Víkurfréttir - 19.01.1989, Side 11

viKun
10 Fimmtudagur 19. janúar 1989
..Ekki nema eðli-
legt að við séum
undir smásjá”
- segir Jóhann Einvarðsson í Víkurfréttaviðtali
í hu;,um margra eru alþingis-
menn ekki hátt skrifaðir, þó eru
hér á ferðinni menn sem oft eru
mikið á milli tanna fólks. Annar
þeirra Suðurnesjamanna sem
nú sitja Alþingi þarf þó ckki að
kvarta yfir því að nafni hans sé
ekki lialdið á lofti. Ekki er þó
víst að hann né aðrir óski eftir
því að ná athygli almennings á
þann máta sem hann hefur gcrt.
Hér er að sjálfsögðu átt við
Jóhann Einvarðsson sem á
skömmum tíma hefur verið
sviptur þinghclgi fyrstur manna
á íslandi, ásakaður um að hafa
ekki staðið í stykkinu sem
bankaráðsmaður, fcngið slæma
umfjöllun um sig í rikisljölmiðli
annars risaveldanna, og vera
samt álitinn í hópi þeirra þing-
manna scm nánast ekkert vinna
fyrir kjördæmi sitt.
Þennan alþingismann, sem
einnig er formaður utanríkis-
málanefndar, tökum við nú í yf-
irhcyrslu um þau mái sem hér
hefur verið stiklað á. Fyrsta
spurningin var því þessi: Nú
hefur það gerst í fyrsta sinn í
sögu Alþingis að þingmaður er
sviptur þinghelgi og þú öðlast
þann vafasama lieiður. Hefur
þú lent í vandkvæðum vegna
þessa?
Þinghelgin og
fjölmiðlarnir
„Já, ég held að ég geti ekki
neitað því. í fyrsta lagi vegna
þess hvernig skýrt var frá mál-
inu í fjölmiðlum og þá ekki síst
áður en þinghelginni var lyft.
Kom þetta fram sem sök
hjá mér, áður en dómur
fellur í málinu. Er það
engin spurning að fjölmiðla-
fárið og þá sérstaklega Ríkis-
„I löl'um gert það sem við höf-
um verið beðnir um“.
sjónvarpið á þar stóran hlut að
máli. Það birtir fréttina áður
en þingið tekur málið fyrir,
hvernig svo sem sá leki var, um,
það veit ég ekki þó ég hafi
ákveðnar hugmyndir þar um.
Þá kemur það i Ijós að mjög
mikill hluti almennings álítur
ekki að ég hafi verið sviptur
þinghelgi, heldur raunar að ég
hafi verið sviptur þingsæti.
Fjölmiðlarnir voru sumirekki
betur upplýstir um málið en að
fulltrúi eins þeirra spurði mig
eftir að þingið samþykkti að
lyfta þinghelginni: „Hvenær
hættir þú á þingi?“
Þinghelgin er hugsuð í
tvennum tilgangi. 1 fyrsta lagi
svo þingið geti haft frið til
starfa. í öðru lagi til að vernda
þingmanninn meðan hann sit-
ur á þingi. Virkar þinghelgin
einungis meðan þingið situr,
þannig að eftir að þingstarfi
hefur verið frestað, t.d. nú um
einn mánuð og eins yfir sumar-
ið, þá má ákæruvaldið ákæra
okkur.
Viðbrögð mín voru að sjálf-
sögðu þau, eins og allir vita, að
mæla eindregið með því að ég
yrði sviptur þinghelgi. Það
taldi ég eðlilega afstöðu og tel
enn. Astæðan er sú að stiórn-
málamenn liggja mikið undir
krítík frá fjölmiðlum og al-
menningi fyrir störf sín og því
væri óeðlilegt að mæla ekki
með því að sitja við sama borð
og aðrir.
þannig að félagar mínir í bank-
aráðinu, sem enn voru ekki
búnir að fá ákæruna frekar en
ég, fengu fréttir af þessu í fjöl-
miðlum. Það út af fyrir sig er
ámælisvert, hvernig það gekk
fyrir sig. Síðan er það annað
mál hvernig þetta mál fer í
gegnum dómstólana og það
verður bara að hafa sinn gang.
Oþægindi mín hafa fyrst og
fremst stafað af því að fjöl-
miðlarnir túlkuðu málið þann-
ig að ég væri raunverulega
sviptur þingsæti. Mjög margir
einstaklingar hafa nánast
undrast það að ég væri ennþá
þingmaður, kannski afeðlileg-
um ástæðum."
-Er svipting á þinghelgi þá
raunar aðeins það að nú má
kalla þig fyrir dómara, yftr-
heyra þig og dæma?
