Stjórnartíðindi fyrir Ísland: C-deild - 01.12.1894, Síða 112

Skýrnlur þær um fjárforræði ómyndugra, sem að framan eru prentaðar, eru samd-
ar eptir aðalskýrslum þeim, er amtmenn búa til á ári hverju og senda landshöfðingja, og
sem eru byggðar á yfirlitum þeim, er yfirfjárráðendur (sýslumenn og bæjarfógetar) eiga
árlega að senda amtmönnum samkvæmt tiilsk. 18. febr. 1847. Hafa skýrslur þessar, sem
ein8 og nefnd tilskipun fyrirskipar, upphaflega voru sendar hinu danska kansellíi, eigi
sjest á prenti fyrr; en með því að það mun þykja all fróðlegt að sjá, hve margir ómynd-
ugir hafa verið undir umsjón yfirfjárráðenda og hvernig efnahag þeirra hefur verið varið
nú nokkur ár að undanförnu, bæði í hinurn einstöku sýslum og ömtum og á öllu landinu
í heild siuni, hefur þótt vei við eiga, að láta útdrátt úr skýrslum þessum koma fyrir al-
nieuningssjónir í C-deild Stjórnartíðindanna. Ná skýrslur þær, sem að fraraan eru prent-
aðar yfir 17 ára tímabil (1876—1892), en að eldri skýrslum en fyrir árið 1876 hafa þeir,
eem skýrslur þessar hafa samið eigi haft að aðgang.
Til þess að hinar prentuðu skýrslur yrðu eigi of fyrirferðarmiklar, er fyrstu 14
árin eigi skýrt frá öðru en tölu ómyndugra í hverju einstöku lögsagnarumdæmi og hve
mikil eign þeirra allra sje í fasteign, peningum og lausafje, en fyrir 3 síðustu árin er þess
ennfremur getið, hve mikið af eignum hinna ómyndugu falli undir ákvæðin í 4. gr. a. í
tilskipun 18. febr. 1847x) og hve mikið undir ákvæðin í 4. gr. b,1 2) í sömu tilskipun.
Annars mií geta þess, að formið á yfirlitsskýrslum amtmanna hefur verið talsvert mis-
munatidi og nokkuð breytilegt, og einnig af þessum ástæðum hafa skýrslurnar hjer að
framan orðið að vera nokkuð samandregnur til þess að samræmi væri meðal hinna ein-
stöku sýslna og amta. Til dæmis að taka. er það aðeius árið 1892 sem unnt hefur verið
að fá allsstaðar upplýsiugar um það, hve mikið af eignum hinua ómyndugu væri á vöxtum.
Arið 1876—1889 er fasteign, sem virt er til peningaverðs, en eigi taliu í hundr-
uðum (t. d. hús í kaupstöðum) á stöku stað tilfærð sem eign í psningum; á þetta sjer
einkum stað að því er Eeykjavíkurkaupstað snertir. En árin 1890—1892 er hafður sjer-
stakur dálkur fyrir þessa fasteignartegund.
Eins og skýrslurnar sjálfar bera með sjer, stendur tala og eign hinna ómyndugu
í sumum lögsagnarumdæmum hvergi nærri í því hlutfalli við íbúatölu og almenna velmegun
sem við mættibúazt. Erþetta sjálfsagt aðallega sprottið af því, að ákvæðunumí ofannefndri
tilskipun um tilsjón með fjármunum ómyndugra, er misjafnlega fylgt af hálfu yfirfjárráð-
enda og annara, er hjer um eiga að fjalla, og þess utau muu það tíðkast meir f sumum
lögsagnargmdæmum en öðrum, að ekkjur og ekklar sitji í óskiptu búi.
Að öðru leyti þykir eigi ástæða til að gjöra sjerstakar athugasemdir við fjárráða-
skýrslur þær, sem hje eru prentaðar.
1) Hjer er átt við eigur Jieirra af hinum ómyndugu, sem ekki eiga full 20 hundruð
á landsvisu..
2) Hjer ræðir um fjármuni þeirra ómyndugra, aem eiga full 20 hundruð á landsvísu eða
meira og sem sjerstakan fjárhaldsreikning á að semja fyrir á ári hverju.