Fréttablaðið - 24.06.2016, Side 18

Hjörtur
Hjartarson
stjórnarmaður
í Stjórnarskrár-
félaginu
Eftirfarandi eru tvær sam-hangandi spurningar. Saman-lagt snerta þær knýjandi
spurningu um stjórnskipulag
og stjórnarfar á Íslandi. Enginn
sem býður sig fram til að gegna
embætti forseta Íslands ætti að
koma sér undan því að svara þeirri
spurningu, því verðandi forseti
mun standa frammi fyrir henni.
Hún varðar farsæld og hamingju
þjóðarinnar.
Spurning I (tvíþætt)
Núverandi ríkisstjórnarflokkar
gáfu kjósendum fyrirheit um að
Alþingi boðaði til þjóðaratkvæða-
greiðslu um framhald aðildarvið-
ræðna við ESB. Formsins vegna
yrði slík þjóðaratkvæðagreiðsla
ráðgefandi.
a) Teldir þú réttlætanlegt að
Alþingi hunsaði niðurstöðu þeirrar
þjóðaratkvæðagreiðslu, færi hún
fram?
b) Þjóðaratkvæðagreiðsla fór fram
um frumvarp stjórnlagaráðs að
nýrri stjórnarskrá 20. október 2012.
Frumvarpið var samþykkt sem
grundvöllur nýrrar stjórnarskrár
og hlaut stuðning 67% kjósenda.
Teldir þú réttlætanlegt að Alþingi
virti ekki niðurstöðu þeirrar þjóðar-
atkvæðagreiðslu?
Spurning II (tvíþætt)
Á liðnu kjörtímabili ákvað stjórn-
skipunar- og eftirlitsnefnd Alþingis
að virða niðurstöður þjóðar-
atkvæðagreiðslunnar 2012, og
gerði ekki efnislegar breytingar á
tillögunum, samþykktum grund-
velli að nýrri stjórnarskrá. Í sama
anda hefur Ragnar Aðalsteinsson
lögmaður sagt um mögulegar efnis-
legar breytingar á samþykktum til-
lögum:
„Þeim, sem hafa hug á að endur-
semja og breyta tillögum ráðsins,
er vandi á höndum, því færa má að
því rök að þeir, sem það reyna, verði
að færa á það ótvíræðar sönnur að
breytingartillögur þeirra séu betur
til þess fallnar að treysta almanna-
hag en tillögur ráðsins.“
a) Ert þú sammála Ragnari Aðal-
steinssyni eða telur þú að Alþingi
geti horft framhjá þeim lýðræðis-
legu grundvallarsjónarmiðum sem
ráða afstöðu hans?

b) Lawrence Lessig, lagaprófess-
or við Harvard-háskóla, spurði í
Fréttablaðinu nýlega, vegna þjóðar-
atkvæðagreiðslunnar 2012: „Hunsar
Alþingi fullveldisrétt þjóðarinnar?“
Hann spurði síðan, í rökréttu fram-
haldi: „Með hvaða rétti?“ – Getur þú,
forsetaframbjóðandi, svarað því?
Grundvallarspurning til
forsetaframbjóðenda
Jón Valur
Jensson
formaður
Þjóðarheiðurs,
samtaka gegn
Icesave
Gjör rétt, þol ei órétt“ (Jón Sigurðsson forseti).Guðni studdi Svavars-
samninginn svo snemma sem
19. júní 2009, sagði þá í blaðinu
Grapevine: „Það getur verið að
okkur líki Icesave-samningurinn
illa, en hinn kosturinn er miklu
verri og kannski er þetta það bezta
sem við eða einhver annar gæti
fengið.“
Hér eru orð Guðna Th. á frum-
málinu, svo að enginn velkist í
vafa um þá vanhugsun sem fólgin
var í meðmælum hans með þeim
stórháskalega samningi sem m.a.
gaf Bretum fullt dómsvald um öll
ágreiningsefni um samninginn og
um afleiðingar þess að við gætum
ekki staðið við hann (þær afleið-
ingar gátu m.a. verið stórfelld upp-
taka ríkiseigna); en Guðni talar: „We
might not like the Icesave deal, but
the alternative is much worse, and
maybe this is the best we or anyone
else could get.“
Alveg er makalaust að á fram-
boðsvori 2016 hefur okkar sami
Guðni bent ásakandi fingri á Ólaf
Ragnar Grímsson með þeim orðum
að hann hafi skrifað undir Icesave-
samninginn síðsumars 2009.
