Morgunblaðið - 18.10.2016, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. OKTÓBER 2016
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þegar horfter til skrifaAmbrose
Evans-Pritchard
frá misserunum
fyrir hið al-
þjóðlega „hrun“,
svo ekki sé talað um séu þau
skrif borin við orð og yfirlýs-
ingar annarra, þá verð-
skuldar hann viðurkenningu
og aðdáun. Samanburðar-
mennirnir sáu ekki einu sinni
aðvörunarbjöllur úr fjar-
lægð, en Ambrose Evans-
Pritchard hringdi þeim
mörgum. Í nýlegri grein vek-
ur fréttaskýrandinn athygli
á orðum Otmars Issing pró-
fessors, sem hann og fleiri
hafa kallað arkitekt evr-
ópska myntkerfisins. Issing
segir nú að evran gangi ekki
upp í núverandi mynd. Þessi
fyrsti aðalhagfræðingur
Seðlabankans í Frankfurt
segir nú „að þessi spilaborg
muni hrynja einhvern dag-
inn“.
Otmar Issing gagnrýnir
Seðlabanka evrunnar, sem
hann átti svo drjúgan þátt í
að ýta úr vör, fyrir að hafa
þanið valdsvið sitt út, langt
umfram það sem stofnað var
til í upphafi. Fleiri áhrifa-
menn í þýskum efnahags-
málum lýsa svipuðum skoð-
unum. En hagfræðingurinn
leggur þó ekki alla sök á
ógöngum evrunnar á bank-
ann. Evrópskir stjórnmála-
leiðtogar hafi flestir brugðist
myntinni með óeðlilegum af-
skiptum sínum af þróun
hennar. Hann bendir á að
myntinni hafi aðeins verið
fleytt frá einni krísu í aðra
og slíkt muni aldrei standast
til lengdar.
Áður hafði Issing sagt að
sjálfsagt hefði verið að veita
Griklandi öflugan stuðning í
erfiðleikunum. En það hefði
þó ekki mátt gera fyrr en það
hefði sagt sig frá evrunni og
tekið sína gömlu mynt, drök-
muna, upp aftur.
En Pritchard nefnir ekki
aðeins þessi sjónarmið þýska
hagfræðingsins til sögunnar.
Hann vitnar einnig í nýleg
ummæli annars risa sam-
starfs ESB-ríkjanna. Sá er
Jacques Delors, sem kalla
má hinn stjórnmálalega föð-
ur evrunnar, ef einhver verð-
skuldar þann titil. Áhyggjur
Delors séu síst minni en
Otmars Issing, en þó nokkuð
annars eðlis. Hans sakbend-
ingar beinast annað og hann
sér lausnir sem geti orðið til
bjargar. Þeim spilar hann út
eftir að hafa
„krufið“ hina
dauðu eða deyj-
andi mynt (post
mortem). Delors
sér lausnina í
stórstökki sam-
þjöppunar valds í álfunni,
allt upp í það að aðeins sé
einn raunverulegur fjár-
málaráðherra í Evrópu og
hann sitji í Brussel. Vera má
að eitthvað sé til í því, að slík
útfærsla gæti vakið hina
dauðu mynt aftur til lífsins.
En vandinn er sá, að því fer
fjarri að samstaða sé um það
í álfunni að gera slíkar breyt-
ingar. Afstaða margra þjóða
ESB, jafnvel stórs meiri-
hluta þeirra, gengur í þver-
öfuga átt um þessar mundir.
Þessi umræða fyrrnefndra
merkismanna, sem ekki er
hægt að kalla óvini Evrópu-
samstarfsins, ætti að vekja
eftirtekt. Líka hér á landi.
Allir aðrir en þeir sem hvorki
sjá né heyra neitt þegar ESB
á í hlut græddu á því að
kynna sér hana. Ekki síst í
aðdraganda kosninga sem
menn hrutu út í. Það er búið
og gert. Áhyggjuefni er að
kosningabaráttan er mun
ómarkvissari en oftast hefur
verið. Vandséð er hvar
skurðlínur flokkanna liggja.
Flokkar og framboð hafa
auðvitað reynt að kynna um-
ræðuefni og áherslur, hver
með sínum hætti. En um
hvað er tekist á? Hvað er í
húfi? Hvaða hættur blasa
við?
Nú eru aðeins tæpar tvær
vikur til kosninga og helsta
mál síðustu daga er „tilboð“
um að taka upp viðræður um
stjórnarmyndun fyrir kosn-
ingar. Þrátt fyrir gagnsæis-
hjal veit þó enginn um hvað
þessar viðræður eiga að snú-
ast. Það kemur ekki fram í
boðsbréfinu. Í gær áréttaði
þó einn af handhöfum stjórn-
armyndunarumboðs Pírata,
Smári McCarthy, að Píratar
myndu ekki í viðræðunum slá
af kröfu um að næsta kjör-
tímabil yrði stutt. (Píratar
hafa nefnt 9 mánuði.)
Það er umhugsunarefni
þegar horft er til boðslista í
umræður að það virðist skil-
yrði til að teljast boðlegur að
flokkur hafi stutt fyrstu Ice-
save-samningana og sé, eins
og Píratar, viljugur til að
sturta sér inn í brennandi
bústað Evrópusambandsins.
Þetta sýnir með öðru hversu
ruglingsleg stjórnmála-
umræðan er orðin á Íslandi.
Þær eru grátlegar
andstæðurnar í
stjórnmálaumræðu
á háu plani og hinu}
Út á þekju og inn í
brennandi mygluhús
Þ
að er kunnara en frá þurfi að segja
að alþingiskosningar eru á næsta
leiti. Stjórnmálaflokkarnir kepp-
ast við að sannfæra okkur kosn-
ingabæra einstaklinga um að at-
kvæðinu sé hvergi eins vel varið og hjá
einmitt þeim, með misjöfnum árangri eins og
gengur. Sumir flokkar njóta minna trausts en
aðrir en engu að síður er það svo að í nánast
öllum flokkum er að finna ærlega og hæfi-
leikaríka einstaklinga, sem láta hugsjónir en
ekki hagsmuni ráða för. Að sama skapi er að
finna misjafna sauði í flokksfé því sem í boði
er, hvort sem okkur líkar betur eða verr. Það
verður því ekki bæði sleppt og haldið; ef þér
líst á Kötu Jak (sem á við um ansi marga og
það réttilega) þá geturðu samt ekki kosið
hana án þess að kjósa ýmsa aðra hjá VG yfir
þig með í pakkanum. Hafirðu trú á Ragnari Þór Ingólfs-
syni hjá Dögun (sem er í hæsta máta eðlilegt; kappinn
virkar í málflutningi eins og ungur Bernie Sanders og
betri meðmæli er vart hægt að fá í pólitík) þá geturðu
ekki splæst atkvæðinu á hann án þess að veita um leið
óþekktari stærðum flokksins brautargengi. En hvers
vegna er það svo?
Ýmsir hafa talað fyrir persónukjöri hin seinni misseri
og það má spyrja sig hvers vegna slíkar hugmyndir hafa
ekki fengið meira vægi í umræðunni. Hamingjan veit að
stór hluti kjósenda hefur fengið sig fullsadda á flokka-
kerfinu, og Fjórflokknum svokallaða þar með, og margir
gripu það án vafa feginshendi að geta kosið
fólk í stað flokka; væri ekki freistandi að geta
kosið sjálfstæðisfólk sem vill náttúrunni vel
án þess að fá þið-vitið-hvern með í dílnum?
Í framhaldi af þessu má velta fyrir sér
hvaða réttlæti sé í því að sá sem fær atkvæð-
ið mitt er stikkfrí í fjögur ár til að fara með
það eins og honum/henni sýnist en sama gild-
ir ekki um mig? Viðkomandi má taka U-
beygju í afgerandi máli án þess að hafa
burðugri útskýringar haldbærar en „pólitísk-
an ómöguleika“ svo nærtækt dæmi sé tekið.
Er þarna komið fordæmi sem hægt verður
að bera við allar götur síðan, eftir því sem
pólitíkusum hentar? Það er til lítils að lofa
öllu fögru fyrir kosningar ef þessi tvö töfra-
orð fría mann frá ábyrgð að kjördegi loknum.
Hvers vegna virkar samningurinn um greitt
atkvæði ekki í báðar áttir? Hverslags díll er þetta eig-
inlega? Það er almenn regla í viðskiptum að samningar
skuli standa og ef samningsaðili stendur ekki við sinn
hluta samkomulagsins eru forsendur fyrir atkvæðinu
brostnar; greiðandi þess hefur verið svikinn um efndir
og það á ekki að líðast. Það líðst ekki annars staðar. Á
þessum vettvangi er eðli máls samkvæmt sérstaklega
áríðandi að staðið sé við gefin loforð og það er of löng
hefð fyrir því hér á landi að svikin kosningaloforð séu
umborin möglunarlaust. Þarna þarf að herða tjóðrið
með afgerandi hætti.
jonagnar@mbl.is
Jón Agnar
Ólason
Pistill
Að kjósa fólk en ekki flokka
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Fyrri hluti októbermánaðarvar mjög hlýr en jafn-framt úrkomusamur. Víð-ast hvar á landinu var hit-
inn vel yfir meðallagi.
Trausti Jónsson veðurfræð-
ingur birtir á bloggi sínu stöðuna í
Reykjavík eins og hún var þegar 16
dagar voru liðnir
af mánuðinum.
Þá er meðalhit-
inn rétt undir 10
gráðum en með-
altal áranna 1961
til 2010 í október
er undir 6 gráð-
um. Aðeins tvö ár
hafa verið hlýrri,
1959 og 2010.
„Október á
enn eftir að ná 8 stiga meðalhita í
Reykjavík – takist það væru það
töluverð tíðindi – og sjö stiga októ-
ber hefur ekki komið í bænum síðan
1965,“ segir Trausti. Ekki er að sjá
kuldaspá í kortunum enn og því
gæti dregið til tíðinda áður en mán-
uðurinn er allur.
Hæsti viðurkenndi meðalhiti í
október mældist á Reykjanesvita
árið 1946, 8,6 gráður. Trausti upp-
lýsir nú séu báðar stöðvar Vega-
gerðarinnar við Siglufjarðarveg of-
an 10 stiga meðalhita það sem af er
mánuði og stöðin við Stafá að auki.
Meðalhiti á Seyðisfirði og á Flateyri
er líka rétt við 10 stigin. „Enn eru
tæplega 15 dagar til mánaðamóta
og tölur fljótar að breytast,“ segir
Trausti.
Úrkoma hefur einnig verið
óvenjumikil á nokkrum stöðvum það
sem af er mánuði – meiri en áður á
sama tíma. „En taka verður fram að
keppni er hörð í október og þarf síð-
ari hluti mánaðarins að verða blaut-
ur líka til að þessi „met“ haldi sér,“
segir Trausti. Úrkomusumma dag-
anna 1. til 14. október 2016 er meiri
en áður hefur mælst á sama tíma á
nokkrum stöðum. Trausti tiltekur
11 veðurstöðvar þar sem úrkoman
er meiri en áður hefur mælst fyrri
hluta októbermánaðar. Athyglisvert
að úrkoman í Reykjavík er 126,4
millimetrar. Gamla metið er nær
100 ára gamalt eða frá 1920. Það
var 110,2 millimetrar. Mest hefur
rignt á Nesjavöllum, 599 millimetra.
Þar féll met frá 1981, sem var 532
millimetrar. Margir Íslendingar
hafa upplifað það að lenda í rign-
ingu á Keflavíkurflugvelli. Þar féll
met sem staðið hefur frá árinu 1952
eða í 64 ár. Nú rigndi 172,3 milli-
metra en gamla metið var 130,3
millimetrar.
Hita- og úrkomumet
gætu fallið í október
Morgunblaðið/Ófeigur
Ferðamenn í stormi Hífandi rok og rigning settu mikinn svip á höfðuðborgina í síðustu viku.
Trausti Jónsson
Október í fyrra var einnig hlýr
og úrkomusamur en þó ekkert
í líkingu við það sem lands-
menn hafa upplifað það sem af
er þessum októbermánuði.
Meðalhiti í Reykjavík mæld-
ist 5,2 stig, 0,8 stigum yfir
meðallagi áranna 1961 til 1990
og 0,6 stigum ofan meðallags
síðustu tíu ára. Á Akureyri var
meðalhitinn 4,8 stig, 1,8 stig-
um ofan meðallags 1961 til
1990.
Úrkoman í Reykjavík mæld-
ist 159,5 millimetrar í október
í fyrra og var það um um 86
prósent umfram meðalúrkomu
áranna 1961 til 1990. Þetta var
mesta úrkoma í október í
Reykjavík síðan 2007 og sú 5.
mesta í október frá upphafi
samfelldra mælinga í Reykja-
vík, 1920. Úrkoma mældist alla
daga mánaðarins nema einn
og höfðu þeir aldrei verið jafn-
margir eða fleiri í október.
Október var
samur við sig
ÁRIÐ 2015 HLÝTT OG RAKT