Jökull

Ataaseq assigiiaat ilaat

Jökull - 01.12.1987, Qupperneq 13

Jökull - 01.12.1987, Qupperneq 13
Ágrip JARÐHITI Á TORFAJÖKULSSVÆÐINU - YFIRLIT YFIR JARÐEFNAFRÆÐILEGAR RANNSÓKNIR Jarðhitasvæði það sem kennt er við Torfajökul liggur innan Torfajökuls-megineldstöðvarinnar. Súrt berg er óvenju algengt í þessari megineldstöð miðað við aðrar slíkar á Islandi. Nokkur gos hafa orðið á svæðinu á nútíma. Talið er að annað berg á yfirborði sé að mestu myndað á síðasta jökulskeiði. Stór hringlaga strúktúr sem líklegast tengist öskjusigi liggur utan um megineldstöðina. Jarðhitaummerki ná yfir um 140 km2 svæði og eru þau nær eingöngu innan öskjunnar. Áætlað hefur verið að náttúrulegt varmatap svæðisins nemi 190-930 kg/sek af gufu. Allmikil lægð er í þyngdarsviðinu á Torfajökulssvæð- inu sem stafar vafalítið af hinu mikla magni af eðlisléttu súru gosbergi. Innan lægðarinnar er skörp hæð í þyngd- arsviðinu. Sú hæð hefur verið talin stafa af basaltinn- skotum undir súra berginu og líklega eru þessi innskot varmagjafinn fyrir jarðhitakerfið. Jarðhiti á yfirborði á Torfajökulssvæði er að mestu gufuaugu og súrar hveraleirsmyndanir. Gufuhitað vatn í hverum er einnig algengt, bæði súrt súlfat-vatn og bíkar- bónat-vatn með sýrustig (pH) á bilinu 6-7. Súra súlfat- vatnið myndast þegar gufa með verulegu brennisteins- vetni þéttist í yfirborðsvatni, en bíkarbónat-vatn mynd- ast þegar gufa snauð af brennisteinsvetni þéttist. í báð- um tilvikum inniheldur gufan kolsýru og ýmsar aðrar gastegundir. Á svæðinu í nágrenni Landmannalauga eru hverir og lindir af tiltölulega klóríð-ríku vatni. Petta vatn er djúp- vatn, sem hefur ýmist soðið eða blandast köldu vatni í uppstreymisrásum eða hvoru tveggja. Hæsti mældi styrkur klóríðs er 535 ppm sem er mun hærri en almennt gerist með jarðhitavatn hér á landi sem streymir um basískt berg. Hinn tiltölulega hái styrkur klóríðs í djúp- vatni á Torfajökulssvæði er talinn stafa af tiltölulega háum styrk þessa efnis í súru bergi miðað við basískt. Tvívetnisinnihald klóríðvatnsins gefur til kynna að það sé staðbundin úrkoma að uppruna. Gufa í gufuaugum á Torfajökulssvæði inniheldur yfir- leitt gas á bilinu 0.2-0.4% miðað við rúmmál. Kolsýra er yfirleitt yfir 70% en brennisteinsvetni liggur á bilinu 2-8% og vetni á bilinu 0-10%. Efnainnihald klóríðvatnsins á svæðinu við Land- mannalaugar bendir til hitastigs kringum 265°C í undir- liggjandi jarðhitakerfi. Gas í gufuaugum gefur vísbend- ingu um enn hærri hita (>300°C), bæði við Landmanna- laugar og annars staðar á Torfajökulssvæðinu þar sem sýni hafa verið tekin. Styrkur radons og kvikasilfurs hefur verið athugaður á afmörkuðu svæði við Hrafntinnusker. Styrkur beggja þessara efna er hæstur næst hverum og gufuaugum. Auk þess koma fram frávik, sem falla nokkurn veginn saman fyrir bæði efnin og eru ílöng annars vegar í NA-SV stefnu og hins vegar í NV-SA stefnu. Fyrri stefnan svarar til stefnu ríkjandi brotalína á svæðinu en sú seinni til eldra brotalínukerfis. Hlutfall helíum ísótópa (3He/4He) er óvenjuhátt á Torfajökulssvæðinu. Gildi allt að 23.4 sinnum hærri en nemur þessu hlutfalli í andrúmsloftinu hafa mælst. Svip- uð gildi hafa einnig mælst í jarðgufu á jarðhitasvæðum í gosbeltinu fyrir norðaustan. Hið háa hlutfall helíumísót- ópa er talið tengjast möttulstróknum undir þessum landshluta. Líklegt er talið að mikið uppstreymi basalt- kviku frá möttulstróknum verði undir Torfajökulssvæð- inu. Hluti þessarar kviku sest að neðst í jarðskorpunni, bræðir hana að hluta og myndar þannig súra kviku, en hluti leitar út í gliðnunarsprungurnar í gosbeltinu fyrir norðaustan. 11
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116

x

Jökull

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.