Jökull


Jökull - 01.12.1980, Síða 34

Jökull - 01.12.1980, Síða 34
diagram, layer 2, in Fig. 8, consisting mainly of gravel and boulders mixed with sands as the finer part. The reason why a similar layer to layer 1 formed in 1972 was not formed in 1976 can be explained by the difference in air temperature. In Fig. 9 the air temperature at Fagurhólsmýri during both of the jökulhlaups is compared. In 1972 air temperature was near 0°C, fluctuating considerably above and below freezing point, but in 1976 the temperature was near to 8°C, varying but without falling at any time to near 0°C. Thus, anchor ice should have formed in considerable quantities in the jökulhlaup of 1972. This was impossible in 1976. The irregular quantitative spatial distribution of the sediment concentration in 1972, shown in Fig. 6, could also be explained as a consequence of anchor ice formation whereby suspended sediment of all grain sizes is stuck to the bottom and even in the bottom layers. This explains the great difference encountered in the distribution of both fine and coarse sediment. In the jökul- hlaup of 1976 the spatial distribution was far more uniform, divergences were found only in the coarse part of the sediment. Layers of fine sand and coarse silt in ancient alluvial sediments as well as clay fillings in coarse gravel may have been formed in a similar way. The drying-up of pools is also a plausible explanation of these occurrences but their frequency renders both explanations necessary. Most of the thick layers of this type can be assumed to have been formed by anchor icing, but layers of 1 cm thickness or so are more likely formed by drying up of pools. ACKN OWLEDGEMENT The authors thank Mr. Gudmundur Vigfússon, systems analyst at the National Energy Authority, for the computer calculations on which sediment rating curves are based. REFERENCES Björnsson, H. 1974: Explanation of jökulhlaups from Grímsvötn, Vatnajökull, Iceland. Jökull, 24: 1 — 26. Hjidström, F. 1935: Studies of the morphologi- cal activity of rivers as illustrated by the River Fyris. Meddelanden frán Uppsala Universitets Geografiska Institution, Ser. A. N:o 10: 121-527. Rist, S. 1955: Skeiðarárhlaup 1954. Jökull, 5: 30-36. — 1962: Þjórsárísar. Jökull, 12: 1 — 30. — 1973: Jökulhlaupaannáll 1971, 1972 og 1973. Jökull, 23: 55 — 60. — 1976: Grímsvatnahlaupið 1976. Tökull, 26: 80-90. Thorarinsson, S. 1974: Vötnin stríð. Saga Skeiðarárhlaupa og Grímsvatnagosa. Bókaútgáfa Menningarsjóðs, Reykjavík, 254 pp. Tómasson, H. 1974: Grímsvatnahlaup 1972, Mechanism and sediment discharge. Jök- ull, 24: 27-39. Manuscript accepted lOth October 1980. ÁGRIP SAMANBURÐUR A AURBURÐI í SKEIÐARÁRHLAUPUM 1972 OG 1976 I grein þessari er stuttlega lýst sérkennum Skeiðarárhlaupa. Magn uppleystra efna í Skeiðará eykst frá um 50 — 90 mg/1 við venju- legar aðstæður í um 300—400 mg/1 i hlaup- um, og hlutfallið dökkt gler/ljóst gler í svifaur, sem hefur verið um 10—20 á milli hlaupa, margfaldaðist í þremur síðustu hlaupum, en það eru einu Skeiðárárhlaupin, sem við höfum haft sýni úr til bergflokkunar (2. mynd). Birt er yfirlit yfir mælingar á magni svifaurs í Skeiðarárhlaupum (Tafla 1). Fram til 1972 höfðu nær eingöngu verið tekin sýni við bakka í venjulegar flöskur án sýnataka (F-sýni). Vegna fyrirhugaðrar vega- og brúargerðar á Skeiðarársandi voru miklu fleiri og vandaðri svifaurssýni tekin úr Skeiðarárhlaupinu 1972 en úr fyrri hlaupum, og voru sýni þá tekin við bakka í sýnataka (S3-sýni) á nokkrum töku- stöðum. I hlaupinu 1976, eftir að Skeiðará hafði verið brúuð, var miklu betri aðstaða til sýnatöku en áður, þvi að þá var unnt að taka 32 JÖKULL 30. ÁR
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.