Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.12.2016, Blaðsíða 46

Bókin Um skipulag bæja eftirGuðmund Hannesson læknikom út fyrir hundrað árum
sem fylgirit árbókar Háskóla Is-
lands fyrir árið 1916.
Í vikuritinu Ísafold, sem síðar
sameinaðist Morgunblaðinu,
fjallaði Guðjón Samúelsson, húsa-
meistari ríkisins, um bókina í
október 1916 og nefndi meðal
annars að þó Guðmundur væri
ekki sérfræðingur í húsa- og
borgarskipulagi
væri bókin svo
ljóst rituð að hún
væri auðskilin
hverjum manni.
„Og ég býst tæp-
lega við, að erlend-
ar þjóðir hafi betur
ritaða bók um þetta
mál en þessi bók er
rituð fyrir okkur Ís-
lendinga, enda vísar
höfundur til flestra
þeirra bóka, sem út
hafa komið um þetta
mál, og vonast eg til,
að hún verði til þess, að vekja al-
varlega hreyfingu og áhuga á
þessu nauðsynjamáli, meðal þjóð-
ar vorrar.“
Rögnvaldur Ólafsson, fyrsti Ís-
lendingurinn sem nam bygging-
arlist og fyrsti nútíma húsameist-
arinn sem Íslendingar eignuðust,
tók í sama streng í Skírni í jan-
úar 1917: „Þessi bók kemur því
eins og hún væri kölluð, „í fyll-
ingu tímans“, og vona
eg að hún geti komið
miklu góðu til leiðar,
svo ítarleg sem hún
er og fróðleg, þægi-
leg aflestrar og þó
stutt.“
Á þeim tíma sem
bókin kom út voru
ráðamenn og al-
menningur að
vakna til vitundar
um mikilvægi bæj-
arskipulags. Um
skipulag bæja
varð áhrifamikið
innlegg í þá um-
Samtal um
skipulag bæja
SÍGILD FRÆÐI
46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.12. 2016
LESBÓK
G
læpasagnasmiðir hafa
margir lent í vand-
ræðum með tækni-
framfarir – það er til
að mynda ekki sann-
færandi í dag að söguhetjur skuli
ekki nota Google eða Facebook til að
afla sér upplýsinga, að fórnarlömb
skuli ekki nota Google Maps til að
finna flóttaleiðir eða bara taka upp
gemsann og hringja í lögguna.
Í nýrri glæpasögu Yrsu Sigurðar-
dóttur, Aflausn, ber svo við að höf-
undur nýtir tæknina, notar hana til
að ramma inn fléttu um einelti,
skefjalaust ofbeldi og hefnd, en í bók-
inni koma við sögu lögreglumaðurinn
Huldar og félagsráðgjafinn Freyja
sem fást við glæp sem tengist illvígu
einelti sem deilt er á netinu.
„Þetta er náttúrlega það sama og
þegar fingrafaratækni kom til sög-
unnar,“ segir Yrsa og hlær við, „þá
fengu höfundar áfall og þurftu að
finna nýjar leiðir til að skapa spennu.
Þetta er bara sá heimur sem við bú-
um við og einhvernveginn er það nú
svo að menn fremja glæpi þrátt fyrir
alla tæknina og halda að þeir muni
komast upp með þá, þannig að þetta
hefur aldrei angrað mig. Í eina skipt-
ið sem ég var glöð yfir tæknileysi var
þegar ég var að skrifa Ég man þig og
komst að því að það var ekki GSM-
samband á Hesteyri sem var einmitt
nauðsynlegt fyrir framvinduna, en ég
held að þar sé komið símasamband
núna.“
- Bækur þínar eru öðrum þræði
hreinar glæpasögur, en svo tekur þú
líka fyrir tiltekin samfélagsleg vanda-
mál í þeim, líkt og þú fjallar um býsna
alvarlegt mál í Aflausn.
