Vestfirðir - 26.11.2015, Qupperneq 6

Póllinn ehf – Pollgötu 2 – 400 Ísafirði – Sími: 456 3092 – www.pollinn.is
Auglýsingasíminn er 578 1190
Netfang: auglysingar@fotspor.is.
6 26. Nóvember 2015
Á hjara veraldar
komin út hjá
Vestfirska forlaginu
Guðlaugur Gíslason frá Steinstúni
í Strandasýslu tók saman.
Það var enginn barnaleikur að búa á afskekktustu jörðum þessa lands áður og fyrr. Þar
voru Hornstrandir og nágrenni lík-
lega sér á báti. Eitt var það sem ekki
varð undan vikist, og það var að flytja
lík til greftrunar. Það var líka þung
kvöð sem lá á fólki að sækja kirkju og
taka þátt í helgihaldi safnaðarins, en
fjarlægðin og óblíð náttúra bönnuðu.
Í Þjóðskjalasafni Íslands hafa
nýlega komið í leitirnar meira en
tveggja alda gömul skjöl, sem hafa
legið þar óhreyfð öll þessi ár. Bréfin
greina frá viðskiptum og kærumálum
á hendur Jóni Árnasyni bónda í
Skjaldabjarnarvík á Ströndum við
kirkjunnar þjóna vegna „kirkjufor-
sómunar,“ sem prestarnir nefndu
svo, og gengu alla leið til Skálholts-
biskups. Þar fundust líka bréf frá
sama tíma, vegna eftirmála, sem urðu
útaf greftrun Hallvarðs Hallssonar,
þá húsmanns í Skjaldabjarnarvík,
en hann var grafinn þar í túninu
án vitundar prests og án yfirsöngs.
Þá er einnig sagt frá kærumálum
vegna dráttar sem varð á að koma
líki vinnukonu í Skjaldabjarnarvík
til greftrunar í Árnesi. Svo er farið
um víðan völl.
Guðlaugur Gíslason frá Steins-
túni er einn af þessum gömlu góðu
fræðimönnum sem nú fer fækkandi.
Vestfirska forlagið hefur áður gefið
út bækurnar Lífvörður Jörundar
hundadagakóngs og Ævisögu Þórðar
Þ. Grunnvíkings rímnaskálds.
KFÍ tók á móti Breiðablik í 1. deild
karla í körfuknattleik. Leikurinn var
jafn og spennandi og Ísfirðingarnir
höfðu frumkvæðið þar til í lokin, en
þá sigu Blikarnir fram úr og sigruðu
naumlega. Vel var mætt á leikinn
og laganna verðir voru tiltækir ef
þá þyrfti að halda.
Kjör aldraðra:
69% undir
300.00 kr/mán
Á Alþingi hefur félags- og hús-næðismálaráðherra svarað fyrirspurn Ernu Indriða-
dóttur, varaþingmanns um tekjur 67
ára og eldri. Fram kemur að á síðasta
skattári hafi 44.680 einstaklingar 67 ára
og eldri skilað skattframtali. Af þeim
höfðu 31.028 tekjur lægri en 300.000
kr á mánuði. Miðað er við samanlagðar
tekjur að meðtöldum greiðslum frá
Tryggingarstofnun ríkisins.
Ef skoðaðar eru tekjur einstaklinga
án greiðslna frá Tryggingastofnun rík-
isins fjölgar þeim upp í 34.329 sem eru
með tekjur undir 300.000 kr. á mánuði.
Það þýðir að greiðslur Tryggingarstofn-
unar færa samanlagðar tekjur 3.200
einstaklinga upp fyrir 300.000 kr.
markið. En önnur athyglisverð stað-
reynd blasir við. Greiðslur Tryggingar-
stofnunar lyfta aðeins 10% af einstak-
lingunum, með tekjur undir 300.000 kr
upp fyrir 300.000 kr í mánaðartekjur,
90% einstaklinganna verða áfram undir
þessum mörkum. Spyrja má, í þessu
ljósi, hvort Tryggingarstofnun ríkis-
ins skili þeim árangri til fjárhagslegrar
tryggingar einstaklinga sem að er stefnt
með almannatryggingakerfinu.
Stefán Ólafsson, prófessor við Há-
skóla Íslands segir á bloggsíðu sinni
á Eyjunni þann 16. sept sl. að um
60% af ellilífeyri eldri borgara komi
nú þegar úr lífeyrissjóðunum, sem
sé í raun uppsafnaður ævisparnaður.
Stefán bendir á að skattborgararnir
sleppi við að greiða þessar fjárhæðir,
ólíkt því sem gerist í flestum löndum í
Evrópu. Á komandi árum muni hlutur
lífeyrssjóðanna vaxa frá því sem nú
er og hlutur almannatrygginganna
minnka. Það er mat Stefáns Ólafssonar,
prófessors, að í heildina litið séu Ís-
lendingar með einna minnstu byrði
vegna lífeyrisþega á Vesturlöndum
öllum og hafi því meiri getu en aðrar
þjóðir til þess að gera vel við þennan
hóp landsmanna.
15% skorta efnisleg gæði
Í skýrslu Hagstofu Íslands sem út
kom í sumar kemur fram að um 15%
þeirra sem eru 65 ára og eldri og búa
einir hafi búið við skort á efnislegum
gæðum á árinu 2014. Það er tæplega
þrisvar sinnum hærra hlutfall en
meðal landsmanna almennt. Um 5,5%
þeirra skorti efnisleg gæði á því ári.
Þetta er í annað skiptið sem Hagstofan
gerir úttekt á bágum lífskjörum eftir
mælingum sem evrópska hagstofan
Eurostat hefur þróað. Þeir teljast falla
í þennan flokk sem hafa lent í van-
skilum vegna fjárskorts á síðustu 12
mánuðum og geta ekki mætt óvæntum
útgjöldum. Að auki hafa þeir ekki efni
á bíl, síma, þvottavél, sjónvarpstæki,
vikulöngu fríi, máltíð annan hvern
dag eða að halda húsnæðinu nægjan-
lega heitu. Staða Íslands í samanburði
við önnur Evrópulönd er góð, landið
var í 5. sæti árið 2013. Engu að síður
eru greinilega þjóðfélagshópar sem
standa mun verr en meðaltalið. Auk
aldraðra sem búa einir, eru öryrkjar
og einstæðir foreldrar í slæmri stöðu.
Nærri fjórði hver öryrki bjó við skort
á efnislegum gæðum árið 2014 og 20%
einstæðra foreldra.
fjöldi hlutfall
tekjur<300 þús. 31 28 69,4
tekjur>300 þús. 13652 30,6
44680
tekjur<300 þús.
tekjur>300 þús.
erna Indriðadóttir. Mynd: althingi.is
8