Hver er Guðni að gagnrýna for-
setann? Sjálfur var hann gagn-
rýnislaus meðmælandi upphaflega
Svavarssamningsins. Skilmálalaust
mælti hann með honum, sagði aðra
valkosti „miklu verri“!
En stjórnarandstaðan á Alþingi
2009 sætti sig ekki við þann smánar-
samning og vann að því ötullega að
skeyta við hann ýtarlegum fyrir-
vörum sem drógu svo úr gildi hans
fyrir Breta og Hollendinga, að þeir
urðu alls ófúsir til að meðtaka hann
í slíkri mynd; ekki lagaðist málið
fyrir þá, þegar forsetinn hnykkti á
þessu við undirritun laganna 2. sept.
2009 með sérstakri áritaðri tilvísun
til fyrirvara Alþingis.
Niðurstaðan er einföld: Svavar
Gestsson, Steingrímur J., Jóhanna
og Össur flögguðu sínum óbreytta
Svavarssamningi við Breta og Hol-
lendinga. Guðni Th. (yfirlýstur fem-
ínisti) var þeim sammála á sjálfum
hátíðisdegi kvenna 19. júní, með
hans orðum: „kannski er þetta það
bezta sem við eða einhver annar
gæti fengið,“ um leið og hann
tók fram, til að hafa þetta alveg á
hreinu, að aðrir kostir væru „miklu
verri“.
Hefði þetta fólk fengið að ráða,
hefðum við aldrei fengið að sjá
sýknudóminn sem kveðinn var upp
í EFTA-réttinum 28. janúar 2013.
Nær engin árvekni
Árvekni Guðna var nánast engin:
Í sama Grapevine 19.6. 2009 dró
hann upp kolsvarta mynd: „aug-
ljóslega, ef Ísland myndi segja, að
við ætluðum ekki að samþykkja
þetta [Icesave-samninginn], þá
myndi það gera okkur nánast
eins einangruð og Norður-Kóreu
eða Búrma (obviously, if Iceland
were going to say, we’re not going
to accept this, that would pretty
much make us as isolated as countr-
ies as North Korea or Myanmar).“
Þvílík hrakspá! Þurfum við á slíkri
spásagnargáfu að halda á Bessa-
stöðum?
Hann greiddi Buchheit-samn-
ingnum atkvæði í þjóðaratkvæða-
greiðslunni 9. apríl 2011, lýsti því
sjálfur yfir og reyndi eftir á að skýla
sér á bak við að 40% kjósenda hefðu
kosið eins og hann! Ekki líktist
hann þá Jóni Sigurðssyni sem vildi
„eigi víkja“ frá rétti okkar. Leiðtogar
eiga að vera leiðandi kjarkmenn
sem standa með rétti þjóðar þegar
að honum er sótt.
Samningsleg viðurkenning
Einnig Buchheit-samningurinn fól
í sér samningslega viðurkenningu
Jóhönnustjórnar á því, að íslenzka
ríkið hefði verið í órétti í Icesave-
málinu (þvert gegn öllum stað-
reyndum um lagalega réttarstöðu
okkar skv. tilskipun ESB 94/19/EC
og innfærslu hennar í ísl. lög nr.
98/1999). En sá samn ingur væri nú
búinn að kosta okkur hartnær 80
milljarða í einbera vexti, óaftur-
kræfa og það í erlendum gjaldeyri.
Einungis atbeini forsetans og
höfnun þjóðarinnar á Icesave-lög-
unum í tveimur þjóðaratkvæða-
greiðslum varð okkur til lausnar:
því að Bretar og Hollendingar með
ESB í liði með sér höfðuðu þá málið
gegn Íslandi fyrir EFTA-réttinum og
steinlágu á því bragði. Svo hrein var
samvizka okkar af því máli, að við
fengum fortakslausan sýknudóm
og þurftum ekki að borga eitt penný
né evrucent og engan málskostnað!
