Vestfirska fréttablaðið - 15.02.1980, Blaðsíða 2

vestfirska I
rHETTABlADID
vestfirsl ka
FRETTABL ADZS
Utgefandi og ábyrgðarmaður: Árni Sigurðsson Blaðamenn: Eðvarð T. Jónsson Elísabet Þorgeirsdóttir Prentun: Prentstofan Isrún hf., ísafirði.
Á öðrum stað í blaðinu í dag er sagt frá
frumvarpi til laga, sem fjórir alþingismenn
landsbyggðarinnar hafa lagt fram á Alþingi, um
niðurgreiðslu á oiíu til upphitunar húsa. Það er
ekki vonum fyrr, að þetta mál er tekið upp á
Alþingi, en undanfarin sjö ár hefur kostnaðurinn
við að hita upp húsnæði með þessum rándýra
erlenda orkugjafa verið þeim landsmönnum, sem
búa á olíukyntu svæðunum næsta óbærilegur,
þótt á síðasta ári hafi fyrst verulega tekið stein-
inn úr í þessu efni.
Það er vert að benda sérstaklega á það sem
fram kemur í greinargerð með frumvarpi þessu
um mismun á kyndingarkostnaði á hitaveitu-
svæði og á svæði þar sem hitað er upp með
gasolíu. í athugunum Fjórðungssambands Vest-
firðinga, sem stuðst var við þegar frumvarpið var
samið kemur fram að miðað við verðlag og
kaupgjald 21. des. 1979 tekur það verkamann í
fiskvinnu, miðað við 8 stunda vinnudag, 14,8
vikur á ári að vinna fyrir upphitun fbúðarhús-
næðis síns með olíu, miðað við meðalnotkun 4.12
manna fjölskyldu á ísafirði. Miðað við sama
tíma, 21. des. sl. myndi sami maður, bvggi hann
á orkuveitusvæði Hitaveitu Reykjavíkur, vinna
fyrir hitunarkostnaði sömu fjölskvldu á tveimur
vikum.
SVO EINFALT ER DÆMIÐ ÞÓ EKKI
Þegar þessar athuganir voru gerðar hjá Fjórð-
ungssambandinu, þá var olíustyrkur olíukaup-
andans að sjálfsögðu dreginn frá kostnaði hans.
En þá kemur að öðrum þætti málsins, scm eru
þau opinberu gjöld, sem olíukaupandinn verður
að greiða af þeim tekjum, sem hann þarf að afla
umfram hinn, með aukavinnu að sjálfsögðu, til
þess að geta staðið straum af kyndikostnaði
sínum.
ErFitt er að reikna það dæmi til hlítar og þá
strit það og líkamlegt slit, sem fylgir því vinnuá-
lagi, sem þessi aukavinna hefur í för með sér.
VAR VESTMANNAEYJAGOSIÐ VERRA?
Sá sem þetta ritar er ekki svo leikinn í
meðferð talna að hann treysti sér til þess að
Sáereldurínn
heitastur er á
sjálfum brennur
reikna dæmið, en það væri ef til vdl vert að
einhver gerði það. En ljóst er að þær búsifjar,
sem olíuverðhækkanir undanfarinna sjö ára hafa
valdið eru svo gífurlegar að til einskis er að jafna,
nema nátturúhamfara eða annarra stóráfalla,
sem nú orðið þykir sjálfsagt að hið opinbera bæti
þolendum þegar í stað.
STÓRKOSTLEG HÆTTA Á BYGGÐARÖSKUN
Úr greinargerð: „En hér er ekki einungis um
sanngirnismál að ræða, heldur hagsmunamál
þjóðarheildarinnar. Ef ekki er skjótt við brugðið,
vofir yfir brottflutningur fólks frá olíuhitunar-
svæðunum og stórfelld byggðarröskun í landinu
öllum til ómælanlegs tjóns.“
Mikið rétt. Húshitunarmisréttið eitt gefur
ærna ástæðu til að óttast fólksflótta frá lands-
byggðinni, en þar kemur margt fleira til. Við
höfum áður bent á nokkur atriði hér í blaðinu,
sem benda til þess að hér er mikil hætta á
ferðum. Má m.a. þar til nefna öryggisleysi vegna
ónógrar heilbrigðisþjónustu víða í hinum dreifðu
byggðum, seinagang í opinberum framkvæmd-
um, fjárhagsbyrgðar vegna flutningskostnaðar á
nauðsynjavörum úr þéttbýlinu, hærri byggingar-
kostnað, símaokur, húsnæðisskort, víða lélegt
neysluvatn, aukakostnað við skólagöngu ung-
menna. Þannig mætti áfram lengur telja, en
ráðamönnum sem fjalla um þessi mál er þetta
allt ljóst og margt fleira.
EIGI VELDUR SA ER VARIR
Baráttan fyrir tilveru o g viðgangi landsbyggð-
arinnar er aðallega í höndum sveitarstjórnar-
manna, alþingismanna og starfsmanna þeirra.
Aðrir reyna að sjálfsögðu að leggja hönd á
plóginn, en allt veltur á frumkvæði og forystu
kjörinna fulltrúa fólksins. Það hefur ekki farið
framhjá þeim, er um þessi viðkvæmu mál hafa
fjallað á opinberum vettvangi að a.m.k. sumum
sveitarstjórnarmönnum finnst að farið sé óvar-
lega með suma þætti þeirra og mætti ýmislegt
kyrrt liggja. Við hjá Vestfirska fréttablaðinu
erum á annarri skoðun. Við teljum það hlutverk
okkar og skyldu að draga fram og benda á þau
atriði, sem okkur þykir að betur megi fara.
ÞÉTT SAMSTAÐA DREIFBÝLINGA NAUÐSYNLEG
Vissulega er hér við ramman reip að' draga og
forvígsmönnum landsbyggðarinnar er mikið og
erfitt hlutverk ætlað að jafna aðstöðumun þétt-
býlis og dreifbýlis. En beri þessir menn gæfu til
að snúa bökum saman og einbeittir takast á við
vandamálin, þá er einmitt nú betra tækifæri til
að ná stórkostlegum árangri en oft áður. At-
vinnulegri uppbyggingu, einkum í sjávarplássum
er víðast mjög vel á veg komið og stöðug og næg
atvinna er víðast og þótt stór vandamál bíði
úrlausnar þá er ekki víst að áður hafi gefist betri
tækifæri en nú um þessar mundir til þess að rétta
hlut dreifbýlisins verulega.
ERNIR
ÍSAFIROI
H
F
Símar 3698 og 3898
Bflaleiga
JEPPAR FÓLKSBÍLAR SKUTBÍLAR
Sérstakt vikugjald til feröalaga,
óháð því hve langt er ekið
HAFIÐ SAMBAND VIÐ AFGREIÐSLUNA Á
ÍSAFJARÐARFLUGVELLI — SÍMAR 3698 OG 3898
14,8 viknavinna
fyrirhúshitun
Framhald af bls. 1
olíuverð l. júlí 1973. Þann I. niars
1979 þurfti hann að greiða 11.5
vikna dagvinnulaun miðað við
kaupgjald og gasolíuverð að frá-
dregnum olíustyrk. Tæpum níu
manuðum síðar, 21. des. 1979,
þurfti hann að greiða 14.8 vikna
dagvinnulaun fyrir ársupphitun
miðað við kaupgjald og gasolíu-
verð að frádregnum olíustyrk. Til-
svarandi hlutfallstölur af árslaun-
um fyrir dagvinnu eru þessar: 1.
júlí 1973 15.4%, 1. mars 1979
22.1% og 21. desember 1979 28.5%.
1 athugunum kemur í ljós, að
hefði olíunotandi með fyrrgreint
kaup og vinnutíma átt þess kost að
kaupa tilvarandi orku í heitu vatni
á verðlagi, sem gilti hjá Hitaveitu
Reykjavíkur á tilgreindum við-
miðunartímum. hefðu 3.5 vikna
dagvinnulaun nægt fyrir ársnotk-
un miðað við 1. júlí 1973, 2.5
vikna laun miðað við I. mars 1979
og 2 vikna laun miðað við 21.
desember 1979.
Samkvæmt framansögðu kostar
upphitun á ísafirði meira en til-
svarandi orka í heitu vatni frá
Hitaveitu Reykjavíkur, sem þessu
nemur: Miðað við verðlag 1. júlí
1973 4.5 vinnuvikur eða 8.7% af
árslaunum. Miðað við verðlag 1.
mars 1979 9 vinnuvikur eða 17.3%
af árslaunum og miðað við verðlag
21. desember 1979 12.8 vinnuvikur
eða 24.6% af árslaunum verka-
manns í fiskvinnu miðað við 40
stunda vinnuviku. Er þá búið að
draga frá olíustyrk eins og hánn
var á þeim tíma, sem um hann var
að ræða.
I greinargerð frumvarpsins er
einnig dreginn fram sá mismunur.
sem er á upphitunarkostnaði á
Isafirði borið saman við ráðstöf-
unartekjur þeirra. sem nota olíu til
upphitunar. Þá sést, að miðað við
verð á gasolíu 1. júlí 1973 hefur
olíukostnaður numið 5.69Í' af ráð-
stöfunartekjum. en hefði verið
2.5%, ef tilsvarandi orka hefði
^fengist á verði, er gilti á sama tíma
*hjá Hitaveitu Reykjavíkur. Miðað
við gasolíuverð I. mars 1979, að
frádregnum olíustyrk, voru tilsvar-
andi hlutföll 10% og 2.1.%, en
miðað við gasolíuverð 21. des.
1979. að frádregnum olíustyrk.
voru hlutföllin 18.2% og 2.5%, af
ráðstöfunartekjum.
NIÐURGREIÐSLAN NEMI 59%
Áætlaður kostnaður við hitun
450 rúmmetra einbýlishúss er nú
978 þús. kr. á ári, ef kynnt er með
olíu. Ef fjögurra manna fjölskylda
býr í húsinu fengi hún kr. 288 þús.
í olíustyrk á ári. Raunverulegur
kyndingarkostnaður er því 690
þús. kr. á ári og nemur niður-
greiðslan þá 29.5% af olíuverði.
I frumvarpi fjórmenninganna
felst á hinn bóginn. að niður-
greiðsla á verði olíu til húshitunar
verði 59%. Þetta þýðir að í fyrr-
greindu dæmi verður olíustyrkur-
inn á ári 576 þús. kr. í stað 288
þús. kr„ þ.e. styrkurinn tvöfaldast.
Raunverulegur kyndingarkostnað-
ur verður 402 þús. kr. í stað 690
þús. kr. og nemur lækkunin 50%.
I greinargerð frumvarpsins seg-
ir, að þessir útreikningar séu mið-
aðir við ástandið í dag. en sam-
kvæmt ákvæðum frumvarpsins
verða sjálfvirkar breytingar á upp-
hæð niðurgreiðslunnar. sem fylgj'a
breytingum á verði olíu og gjald-
skrám hitaveitna. sem hafa jarð-
varma að orkugjafa. Þetta felst í
viðmiðunarreglu þeirri, sem kveð-
ið er á um í 1. málsgrein 2. greinar
frumvarpsins, en hún hljóðar svo:
„Verð olíu skal greitt niður sem
nægir til að olíukostnaður við
kyndingu húsa verði eigi hærri en
sem nemur 2.5-földu vegnu með-
alverði hjá hitaveitum landsins,
sem hafa jarðvarma að orku-
gjafa.... Skal hið vegna meðaltal
reiknað út fjórum sinnum á ári. og
verði þá jafnframt tekið tillit til
þeirra verðbreytinga. sem orðið
hafa á olíu frá síðasta útreikningi.
þegar ákveðin upphæð niður-
greiðslna fram til næsta útreikn-
ings. Framhald á bls. 8