Jökull


Jökull - 01.12.1980, Blaðsíða 34

Jökull - 01.12.1980, Blaðsíða 34
diagram, layer 2, in Fig. 8, consisting mainly of gravel and boulders mixed with sands as the finer part. The reason why a similar layer to layer 1 formed in 1972 was not formed in 1976 can be explained by the difference in air temperature. In Fig. 9 the air temperature at Fagurhólsmýri during both of the jökulhlaups is compared. In 1972 air temperature was near 0°C, fluctuating considerably above and below freezing point, but in 1976 the temperature was near to 8°C, varying but without falling at any time to near 0°C. Thus, anchor ice should have formed in considerable quantities in the jökulhlaup of 1972. This was impossible in 1976. The irregular quantitative spatial distribution of the sediment concentration in 1972, shown in Fig. 6, could also be explained as a consequence of anchor ice formation whereby suspended sediment of all grain sizes is stuck to the bottom and even in the bottom layers. This explains the great difference encountered in the distribution of both fine and coarse sediment. In the jökul- hlaup of 1976 the spatial distribution was far more uniform, divergences were found only in the coarse part of the sediment. Layers of fine sand and coarse silt in ancient alluvial sediments as well as clay fillings in coarse gravel may have been formed in a similar way. The drying-up of pools is also a plausible explanation of these occurrences but their frequency renders both explanations necessary. Most of the thick layers of this type can be assumed to have been formed by anchor icing, but layers of 1 cm thickness or so are more likely formed by drying up of pools. ACKN OWLEDGEMENT The authors thank Mr. Gudmundur Vigfússon, systems analyst at the National Energy Authority, for the computer calculations on which sediment rating curves are based. REFERENCES Björnsson, H. 1974: Explanation of jökulhlaups from Grímsvötn, Vatnajökull, Iceland. Jökull, 24: 1 — 26. Hjidström, F. 1935: Studies of the morphologi- cal activity of rivers as illustrated by the River Fyris. Meddelanden frán Uppsala Universitets Geografiska Institution, Ser. A. N:o 10: 121-527. Rist, S. 1955: Skeiðarárhlaup 1954. Jökull, 5: 30-36. — 1962: Þjórsárísar. Jökull, 12: 1 — 30. — 1973: Jökulhlaupaannáll 1971, 1972 og 1973. Jökull, 23: 55 — 60. — 1976: Grímsvatnahlaupið 1976. Tökull, 26: 80-90. Thorarinsson, S. 1974: Vötnin stríð. Saga Skeiðarárhlaupa og Grímsvatnagosa. Bókaútgáfa Menningarsjóðs, Reykjavík, 254 pp. Tómasson, H. 1974: Grímsvatnahlaup 1972, Mechanism and sediment discharge. Jök- ull, 24: 27-39. Manuscript accepted lOth October 1980. ÁGRIP SAMANBURÐUR A AURBURÐI í SKEIÐARÁRHLAUPUM 1972 OG 1976 I grein þessari er stuttlega lýst sérkennum Skeiðarárhlaupa. Magn uppleystra efna í Skeiðará eykst frá um 50 — 90 mg/1 við venju- legar aðstæður í um 300—400 mg/1 i hlaup- um, og hlutfallið dökkt gler/ljóst gler í svifaur, sem hefur verið um 10—20 á milli hlaupa, margfaldaðist í þremur síðustu hlaupum, en það eru einu Skeiðárárhlaupin, sem við höfum haft sýni úr til bergflokkunar (2. mynd). Birt er yfirlit yfir mælingar á magni svifaurs í Skeiðarárhlaupum (Tafla 1). Fram til 1972 höfðu nær eingöngu verið tekin sýni við bakka í venjulegar flöskur án sýnataka (F-sýni). Vegna fyrirhugaðrar vega- og brúargerðar á Skeiðarársandi voru miklu fleiri og vandaðri svifaurssýni tekin úr Skeiðarárhlaupinu 1972 en úr fyrri hlaupum, og voru sýni þá tekin við bakka í sýnataka (S3-sýni) á nokkrum töku- stöðum. I hlaupinu 1976, eftir að Skeiðará hafði verið brúuð, var miklu betri aðstaða til sýnatöku en áður, þvi að þá var unnt að taka 32 JÖKULL 30. ÁR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.