Skólavarðan - 15.10.2002, Side 4

Ég var nokkuð ánægð með mig þegar vinkona mín
tilkynnti mér stolt að tólf ára sonur hennar hefði valið
sér ljóð eftir mig til að fjalla um í skólanum. En mér
varð ekki um sel þegar hún bætti því við að nú eyddi
hann löngum stundum í að reyna að læra það utan
að. Drottinn minn, hugsaði ég miður mín, hvað hef
ég gert blessuðu barninu?!
Ég veit svo sem ekki mikið um skólastarf nú til dags af því ég á
ekki börn sjálf en ég hafði samt talið það víst að utanbókarlærdóm-
ur á ljóðum væri löngu aflagður. Þar fyrir utan hafði mér aldrei
dottið í hug að óbeisluð ljóð yrðu sett á þann staðnaða stall. Í mín-
um huga er það álíka fráleitt að ætlast til þess að börn og unglingar
romsi upp úr sér óbundnu ljóði og biðja þau um að læra Njálssögu
utan að.
Ég á mér mörg uppáhalds ljóð en ég held ég kunni ekkert þeirra
utan að. Það er í mesta lagi að ég geti slegið um mig með fallegri
línu úr ljóði og ef mikið liggur við get ég kallað bergmál snjallra
setninga fram í minninu og þá man ég um leið hvar ég á að leita til
að fletta þeim upp. Ég man ekki einu sinni ljóð sem hægt er að
syngja við lög en það kemur ekki að sök því ég er óvenju flink í að
rekja mig áfram á ríminu. Þrátt fyrir þetta lærði ég minn skerf af
skólaljóðunum utan að í barnaskóla og kunni þau lengi vel, held
ég. En nú er hún Snorrabúð stekkur og ljóðastöðin í minninu hef-
ur orðið að víkja fyrir óstafrænni stöð sem geymir sundurslitnar
talna- og stafarunur sem kallaðar eru aðgangsorð og kóðar. Að vísu
finnst mér það fáránleg öfugþróun að ætla heilabúinu að muna
svona rugl á sama tíma og við látum tölvur um að vista fyrir okkur
flest sem skiptir máli en það er engu að síður staðreynd að verka-
hringur minnisins hefur breyst verulega
á síðasta áratug.
Ég ímynda mér til dæmis að það hafi
dregið talsvert úr sveigjanleika minnis-
ins í kjölfar þess að við hættum að nota
það eins og gamaldags búr og kjallara-
geymslu og fórum í staðinn að fylla á
jafnóðum og af er tekið eins gert er á
lagerum og birgðastöðvum. Og gildi
gullaskrínsins þar sem við geymdum til
að mynda ljóðin hefur líka breyst því nú
dugir það ekki lengur og við notum í
staðinn bankahólf með tvöfaldri læsingu
sem við opnum alls ekki að óþörfu. Á
sama tíma hefur verðmætamat okkar
umturnast og núna geymum við allt
öðruvísi dót í þessum hirslum en við
geymdum þar áður.
Upplýsingabyltingin hefur þegar sett
mark sitt á starfsemi heilans og ég tel
líklegt að í framtíðinni leiti hugsunar-
háttur okkar lengra inn í kerfisbundna
farvegi tölvuforritanna en ólíklegt verð-
ur að teljast að okkur takist nokkurn
tímann að láta tölvurnar virka eins og
mannshugann. Það er því sannkölluð
kaldhæðni örlaganna að við séum smám
saman að sætta okkur við að verða þræl-
ar þeirrar tækni sem við fundum upp til
að gera okkur þankaganginn léttari.
En ég ætlaði víst að skrifa um ljóð og
það hvernig eða hvort hægt er gera þá
lítilsvirtu bókmenntagrein áhugaverðan
hluta af náminu. Mér dettur fyrst í hug
að það gæti verið spennandi að taka
bókmenntir og þá auðvitað ljóðin þar á
meðal út úr þeirri námsgrein sem nefnd
er íslenska eða móðurmál. Þá er ég að
sjálfsögðu ekki að meina að íslensku-
kennslan verði hreinsuð af öllum bók-
menntatextum og þar verði einblínt á
stafsetningu, málfræði, setningafræði og
svoleiðis leiðindi því auðvitað er
ómögulegt að kenna málið án þess að
styðjast við bókmenntir. Reyndar er ég
sannfærð um að lestur góðra bóka sé
Ges
task
r i f 5
Mannshöfuð er nokkuð þungt
„Ég held”, segir Linda Vilhjálmsdóttir, „að um leið og notkun tungumálsins verður hluti af skapandi
hugsun fari málið að lifa sjálfstæðu lífi sem er forsenda þess að börn, unglingar og fullorðið fólk geti tjáð
allar þær hugsanir og tilfinningar sem bærast með lifandi manni.”