Öldrun - 01.05.2005, Blaðsíða 18

18 www.oldrun.net ÖLDRUN – 23. árg. 1. tbl. 2005
Rannsóknin hófst á bæklunarskurðdeild Landspítal-
ans í desember 1997. Rúmlega ári eftir að farið var af
stað með rannsóknina var ákveðið að flytja starfsemi
bæklunarskurðdeildar Landspítalans yfir á Borgarspít-
alann. Vegna alls rasks sem af þessu hlaust fækkaði
þeim sjúklingum sem komu inn í rannsóknina á Land-
spítalanum. Því var ákveðið árið 1999 að bjóða einnig
sjúklingum sem gengust undir gerviliðsaðgerð á
mjöðm á Sjúkrahúsi Akraness að taka þátt í rannsókn-
inni.
Mælitæki
Til að meta árangur voru sjúklingar úr báðum
hópum beðnir um að svara spurningum um árangur
fyrir aðgerð, við útskrift, 2, 4 og 6 mánuðum eftir gervi-
liðsaðgerðina. Notaðir voru sértækir mjaðmarmæli-
kvarðar svo sem kvarði Meurle d´Abuigne og Postel
(Charnley, 1972) og Harris Hip Score (HHS; Harris,
1969). Þessir listar eru báðir hannaðir til að meta
árangur af meðferð við sjúkdómum í mjöðm. Meðferð-
araðilinn fyllir listana út. Annar listi, Oxford Hip Score
(OHS; Dawson, Fitzpatrick, Carr og Murray, 1996), var
einnig notaður. Þessi spurningalisti er sérstaklega
hannaður til að meta árangur af gerviliðsaðgerð á
mjöðm út frá starfrænni getu og verkjum. Hann inni-
heldur aðeins 12 spurningar og er því fljótlegur og hent-
ugur. Áreiðanleiki, réttmæti og næmni fyrir breytingum
er gott.
Heilsutengd lífsgæði voru mæld með hjálp Notting-
ham Health Profile (NHP; Hunt, McEwen og McKenna,
1986). Þessi spurningalisti mælir líðan sjúklingsins með
tilliti til líkamlegra, félagslegra og tilfinningalegra þátta.
Honum er skipt í tvo hluta, þar sem notuð eru já og nei
svör. Réttmæti listans og áreiðanleiki er góður. Sjúkling-
urinn svarar honum sjálfur.
Árangur
Legutíminn var marktækt styttri í fræðsluhópnum á
báðum sjúkrahúsunum, eða 6 og 4 dagar að meðaltali
miðað við 10 daga í samanburðarhópnum (Tafla I). Allir
í fræðsluhópnum fóru heim, en í samanburðarhópnum
fóru ellefu á endurhæfingardeild og tveir á sjúkrahótel.
Meðalaldur var 66 ár í samanburðarhópnum, en 69 ár í
fræðsluhópnum. Langflestir í báðum hópunum fóru í
aðgerð vegna slitgigtar. Fimm í fræðsluhópnum og ell-
efu í samanburðarhópnum fengu fylgikvilla af ein-
hverjum toga, en enginn þeirra var alvarlegur og engin
dauðsföll voru fyrstu sex mánuðina eftir aðgerð.
Starfræn geta var marktækt betri og verkir mark-
tækt minni hjá fræðsluhópnum að tveim, fjórum og sex
mánuðum liðnum frá aðgerð samkvæmt mælitækinu
OHS. Meðaltals OHS-skor mældist ekki marktækt mis-
munandi milli hópa fyrir aðgerð, eða 33,1 hjá fræðslu-
hópi en 36,6 hjá samanburðarhópi (p=0,061). Því hærri
einkunn því meiri óþægindi. Tveim mánuðum eftir
aðgerð var gildið 19 í fræðsluhópnum en 24 í saman-
burðarhópnum (p=0,032). Eftir fjóra mánuði hafði
fræðsluhópurinn 15,4 í einkunn en samanburðarhópur-
inn 22 (p=0,007). Við lokamatið sex mánuðum eftir
aðgerð var meðalgildið 14,2 hjá fræðsluhópi en 20,5 hjá
samanburðarhópi (p=0,001; Tafla II).
Fræðsluhópurinn var betri en samanburðarhópur-
inn á flestum sviðum þegar þeir voru bornir saman með
NHP heilsutengda lífsgæðamælitækinu. Tveim mán-
Tafla 1.
Samanburður á legutíma miðað við meðferðarhóp og sjúkrahús.
Fræðslu-hópur Samanburðar-hópur
Reykjavík Akranes Samtals Reykjavík Akranes Samtals P-gildi
Fjöldi 18 9 27 11 12 23
Meðaltal (SD) 5,7 (1,3) 6,9 (1,9) 6,4 (2,4) 7,6 (2,2) 12,8 (2,9) 10 (3,5) <0,001*
Miðgildi (IQR) 5 (5,0-6,25) 6 (5,5-8,5) 5,5 (5-7) 7 (6,0-9,0) 12 (10,0-15,75) 9,5 (7,0-13)
* Tölfræði samkvæmt Mann-Whitney prófi.
Aldrei má krossleggja skorna fótinn.