Skólavarðan - 01.09.2004, Page 17

17
KJARAMÁL GRUNNSKÓLAKENNARA
SKÓLAVARÐAN 7.TBL. 4. ÁRG. 2004
Kjarasamningar í grunnskólum hafa
nú verið lausir í bráðum hálft ár. Félag
grunnskólakennara og Skólastjórafé-
lag Íslands hafa átt í samningaviðræð-
um við samninganefnd launanefndar
sveitarfélaga mánuðum saman. Enginn
sýnilegur árangur hefur orðið af samn-
ingaviðræðum og viðsemjendur kenn-
ara virðast ekki reiðubúnir að koma til
móts við kennara og skólastjóra um að
lagfæra þau atriði sem þeir telja mikil-
vægast að breyta til þess að sátt náist
um skólastarfið í hátt í 200 grunnskól-
um um land allt.
Kjör kennara og skólastjóra í grunnskól-
um koma flestum heimilum í landinu við
með beinum eða óbeinum hætti. Grunn-
skólinn er einn af hornsteinum samfélags
okkar og það er nauðsynlegt að sátt ríki
um starfsemi hans þannig að bæði nem-
endur og forráðamenn þeirra og starfs-
menn skólanna geti vel við unað.
Nú standa yfir erfiðar kjaraviðræður og
ekki alltaf gott að henda reiður á því hvort
nokkuð miðar í samkomulagsátt eða ná-
kvæmlega á hverju strandar. Það er ekki
ætlun mín í þessari grein að reyna að festa
hönd á efnisinnihaldi samningaviðræðna
eða að lýsa einhverjum sérstökum skoð-
unum á innri úrlausnarefnum um vinnu
kennara eða verkstjórnarvald skólastjóra.
Ég tel hins vegar afar mikilvægt að al-
menningur geri sér grein fyrir því að þessi
kjaradeila snýst um grundvallartriði. Hér
er tekist á um það hver séu hæfileg laun
og ásættanlegt vinnumat í starfi grunn-
skólakennara.
Grunnskólinn er ekki samkeppnisfær
við aðra vinnuveitendur
Laun grunnskólakennara fyrir fullt starf
við kennslu og kennslutengd störf eru að
meðaltali 210-215.000 kr. á mánuði. Sé yf-
irvinna tekin með í reikninginn ná meðal-
heildalaunin samt ekki nema um 250.000
kr. á mánuði. Laun nýútskrifaðs grunn-
skólakennara fyrir fullt starf eru miklu
lægri eða aðeins um 160.000 kr.
Laun grunnskólakennara eru allt of lág
og hvorki til þess fallin að grunnskólar geti
haldið í menntaða og reynda kennara til
lengdar né heldur til þess að ungt fólk líti
á það sem vænlegan kost að snúa sér að
grunnskólakennslu að loknu háskólanámi.
Það er ekki gefið að ungt fólk sem öðlast
hefur kennaramenntun skili sér í kennslu
og geri hana að ævistarfi. Kennaramennt-
un virðist nýtast prýðisvel í margvíslegum
störfum í samfélaginu og grunnskólinn
keppir við aðra vinnuveitendur á markaði
um starfskrafta kennara og skólastjóra. Í
þeirri samkeppni standa sveitarfélögin og
grunnskólinn höllum fæti.
Breyttur grunnskóli, hækkað þjónustu-
stig
En huga þarf að fleiru en launum þeg-
ar skyggnst er yfir sviðið í yfirstandandi
kjarasamningum grunnskólans. Starf-
semi grunnskólans hefur tekið afar hröð-
um breytingum hin síðari ár og má segja
að hlutverk hans, skyldur starfsmanna og
þjónustustig í starfseminni hafi breyst í
meginatriðum. Þetta á sér margvíslegar
ástæður og má nefna hraða þróun þekk-
ingar og tækni, breytingar á atvinnuhátt-
um, breytta samfélagsgerð og breytt
fjölskyldulíf. Með grunnskólalögum höf-
um við skuldbundið grunnskólann til að
mæta þörfum allra nemenda. Uppeldi
og ýmisleg umönnun sem áður var talin
í verkahring fjölskyldunnar hefur einnig
færst til grunnskólans í auknum mæli.
Grunnskólinn hefur nú með höndum
margvíslega stoðþjónustu og samvinnu
við aðra sérfræðinga sem áður var alls
ekki hluti af starfi hans.
Störf kennara, námsráðgjafa og skóla-
stjóra grunnskóla hafa að sama skapi
tekið stórstígum breytingum og er það í
dag eitt helsta einkenni þessara starfa að
þau eru í stöðugri þróun og mótun. Erfitt
getur reynst við þessar kringumstæður
að draga skýran ramma utan um hlut-
verk stofnunarinnar í samfélaginu og að
ákveða hvernig menntun og þjálfun kenn-
ara skuli hagað. Sveitarfélögin, yfirvöld
menntamála og aðrir sem ráða för um
mótun menntunar og framkvæmd skóla-
starfs hafa annaðhvort ekki ráðið við eða
ekki sinnt því viðfangsefni nægilega vel að
endurskilgreina kennarastarfið. Þannig er
það orðið nokkurt vandamál að skýrar lín-
ur vantar um það hvað er í verkahring
kennarans og hvað er í verkahring ann-
arra innan grunnskólans jafnt sem utan.
Mér virðist t.d. nokkuð ljóst að vinnuveit-
endur grunnskólakennara hafi farið offari
við að hlaða sífellt fleiri og umfangsmeiri
verkefnum á grunnskólakennara öðrum
en kennslu og námsmati án þess að breytt
hafi verið viðmiðum um fjölda vikulegra
kennslustunda innan vinnuskyldunnar til
samræmis.
Hæfileg kennslukylda og nægur undir-
búningstími er lausnin
Hér erum við komin að hinu meginat-
riðinu sem kjarasamningar grunnskólans
snúast um á þessu hausti, eða starfsskil-
yrðum kennara. Meginhlutverk kennara
Gerum þjóðarsátt um
grunnskólann
Elna Katrín Jónsdóttir