„Þetta fylgir hinni norrænu glæpa-
sagnahefð og það er skemmtilegra og
ég fæ meira út úr því að skrifa um
eitthvað í samfélaginu. Þó ég hafi
skoðanir á hinu og þessu þá eru það
þó bara mínar skoðanir og þær eru
ekkert réttari en skoðanir einhvers
annars. Maður verður að passa að
það sé ekki eins og maður standi í
ræðupúlti og þrumi yfir lesandanum.
Fæst vandamál í nútímanum eru ein-
föld og einhliða. Ég er ekki að segja
hvernig gera eigi hlutina,“ segir Yrsa
og bætir við að hún sé að hvetja fólk
til umhugsunar, en ekki að segja því
fyrir verkum, „og sýna líka hvernig
þetta gæti farið í allra verstu til-
fellum.
Hvað Aflausn varðar þá er þetta
tvíþætt. Einelti meðal fullorðinna er
eitt, því þar eru gerendur og þol-
endur oftast jafningjar og mjög erfitt
að eiga við það. Hvað börnin varðar
þá er það nú svo að börn eiga að hlýða
fullorðnum og gera það í öllu öðru; af
hverju er ekki hægt að finna leið til að
láta þau líka hlýða þessu? Ég held að
þetta sé miklu útbreiddara vandamál
en það var áður.“
- Það spilar inní, eins og kemur
fram í bókinni þinni, að yfirvöld taka
þessi mál oft ekki ýkja alvarlega.
„Þetta snýr líka að skólunum, þeir
eiga að sjá um allt, þeir eiga að kenna
börnunum og helst að ala þau upp í
leiðinni og gera að góðu fólki, en þá
þurfa kennararnir líka að hafa þau
völd sem þarf til að eiga við einelti. Að
því sögðu þá leysa skólarnir þetta
ekki einir, foreldrarnir þurfa líka að
koma til sögunnar.“
Yrsa las sér rækilega til um einelti
áður en hún tók til við að skrifa Af-
lausn og segir að í fræðunum komi
vel fram að þó að einhverjir gerenda í
eineltismálum glími við andfélagslega
hegðun þá séu langflestir það sem við
myndum kalla góða krakka. „Þetta er
oft leið til að tryggja sér stöðu innan
hóps með því að láta einhvern verða
hræddan við sig. Ég var að reyna að
sýna það í bókinni að þetta er ekkert
alveg svart og hvítt, þetta eru ekkert
vondir krakkar sem eru að gera þetta
og manni finnst eins og það ætti að
vera hægt að fá þau til að skilja að
þetta sé ekki boðlegt. Þeim líður
heldur ekkert sérstaklega vel.
Þetta snýst líka um hópinn, um
múginn, og þegar maður er hluti af
múg deilst sökin niður á alla. Ef mað-
ur gerir eitthvað slæmt situr maður
einn uppi með sökina, en ef það eru
hundrað sem hrekkja þá finnst manni
eins og hún deilist í hundrað litla
hluta..“
Yrsa segir að bókin hafi þannig
orðið til að hana langaði til að skrifa
um einelti og það hvernig netið breyti
því og geri það alvarlegt og síðan bjó
hún til margþætta fléttu sem tæki á
málefninu. „Það er þó engin lausn á
einelti í bókinni, það er engin einföld
lausn til.“
Fæst vandamál eru
einföld og einhliða
Ný bók Yrsu Sigurðardóttur segir frá illvígu einelti sem deilt er á netinu
og lyktar með glæp. Hún segir að sig hafi langað til að skrifa um einelti
og síðan hafi hún smíðað margþætta fléttu utan um málefnið.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
Hjartablóð heitir nýr íslenskur bókaflokkur eft-
ir Söndru Bergljótu Clausen, sem hefst með
bókinni Fjötrum. Sagan hefst árið 1591 og segir
frá Magdalenu Ingvarsdóttur sem elst upp í
Smálöndum Svíþjóðar. