Skólavarðan - 15.10.2002, Qupperneq 23

Umfjöllunarefni ráðstefnunnar var
brottfall nemenda úr skólum og hvernig
skólar geti tekið á því svo að það komi
nemendum og þjóðfélaginu öllu að sem
mestu gagni.
40% brottfall í árgangi 1975
Jón Torfi Jónasson prófessor við félags-
vísindadeild Háskóla Íslands hélt mjög
áhugavert erindi þar sem hann fór yfir
viðamikla rannsókn sem hann gerði ásamt
Stellu Blöndal um árgang 1975 og þar á
meðal var að finna ástæður brottfalls nem-
enda. Rannsóknin tók yfir allan árganginn
og var fylgst með nemendum með ýmsum
hætti, bæði með gögnum yfir námsferil og
spurningalistum svo að eitthvað sé nefnt.
Jón Torfi sagði að mjög margar ástæður
gætu verið fyrir brottfalli nemenda, engin
þeirra væri einhlít og því þyrfti að líta til
margra þátta.
Í erindi Jóns Torfa kom fram að 40%
nemenda sem fæddust árið 1975 hefðu ekki
lokið neinu framhaldsnámi. Þegar betur
var skoðað kom í ljós að helsti áhættuhóp-
ur brottfalls eru drengir, og eru drengir af
landsbyggðinni í mun meiri hættu á því að
detta út úr skóla heldur en drengir af höf-
uðborgarsvæðinu. Mjög athyglisvert er
einnig að sjá hve starfstengt nám á undir
högg að sækja í þjóðfélaginu og er greini-
legt að gera þarf mikla bragarbót þar á til
að allir nemendur geti fundið sér nám við
hæfi.
Samræmdu prófin gefa helstu vís-
bendinguna
Jón Torfi sagði að þrátt fyrir þann kynja-
mismun sem óneitanlega kæmi fram í
rannsókninni og einnig mun á nemendum
af höfuðborgarsvæðinu og landsbyggðinni,
væri þó árangur á samræmdum prófum það
atriði sem gæfi langbesta vísbendingu um
hættu á brottfalli. Í rannsókninni kom fram
að þeir nemendur sem stóðu sig illa á sam-
ræmdum prófum voru mjög ólíklegir til að
ljúka námi í framhaldsskóla og einnig var
mikil hætta á að þeir lykju ekki heldur
starfstengdu námi.
Margir þættir geta haft áhrif á brott-
fall
Í máli Jóns Torfa kom fram að fjölmarg-
ar ástæður gætu legið að baki brottfalli, alls
ekki væri á valdi skólanna að vinna gegn
sumum þeirra heldur tengdust þær fremur
stærra félagslegu umhverfi nemandans.
Dæmi um slíkar ástæður gætu verið fjöl-
skylduhagir, til dæmis að nemandi eignað-
ist barn á námsferlinum, eða atvinnutilboð
þar sem menntun nemandans væri ekki
skilyrði. Mikilvægt væri því fyrir skólafólk
að skilgreina vandamálið í hverju tilviki og
sjá hvort skólinn getur komið inn í eða
hvort vandamálið liggur utan skólakerfis-
ins.
Verkefnavinna
Eiríkur Brynjólfsson kennari í Austur-
bæjarskóla og Guðni Kolbeinsson kennari í
FG héldu einnig erindi um þær leiðir sem
grunn- og framhaldsskólar eru að fara til
að styðja sem best við bakið á nemendum
sem eiga á hættu að falla út úr skóla.
Allir þátttakendur voru virkir í hópastarfi
sem miðaði að því að tengja saman skóla og
stofnanir í Evrópu. Skólaþróunarverkefni
sem eru styrkt af Sókrates/Comeníus
byggjast á a.m.k. þriggja landa samstarfi og
geta þau notið styrkja í allt að þrjú ár.
