Félagsbréf - 01.05.1971, Blaðsíða 17

dag skaut æðioft framúr hugskoti mínu), sá ég fyrir
sjónum mér tvimenningana auðnulausu. Því var semsé
svo varið með Bjaraa og Steinunni, að einhvern veginn
áttu þau heima í sólskini, þrátt fyrir allt. Raunar var
sólskinið um Sjöundá frábrugðið öðru sólskini, eða svo
kom það fram í endurminningunni. Það var harmfag-
urt. Svo sem hæfir eyðibýli og auðnum gengins og glat-
aðs lífs. Eigi að síður var það sólskin. Og sólarljós er
aldrei gersneytt sælu. Ást í meinum og morðum er
einnig ást. Afbrotamenn einnig menn. Meira að segja
oft og tíðum engir algerir ómerkingar, heldur menn,
sem afbrotin einhvern veginn hafa ánetjað. —“ Senni-
lega gefa þessi ummæli nokkuð nákvæmlega til kynna,
með hverjum hug Gunnar Gunnarsson gekk að verki,
er hann að lokum, eftir mikla undirbúningsvinnu og
heimildasöfnun, hófst handa um ritun sögunnar vorið
1929.
En reyndar þarf ekki að leita um langan veg skýringar
á þvi, hvers vegna þetta dapurlega söguefni varð Gunn-
ari Gunnarssyni svo hugleikið. Dýpt mannlegra þján-
inga, maðurinn í viðjum örlaga sinna, sekt hans og sam-
ábyrgð, eru efni, sem sjaldan eru langt undan í sögum
hans, og honum er æðitamt að tefla þessu öllu gegn
miskunnarlausri frumkröfu allrar verðandi, hinnar
mannlegu reisnar, sjálfsvirðingar og þolgæðis. Um hitt
geta menn spurt, hvað það sé öðru fremur, sem gæðir
þessa skáldsögu svo sefjandi áhrifamagni. Er það sjálf-
ur söguþráðurinn, hin æsilega atburðarás, eða ef til vill
hinn skuggalegi örlagavefur, sem lesandann grunar
hvarvetna að baki hins nærstæða harmleiks? Sennilega
verður hver og einn að fara að eigin skilningi um svar
við þessari spurningu.
Ekki orkar það tvimælis, að Svartfugl sé meðal þeirra
öndvegisbóka, sem lengi munu mest lesnar á Islandi,
jafnt af ungum sem gömlum. Um skeið hefur þessi
vinsæla skáldsaga verið með öllu ófáanleg, og getur það
ekki talizt vansalaust. En nú hefur Almenna bókafélag-
ið sent hana frá sér í vandaðri iitgáfu, og þar á ofan
í nýrri þýðingu höfundarins.