„Já, ég var yfirheyrður í
þessu Hafskipsmáli í fyrra er
ég var kallaður fyrir sem aðili
að málinu. Enda er ekkert sem
mælir móti því að svo sé gert
þó maður sitji á þingi eins og
þá var.
Nú metur sérstakur sak-
sóknari það svo að ég sé hugs-
anlega sekur, hafi framið brot
sem er að vísu aðeins það að
hafa vanrækt stöðu mína eða
eftirlitsskyldu sem bankaráðs-
maður. Hann má ekki birta
mér ákæru meðan ég sit á Al-
þingi, meðan það starfar, en
það starfar formlega rúmlega
hálft árið og utan þess tíma er
hægt að ákæra þingmann. Eru
þó nokkur tilvik til þar sem
þingmenn hafa verið ákærðir
fyrir umferðarlagabrot og
annarskonar brot og það þá
gert utan þingtíma.
Þó við stjórnmálamennirnir
viljum vera í umræðunni er
þessi ástæða ekki sú æskileg-
asta, auk þess sem það er ekki
skemmtilegt að komast á
spjöld sögunnar sem fyrsti
maðurinn sem sviptur er þing-
helgi og komast þannig í ann-
ála. Auðvitað hefur þetta
skapað viss óþægindi, það er
engin spurning um það. Ann-
að er að ég hef trú á því að þeg-
ar málið verður tekið fyrir,
verði ég annað hvort sýknaður
eða að málinu verði vísað frá
vegna skorts á sök í þessu til-
tekna máli.“
Utvegsbankinn
- Hafskip
-Getur þú greint nánar frá
skoðun þinni á þessu Utvegs-
banka/Hafskipsmáli og þá sér
í lagi þínum þætti í þvi máli?
„Það eru ýmis atriði í þessu
máli sem ekki er rétt að ræða
mikið í fjölmiðlum á þessu
stigi. Störf bankaráðsmanna
eru viss eftirlitsstörf þ.e.a.s.
bankaráð fær skýrslur frá
bankastjórum um stærstu
málin. Þau taka þátt í vaxta-
ákvörðunum, mannaráðning-
um og fjárfestingum. En um
almenn lánamál er ekkert rætt
á bankaráðsfundum, enda ef
bankaráð ætti að fara að fá
lista frá bankastjórum um það
hverjum megi lána og hverjum
ekki, væru þau störf stunduð á
allt annan hátt en þau hafa
verið um áratugi. Stór lána-
mál eru að sjálfsögðu rædd á
bankaráðsfundi og þannig var
Hafskipsmálið mikið rætt í
minni tíð í bankaráði Utvegs-
bankans.
Eg var kosinn í bankaráðið
frá l.janúar 1985 og Hafskip
er lýst gjaldþrota 5. eða 6. des-
ember það ár. Var ég því búinn
að sitja þarna aðeins í 10-11
mánuði en fyrsti bankaráðs-
fundurinn var 15. janúar.
Mætti ég því hafa staðið mig
ansi vel, ef ég á að hafa getað
komið í veg fyrir að bankinn
tapaði vegna gjaldþrots Haf-
skips h.f. á þessum stutta tíma.
Auðvitað er þetta tímabil fyrst
og fremst tímabil hugmynda
um björgunaraðgerðir og lag-
færingar á þessari stöðu. Get
ég því varla verið dæmdur sek-
ur um það út af fyrir sig. Hins
vegar þarf og hlýtur að koma
út úr þessu að störf bankaráðs-
manna séu skilgreind ná-
kvæmar en verið hefur."
Árás Prövdu
-Nú hefur það gerst að erlent
blað gerir árás á þig vegna
málsins. Hver verða viðbrögð
þín?
„Það hefur komið fram í
viðtali við mig í Morgunblað-
inu að eftir að þessi margfræga
grein Prövdu birtist, en hér er
verið að tala um það blað en
ekki aðra fjölmiðla, þá voru
slíkar ásakanir í þessari fyrri
grein blaðsins m.a. um að ég
haft staðið ásamt félögum
mínum að milljarða ólögleg-
um lánum, m.a. er spurt um
það í lok greinarinnar: „Hvað
varð um milljónirnar?" Það er
látið að því liggja að ég og fél-
agar mínir hafi hagnast á
þessu máli á ólöglegan hátt og
stungið í eigin vasa einhverjum
fjármunum. Hér eru slíkar
ásakanir að þær eru í engum
tengslum við þá ákæru sem ég
fæ eða félagar mínir. Ég get
ekki setið undir slíku og hlýt
að kanna réttarstöðu mína
gagnvart þeim fréttaritara sem
hér á hlut að máli.“
-En hvað viltu segja um
skrifin sem slík?
„Þau koma mér mjög á
óvart. Þarna er erlent blað að
fjalla um málefni hér heima og
samkvæmt þeim upplýsingum
sem mér eru látnar í té er það
fréttaritari sem búsettur er í
öðru landi, nánar tiltekið
Finnlandi, sem hér er að verki.
Kemur mér það mjög á óvart
ef hann skrifar að eigin frum-
kvæði án þess að hafa mann
hér heima sem veitir honum
upplýsingar, enda hefst grein-
in á því að það sé fréttaritari í
Reykjavík sem skrifar hana.
Þarna eru slíkar ásakanir að
fjölmiðlamenn hér heima væru
undir það búnir eftir slík skrif
að leitað yrði til dómstóla um
það hvort hér væri skrifað rétt
eða rangt. Þessar ásakanir eru
þess eðlis að ég hlýt að leita
jtitu*
„„Mætti ég hal'a staðið mig
ansi vel, ef ég á að liafa get-
að komið í veg fvrir
tap bankans".
allra leiða til að draga viðkom-
andi aðila fyrir dómstóla."
Einkalífið og
hnútukastið
-I hugum margra varst þú
orðinn sekur um leið og um-
ræðan um þinghelgina kom
upp. Hvernig kom það niður á
þínu einkalífi?
„Ég varð var við og ég veit
að það var sama um mína fjöl-
skyldu, að þetta vakti mikla
umræðu um mig sem persónu
og þingmann og því fylgja alls
konar „glósur“. Það er ekkert
þægilegt fyrir stjórnmálamann
sem er að reyna að tryggja
stöðu sína sem stjórnmála-
maður og þingmaður, að vera
undir slíku fargi.
Persónulega get ég ekki sagt
að mér hafi neins staðar verið
úthýst á þessu stigi, en ég er
sannfærður um að hugsanleg
áhrif gætu komið þegar líður
að næstu kosningum, hvort
sem ég ákveð að bjóða mig þá
fram eða ekki. Verði málinu þá
ekki lokið er hugsanlegt að
þetta hafi áhrif á val á fram-
Viðtal:
Emil Páll
MiKun
jtiOU
Fimmtudagur 19. janúar 1989 11
boðslista eða kosningar, það er
engin spurning. Þetta er mikið
í umræðunni, ekki síst hjá
yngri kynslóðinni."
-Er það kannski eins með
þingmenn og ýmsa aðra sem
mikið ber á að fjölskylda
þeirra verður oft fyrir miklu
aðkasti?
„Ekki kannski aðkasti en
íjölskyldan verður fyrir vissu
álagi vegna slíkrar fjölmiðla-
umræðu. Þá á ég við að það er
sama hvar maður er, á fund-
um, skemmtistöðum eða bara
heima, þá er óneitanlega verið
að hnýta í mann og maður
heyrir það í ýmsum tónteg-
undum og visst hnútukast er í
gangi. Það er þó ekki nema
eðlilegt, við erum undir smá-
sjá, en það verður að gæta hófs
í þessu eins og öðru.“
Eldeyjarmálið og
„dugleysi þingmanna“
-Nú hefur það verið land-
lægt, allavega hér á þessu
landshorni, að þingmenn séu
álitnir duglitlir og geti lítið eða
geri lítið þó upp komi ýmis
hagsmunamál s.s. HK-málið
og Eldeyjarmálið. Er eitthvað
til í þessum áróðri?
„Það er kannski ekki rétt að
ég dæmi um það .Hins vegar
verð ég að segja það vegna síð-
ast nefnda málsins og viðtala
við forsvarsmenn Eldeyjar að
ég veit ekki annað en að við,
þingmenn kjördæmisins, þá
bæði sem einstaklingar og
hópur, höfum reynt að gera
það sem við höfum verið beðn-
ir um. Ég held t.d. að Eldeyjar-
menn geti ekki sagt það með
sanni að við höfum ekki gert
allar tilraunir til að aðstoða þá
alveg frá upphafi, annað væri
ósanngjarnt.
Ég er alveg sannfærður um
það, þó verið sé að meta niður-
stöður af málum, þá er ekki
alltaf sem okkur tekst það sem
við erum að gera. Það má
kannski orða það þannig að
þær tilraunir sem við erum að
gera til að leysa mál héraðsins
eru kannski minnst í fjölmiðl-
um. Það er kannski niðurstað-
an sem er í fjölmiðlunum og þá
er sagt að þetta eða hitt hafi
ekki tekist.
Löggjafarsamkoman er nú
einu sinni þannig að þar er
stjórn og stjórnarandstaða að
starfi fyrst og fremst í stjórn
þjóðmála. Samstarfið í þing-
mannahópi kjördæmisins er
afar gott og við höfum yfirleitt
staðið saman að þeim hags-
munamálum sem við erum að
reyna að koma fram. For-
ganga hlýtur fyrst og fremst að
vera hjá heimamönnum um
það sem þeir vilja að nái fram
að ganga.
Af því að við vorum að tala
um Eldeyjarmálið þá var því
miður fyrst haft samband við
hluta þingmanna, ekki allan
hópinn, síðan allan hópinn og
ég veit ekki annað en að við
höfum staðið alveg jafnfætis í
því að reyna að gera allt sem
hægt var að gera í þessu máli.
Hvort það svo leiði til þess að
Eldey eigi framtíð fyrir sér eða
ekki verður að koma í ljós.
En þær ásakanir forsvars-
manna þeirra að það sé sér
kapítuli, framganga okkar í
þessu máli, er ansi langsótt.“
Vinnubrögð
þingmanna
-í huga margra er Alþingi
stofnun þar sem afköst eru
ekki mikil. Oft heyrist af léleg-
um vinnubrögðum ykkar og
nánast heyrist aldrei af sumum
ykkar, nema þá helst ef við-
komandi er kosinn sem forseti
þingsins eða nefndarformaður
í upphafi þings á haustin s.s.
þegar þú varst kjörinn for-
maður utanríkismálanefndar.
Því er spurningin sú hvort það
sé rétt að vinnuafköst þing-
manna séu fremur léttvæg?
„Ja, ég er allavega upptek-
inn allan daginn og mikið
meira en það og einnig
utan þingtímans. Ég held
að þessi áróður byggist nokk-
uð á mynd fjölmiðlanna af Al-
þingi en hún er ekki rétt. Þing-
ið fer fram í deildum og sam-
einuðu þingi og einnig fer stór
hluti af starfi þingmanna fram
í nefndum. Þar er farið yfir öll
mál sem fyrir þingið er lagt. Af
því að margir halda að þessar
fagnefndir séu launuð störf má
það koma fram að allar þing-
nefndirnar eru ólaunaðar þar
sem þær eru hluti af störfum
þingsins.
Fjölmiðlarnir sitja hins veg-
ar ekki nefndarfundina. Þang-
að er kallaður mikill fjöldi
fólks og þar eru teknar fyrir
umsagnir hagsmunaaðila um
þau lagafrumvörp sem fyrir
þinginu liggja. Éjölmiðlarn-
ir eru fyrst og fremst að fjalla
um þau mál sem þeir telja að
almenningur hafi áhuga á s.s.
skattafrumvörp, pólitískar
uppákomur og þess háttar,
en ég held að starfi þingmanns
hafi raunar aldrei verið lýst í
neinum fjölmiðli í þá veru sem
þau í raun eru.
Ég hugsa að það sé alveg
sama við hvaða þingmann þú
talar, auðvitað eru þingmenn
misduglegir en það verður að
segjast eins og það erað nefnd-
arstörf eru kannski á þingtím-
anum alveg frá klukkan átta á
morgnana og fram að þing-
tíma eftir hádegi og á mesta
annatímanum fram á nótt.
Einn þátturinn í starfi þing-
mann er fyrirgreiðsla við sveitar-
stjórnir, einstaklinga, fyrirtæki
og aðra í kjördæminu. Er þetta
mismikið hjá þingmönnum,
en mikið út af fyrir sig, þó ekki
takist alltaf að greiða götur
manna, þá fer mikill tími í sím-
anum og viðtöl vegna þessa.“
-Lokaspurningin er þá
þessi: Er þetta gott starf að
vera þingmaður?
„Ég get ekki sctið undir slíku".
íslendinga. Ég hugsa þó að
það sé ekki besta starfið til að
skipuleggja sitt einkalíf og
dagana framundan, starfið er
bindandi meira og minna allan
sólarhringinn.
Við sækjum allavega eftir
því að fá að taka þátt í þeim
ákvörðunum sem teknar eru í
þjóðfélaginu. Það er engin
vanvirða, það er alveg ljóst."

Sími 11777
OPIÐ
Sunnud.-fimmtud. 11-21
Föstud.-laugard. 11-22
Smurt brauð og snitt-
ur. Matarbakkar í
fyrirtæki.
ÚTSAIA
NÚ ER TÆKIFÆRIÐ TIL AÐ
GERA GÓÐ KAUP, ÞVÍ NÆSTU
7 DAGA ER ÚTSALA HJÁ
OKKUR Á ÚLPUM OG ÖÐRUM
SPORTFATNAÐI FRÁ
BIZERTA SPORT
30-50% afsláttur.
ÁLAFOSSbúðin
Iðavöllum 14b
FORNIR SPÁDÓMAR
OG FRAMTÍÐARSÝN . . .
FYLGSTU MEÐ!