Hagskýrslur um skólamál - 01.01.1967, Blaðsíða 27

25
Um þriðjungur kernaranna hefur lengst af verið konur, en hlutfallslega hafa þær verið
heldur fleiri við fasta skdla en við farskóla.
1 12. yfirliti eru sýndar tölur nemenda á hvern kcnnara að meðaltali skólaárin 1908/09-
1947/48. Par sést, að nomendur á hvern kennara hafa fraican af þessu tímabili verið einna
flestir á þeim árum, se:n kennaramir voru fæatir, eða á árunun 1917/10-1925/24. Þetta sýnir,
að nemendunum hefur fækicað hlutfallslega minna þessi ár en konnurum, enda mun kennsla aðal-
lega hafa fallið niður á þeim stöðun, þar 3era nemendur voru fáir. iíemendur á kennara eru
miklu fairri í farskdlua og heimavistarskdlum en 1 heiiiiangönguakdlum. I fraðslulögum hafa
verið ákvæði um tölu nemenda á hvem kennara, en fræðsluraálastjdm hefur getað veitt undan-
þágur frá þeim ákvæðum, ef vissar aðstæður voru fyrir hendi. I lögumua frá 1946 eru þessi
ákvæði þess efnis, að tölu fastra kennara skuli miða við það, að 40 börn komi á hvem kenn-
ara, sem kennir fulla kennslu í 9 mánuði, en 5 bömum færra fyrir hvern mánuð, er hann kenn-
ir skemur. I skdlum með færri en 3.50 nemendur skal þd ætla nokkru frsrri böm á kennara. Svip-
uð ákvæði eru í lögunum frá 1956. I 12 yfirliti eiu sýndar tölur ne;nenda að meðaltali á kenn-
ara, en þess er að gæta, að þar er miðaö við tölu kennara 1 heild, þ.e. bæði fasta kemara og
stundakennara. Yfirlitið sýnir ekki tölu nemenda á hvera fastan kennara, og því er villandi
að bera það saman við reglur, sem gilt hafa á hverjum tíma. Hins vegar bendir allt til þess,
að tala nemenda á hvern fastan kennara, hafi a.m.k. frá 1956 verið lægri, en fræðslulög gerðu
ráð fyrir. I 7. töflu má sjá tölu nemenda og kennara í opinberum barnaskdlum í Reykjavfk.
Með þvl að deila tölu fastra kennara í heildartölu nomenda má sjá, að á árunum 1956-42 hafa
komið rdmlega 40 böm á hvem fastan kennara, en á árunum 1945-48 töluvert innan við 40. Tala
stundakennara var þessi ár 1/4—1/5 af tölu fastra kennara, svo auðsætt er, að nokkuð hefur
vantað á, að þessi ár kaanu 40 nemendur á hvern fastan kennara í Reykjavík.
B. TÍMABILIÐ 1948/49 -1965/66
TO. IIý fræðslulögg.iöf 1946.
Vorið 1946 samþykkti Alþingi lög um skdlakerfi og fraðsluskyldu (l. nr. 22 10. apríl
1946). I þessum lögum eru a.a. eftirfarandi ákvæði: "Skdlakerfið skiptist í þessi fjögur stigs
1, barnafræðslustig, 2. gagnfræðastig, 5. menntaskdla- og sérskdlastig, 4. háskdlastig."
(2. gr.). - "Bamaskdlar eru fyrir böm á aldrinum 7-15 ára. Baraafræðslunni lýkur með bama-
prdfi” (5. gr.). - "öll böm og unglingar eru fiæðsluskyld á aldrinum 7-15 ára. Þó getur
fræðsluráð ákveðið, að fengnu samþykki fræðslumálastjdrnar, að fiæðsluskylda í einu eða fleirL
skdlahverfum íwnan fræðsluhéraðsins skulu aðeins ná til 14 ára aldurs, ef hlutaðeigandi skdlar-
nefhd dskar þess. Heimilt er sveitarfélögum með samþykki fræðslumálastjdmar að haakka fræðslu-
skyldualdur til 16 ára" (8. gr.). - "Nánari ákvæði uia framkvamd á fræÖ3lu, skipan skdla hvers
stigs og fjárframlög ríkis og sveitarfélaga til skdlahaldains skulu sett í lögum og reglugerð-
um fyrir skdla hvers stigs" (l0. gr.).
I samræmi við 10. gr. þessara laga voru sett lög um fræðslu baraa, nr. 54 29. apríl 1946.
Þessi lög gilda enn að mestu dbreytt frá upphaflegri gerð. Með þessum lögum var skdlaskylda í
barnaskdlum stytt um eitt ár og náði ná til bama á aldrinum 7—15 ára, í stað 7—14 ára aldurs
áður, þd með ýmsum undantekningum, eins og síðar verður greint frá, og er þetta meginbreyting
frá eldri bamafræðslulögum. Hins vegar var fiœðsluskylda með lögum um skdlakerfi og fiæðslu-