Stjórnartíðindi fyrir Ísland: C-deild - 01.12.1894, Blaðsíða 147

143
Yfirlit
yfir skýrslur um tekjur og tekjuskatt 1892—93.
Skýrslur þessar eru eins og að undanförnu teknar eptir skattskrám þeim, sem
skattanefndirnar semja á hyerju ári og lagðar eru til grundvallar, þegar tekjuskatturinn
er innheimtur. þessum listum yfir skattskylda menn er opt mjög ábótavant að forminu
til, þótt þeir sjeu skrifaðir á prentuð eyðublöð, en þeim er þó sjaldnast svo mikið ábóta-
vant, að ekki sje hægt að reikna út tekjuskattinn eptir þeim.
Skýrslurnar eru áreiðanlegar að því leyti, að sjaldnast mun nokkur maður vera
settur í tekjuskatt, sem ekki á tekjuskatti að svara eptir lögunum. Tekjur af eign munu
sjaldnast taldar of hátt. Aptur á móti er það vitanlegt og kemur opt fram, að nokkrir
menn, sem hafa litlar tekjur af eign, t. d. ðO kr. eða svo, falla burtu, af því að nefnd-
irnar þekkja ekki hagi þeirra. Sömuleiðis er hætt við, að menn, sem flytja sig úr einni
sveit í aðra, falli burt við flutninginn, sökum þess, að nefndin í sveitinni, sem þeir koma
í, ekki þekkir hag þeirra. Yfir höfuð má álíta, að nefndirnar sjeu hræddar við að setja
menn í ofháan tekjuskatt. Áður en eyðublöðin voru gjörð, sem nefndirnar nú fara eptir,
var það almennt hjá skattanefndunum, að gefa það vottorð á skattskrána, að enginn
hefði kært yfir því, að vera rangt settur í skatt, en slíkt vottorð segir með öðrum orð-
um, að enginn hafi verið settur ofhátt í skatt.
Skattur af atvinnu er þó víst ákveðinn mikið ónákvæmar en skattur af eign.
|>að kemur af því, að það er miklu erfiðara — nema þegar um embættislaun er að ræða—-
að ákveða, hvað maður, sem stendur fyrir verzluu eða iðn, liefur 1 hreinan ágóða. 1
Eeykjavík hefur verið venja, að setja menn, sem stunda handverk og sem hafa 1—3 læri-
sveina í skatt af 12—1600 kr.; í góðu ári hefur slíkur maður nær 3000 kr. og kannske
yfir 3000 kr. Verzlanir eru opt settar mjög lágt, eða alls ekki settar í skatt svo árum
skiptir, en það er ólíklegt, að nokkurri verzlun hjer við land sje haldið uppi til lang-
frama, ef hún ekki gefur eigandanum af sjer t. d. 2000 kr., að meðaltali. Opt gefa
kaupmenn sjálfir upp tekjur sínar, og gefa þá upp mjög ríflegar upphæðir; stundum apt-
ur á móti gefa þeir upp skaða ár eptir ár. þær skattanefndir, sem við höfum, eru ekki
menn til þess að öllum jafr.aði, að finna út arð af verzluninni, sem þær eiga að setja í
tekjuskatt. f>ær hafa heldur ekki komist upp á, að nota ensku aðferðina við að semja
skattaskrárnar, og sem er innifalin í því — þegar nefndiu er í óvissu um einhvern gjald-
þegn — að setja tekjurnar svo hátt, að hann neyðist til að kæra og gefa sjálfur upp
tekjur sínar og sanna skýrslu sína fyrir nefndinni. Ein af skattanefndunum í London
hafði þannig látið auðugan kaupmann gjalda skatt í nokkur ár af 500 punda tekjum; einn
af nefndarmönnum álítur, að þetta sje of lágt. |>eir setja hann því skatt af 5000 punda
tekjum; hanu kærir ekki. þeir færa hann næsta ár upp í 10000 pund sterling, svo í
30000 og síðast í 60000, og þá kærir hann. — Mestu líkur eru til þess, að tekjur af eign
sjeu settar nokkurn veginn nógu hátt, eu að tekjur af atvinnu sjeu opt settar of lágt.
Skýrslur þessar eru hjer að framan eins og áður kenndar við árin, sem Bkatt-
urinn er innheimtur á, eu hvað tekjurnar snertir, eiga þær við önnur ár. Skatturinn,
sem gróiddur er 1893, er ákveðinn um haustið 1892 og eptir tekjunum almanaksárið 1891.
f>ar sem það eru einkum tekjurnar, sem hjer er átt við, og skatturinn befur miklu miuni
þýðingu, verður hjer átt við tekjuárin í yfirlitinu, en ekki árin, sem skatturinn var inn-
heimtur á.
Hjer á eptir fer yfirlit yfir tölu gjaldþegna á öllu landinu og tekjur af eign og
enn fremur yfir, hve miklu áætlaðar og gjaldskyldar tekjur hafi numið á hvern gjaldanda
að meðaltali.