Mynd 8. Skortur á efnislegum lífsgæðum á einstaklingsheimilum, undir og
yfir 65 ára
Figure 8. Material deprivation in childless households of singles above and below the
age of 65

Skýringar Notes: Öryggisbil (95%) 2014: 1 fullorðinn <65 ±1,5; 1 fullorðinn >64 ±5,1. CI (95%) 2014: 1 adult
<65 ±1.5;.1 adult >64 ±5.1.

Mynd 9 sýnir hlutfall karla og kvenna sem búa ein sem skortir efnisleg gæði.
Munurinn á kynjunum er almennt fremur lítill og framan af breytilegt frá ári til árs
í hvorum hópnum hlutfallið er hærra. Þó er athyglisvert að hlutfallið hefur verið
hærra á meðal karla en kvenna síðustu fjögur árin en árið 2014 skorti 12,5%
þessara kvenna efnisleg gæði samanborið við 9,5% karla.
Mynd 9. Skortur á efnislegum lífsgæðum á einstaklingsheimilum eftir kyni
Figure 9. Material deprivation in childless households of singles by sex

Skýringar Notes: Öryggisbil (95%) 2014: 1 fullorðinn karl ±1,6; 1 fullorðin kona ±4,3. CI (95%) 2014: 1
adult,male ±1.6; 1 adult, female ±4.3.

Að lokum sýnir mynd 10 heimili tveggja fullorðinna með börn sem skortir efnisleg
gæði, sundurgreint eftir fjölda barna á heimilinu. Almennt má ætla að fjárhagur
heimila þrengist eftir því sem börnum fjölgar, en á móti kemur að samband er á
milli fjölda barna og aldurs foreldra; það eru því fleiri börn eftir því sem foreldrar
0
5
10
15
20
25
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
1 fullorðinn <65 1 fullorðinn >64
%
1 adult <65 1 adult >64
0
5
10
15
20
25
30
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
1 fullorðinn, karl 1 fullorðinn, kona
%
1 adult, male 1 adult, female
Félagsvís r: skortur á efnislegum gæðum 2014
https: //www. hagstofa.is/media/49160/hag_150703. pdf