Það er þung byrði fyrir ungan
mann að hafa tekið eindregna
afstöðu gegn lagalegum rétti þjóð-
ar sinnar og ekki þorað að biðjast
afsökunar. Hitt er meira í ætt við
fífldirfsku að voga sér samt að
sækjast eftir sjálfu forsetaembætt-
inu hjá sömu þjóð nokkrum árum
síðar! Því á ég fremur aðra ósk
þessum málvini mínum til handa:
um frjósöm ár við sífellt betri fræði-
mennsku og akademísk störf.
Höfundur, formaður Þjóðar-
heiðurs, samtaka gegn Icesave,
sat í framkvæmdaráði Samstöðu
þjóðar gegn Icesave, sem stóð að
undirskriftasöfnun á Kjósum.is með
áskorun á forsetann að hafna Buch-
heit-lögunum.
Icesave og Guðni Th. Jóhannesson
Halla
Tómasdóttir
forsetafram-
bjóðandi
Kæru ÍslendingarNú göngum við til kosninga og veljum næsta forseta lýð-
veldisins. Að kosningum loknum er
mikil vægt að sátt og sameining ríki
um þann einstakling sem verður
fyrir valinu.
Því vil ég hvetja kjósendur til að
nýta rétt sinn og kynna sér vel það
sem þeir frambjóðendur sem í boði
eru hafa fram að færa.
Það skiptir máli að ákvörðunin
sé tekin á upplýstan hátt, þannig
fáum við góðan forseta.
Forseti getur gert heilmikið
gagn fyrir land og þjóð. Forseti
slær tóninn og er fyrirmynd, getur
leitt samtal um jafnrétti, menntun
og náttúruvernd, er fyrirmynd
sem sýnir virðingu og heiðarleika
í verki. Forseti getur skapað tæki-
færi fyrir Íslendinga, opnað dyr og
stutt við íþróttafólk, listamenn,
vísindamenn, tæknifólk og sprota-
fyrirtæki. Ég mun vera duglegur for-
seti sem þjóðin getur í senn nýtt til
góðra verka og verið stolt af.
Úrslitin eru ekki ráðin, þitt
atkvæði skiptir máli. Ég hvet þig til
að kjósa þann frambjóðanda sem
þú telur besta kostinn.
Það er engin ástæða til að velja
þann næstbesta til þess að koma
í veg fyrir að sá sem þú vilt ekki
komist að. Valið stendur að mörgu
leyti milli fortíðar, þess að standa í
stað, eða að horfa til framtíðar.
Ég heyri að fleiri og fleiri ætla að
kjósa framtíðina og vilja forseta
sem mun gera gagn. Það skiptir
máli að taka þátt því þannig getum
við haft áhrif. Ég vel framtíðina og
býð þjóðinni að fylgja mér í þeirri
vegferð.
Kjósum rétt
Gunnar
Alexander
Ólafsson
hagfræðingur
Föstudaginn 10. júní sl. var lang-þráðum áfanga náð í fangelsis-málum þegar nýtt fangelsi var
tekið í notkun. Mun það leysa af
hólmi Hegningarhúsið og Kvenna-
fangelsið. Þetta nýja fangelsi er ekki
eingöngu merkilegt fyrir góðan
aðbúnað og hönnun heldur er það
fyrsta fangelsið sem er byggt sem
fangelsi síðan Hegningarhúsið var
tekið í notkun árið 1874!
Því merkilegri er svo sú staðreynd
að fangelsismál hafa lengi verið í
ólestri, en Ögmundur Jónasson,
þáverandi innanríkisráðherra, hafði
kjark og metnað til að berjast fyrir
byggingu nýs fangelsis á árunum
2011-2013 þegar staða ríkissjóðs
var alvarleg. Ber að hrósa og þakka
Ögmundi fyrir hans baráttu sem og
líka þeim Hönnu Birnu Kristjáns-
dóttur og Ólöfu Nordal að hafa fylgt
málinu eftir af fullum þunga og klár-
að með sæmd. Nýja fangelsið er vel
tæknilega útbúið gæsluvarðhalds-
og móttökufangelsi með sérstakri
deild fyrir kvenfanga. Í fangelsinu
eru alls 56 fangaklefar. Heildar-
kostnaður við byggingu fangelsisins
er um þrír milljarðar króna.
Hið nýja fangelsi er tekið í notkun
á mikilvægum tíma þar sem skortur
hefur verið á fangelsisrýmum og
hefur boðunarlisti aðila til afplán-
unar lengst á undanförnum árum.
