engrar kennslu. Þeim skólaskyldum bömum, sem nutu engrar
kennslu í skóla, hefur farið stöðugt fækkandi þau 18 ár, sem tölumar ná yfir. Fyrstu árin
eftir 1930 hafa þau verið um 9/ af öllum skólaskyldum böraum, en árin 1946/47-1947/48 eru
þau aðeins um 2-3/. Arin 1930/31-1933/34 eru böm, sem nutu engrar kennslu, talin með þeim,
sem nutu heimakenn3lu, enda mun I mörgum tilvikum erfitt að greina þama á milli, og verður
að hafa það í huga við athugun á tölunum.
5. Tala nemenda.
I 3. yfirliti em tölur, er sýna fjölda nemenda í barnaskólum árin 1908/09-1947/48.
Nemendum er þar skipt eftir því, hvort um skólaskyld eða óskólaskyld böm er að ræða, og
eftir tegundum skóla eða kennslu. Þá er sýnt, hve margir nemendur koma hvert ár á hverja
100 landsbúa. A þessum árum hefur tala nemenda meira en tvöfaldazt. Landsbúum hefur hins
vegar fjölgað verulega á þessum ámm og því hefur hlutfallsleg aukning nemendafjöldans, 1