Dæmi um verkefni sem þátttakendur vildu
vinna að eru: Hvernig er hægt að vinna
gegn brottfalli, félagsmiðstöðvar tengdar
skólum, aukin sjálfsvirðing og jákvæð við-
horf.
Góður rómur var gerður að ráðstefnunni
og þátttakendur fóru heim reynslunni rík-
ari með tengsl víða í Evrópu og væntanlega
munu fleiri umsóknir skila sér til lands-
skrifstofu Sókratesar á næsta ári.
Ragnhildur Zoega
Námsver fyrir unglinga
Í erindi sínu á tengslaráðstefnunni
í Borgarnesi sagði Eiríkur Brynj-
ólfsson frá námsveri unglinga
sem hann hefur þróað í Austur-
bæjarskóla í Reykjavík og leysir
meðal annars af hólmi sérdeildina
sem var starfrækt þar til í fyrra.
Námsverið kemur til af tveimur ástæð-
um:
Í fyrsta lagi vegna þess að sérdeildin
sinnti tiltölulega fáum, mjög illa stöddum
nemendum. Aðrir nemendur sem þurftu
aðstoð í skamman tíma eða litla aðstoð í
langan tíma sátu á hakanum.
Í öðru lagi vegna ákvörðunar Fræðslu-
miðstöðvar Reykjavíkur um að leggja niður
almennar sérdeildir sem sinntu heilum
hverfum og leggja það í vald hvers skóla að
sinna sérkennslu. Þetta þýddi að Austur-
bæjarskóli fékk ekki lengur sérstaka fjár-
veitingu til að reka sérdeild en honum bar
þá heldur ekki skylda til að taka við nem-
endum úr öðrum skólum eins og var á tíma
sérdeildarinnar.
Námsverið tekur við af sérdeild
Eiríkur reifaði í fyrirlestri sínum undan-
fara námsversins og starfsemi þess. Þar sem
hann er grunnskólakennari kemur brottfall
úr skóla ekki mikið inn á hans borð, enda
skólavist á því skólastigi bundin í lögum, en
í grunnskóla má hins vegar finna nemend-
ur, sem líklegt er að gefist upp á námi eftir
að skólaskyldu lýkur, og reyna að fyrir-
byggja brottfall síðar meir. Sérdeild var
starfrækt við Austurbæjarskóla í átta ár fyrir
nemendur á aldrinum 13-16 ára sem
bjuggu við náms- eða hegðunarörðugleika,
erfiðar félagslegar aðstæður og/eða vanda-
mál af tilfinningalegum toga.
„Sérdeildin var að mestu lokuð eining,”
sagði Eiríkur í erindi sínu. „Nemendur
sátu flesta ef ekki alla tíma í sérdeildinni,
nokkrir sátu í einhverjum tímum í almenn-
um bekkjum. Nemendur voru allt að fjórt-
án talsins ár hvert og komu bæði úr Aust-
urbæjarskóla og nærliggjandi skólum. Þetta
voru nemendur í áhættuhópi varðandi
brottfall úr skóla og sumir hverjir í neyslu.
En meðan við sinntum þessum fáu nem-
endum gleymdust hinir sem þurftu á að-
stoð að halda þótt í minna mæli væri, ef til
vill einungis í fáar stundir á viku. Á meðal
þeirra eru börn sem síðar meir, og jafnvel
nú þegar, vilja hætta í skóla og leita ham-
ingjunnar á hættulegum stöðum.“
Námsverið er ólíkt sérdeildinni að ýmsu
Evrópsk tengslaráðstefna um brottfa l l
24
Helgina 12.-14. september var haldin í
Borgarnesi evrópsk tengslaráðstefna
um skólaþróunarverkefni á vegum
Sókrates/Comeníusar-áætlunar ESB.
Um 40 þátttakendur komu víða að úr
Evrópu en einnig tóku þátt um 20 Ís-
lendingar.
Brottfall nemenda
í brennidepli