Árið 2007 voru 105 aðilar á boð-
unarlista, árið 2009 voru þeir orðnir
213, árið 2012 voru þeir 366 og árið
2014 var fjöldi aðila á boðunarlista
kominn í 437 eða um um 300% fleiri
en árið 2007. Fjöldi fanga sem eru
í afplánun á hverju ári er um 150.
Fjöldi fanga á afplánunarlista fang-
elsismála hefur hin síðari ár aukist
og þrátt fyrir tilkomu hins nýja fang-
elsis mun það ekki leysa vandann.
Margt hefur verið gert til að mæta
fjölgun fanga á afplánunarlistanum,
m.a. hefur föngum verið gefinn
kostur á afplánun með samfélags-
þjónustu og rafrænu eftirliti auk
hins gamla úrræðis, reynslulausnar.
Fjölga þarf rýmum
Þrátt fyrir hið nýja fangelsi á
Hólmsheiði, þá þarf að fjölga
rýmum og bæta þjónustu við
fanga, eins og sálfræðiþjónustu og
aðgengi að námi og léttri vinnu.
Árið 2010 gerði Ríkisendurskoðun
skýrslu um stöðu fangelsismála á
Íslandi. Skýrslan var gerð á þeim
tíma þegar ekki var búið að ákveða
byggingu fangelsisins á Hólms-
heiði og einnig voru miklu færri
á boðunarlista til afplánunar. Að
auki hafa fleiri þungir dómar fallið
síðan þá, m.a. vegna fíkniefnainn-
flutnings, kynferðisbrota og vegna
löggjafar Alþingis um hertar refs-
ingar. Ríkisendurskoðun lagði til í
skýrslu sinni nokkra möguleika um
hvernig eigi að takast á við aðsteðj-
andi vanda, m.a. byggingu nýs fang-
elsis og tvo kosti varðandi stækkun
á fangelsinu á Litla-Hrauni. Annar
kosturinn kallaði á stækkun sem
næmi 22 rýmum og kostaði um
450 milljónir (um 550 milljónir á
núvirði) eða meiri stækkun sem
næmi 44 rýmum og kostaði um
einn milljarð (um 1.250 milljónir
á núvirði).
Með því að ráðast í stækkun
á Litla-Hrauni er hægt að lækka
rekstrarkostnað. Með því að fjölga
rýmum í fangelsum er hægt að
stytta boðunarlista til afplánunar,
kalla aðila fyrr í afplánun og draga
úr óvissu meðal fanga og aðstand-
enda sem er í samræmi við Mann-
réttindasáttmála Evrópu. Það er
ábyrgð samfélagsins að gæta fanga,
gera þeim kleift að takast á við
afplánun af reisn og auðvelda þeim
að koma aftur í samfélagið sem
betri menn. Opnun fangelsisins á
Hólmsheiði er stórt skref í þessa átt
en betur má ef duga skal.
Betur má ef
duga skal!
Hefði þetta fólk fengið að
ráða, hefðum við aldrei
fengið að sjá sýknudóminn
sem kveðinn var upp í EFTA-
réttinum 28. janúar 2013.
Þrátt fyrir hið nýja fangelsi á
Hólmsheiði, þá þarf að fjölga
rýmum og bæta þjónustu
við fanga, eins og sálfræði-
þjónustu og aðgengi að námi
og léttri vinnu.
Ég heyri að fleiri og fleiri ætla
að kjósa framtíðina og vilja
forseta sem mun gera gagn.
Það skiptir máli að taka þátt
því þannig getum við haft
áhrif. Ég vel framtíðina og
býð þjóðinni að fylgja mér í
þeirri vegferð.
Enginn sem býður sig fram
til að gegna embætti forseta
Íslands ætti að koma sér
undan því að svara þeirri
spurningu, því verðandi for-
seti mun standa frammi fyrir
henni. Hún varðar farsæld og
hamingju þjóðarinnar.
2 4 . j ú n í 2 0 1 6 F Ö S T U D A G U R18 S k o ð U n ∙ F R É T T A B L A ð i ð
2
4
-0
6
-2
0
1
6

0
5
:3
8
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
9
D
2
-1
8
F
0
1
9
D
2
-1
7
B
4
1
9
D
2
-1
6
7
8
1
9
D
2
-1
5
3
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
4
8
s
_
2
3
_
6
_
2
0
1
6
C
M
Y
K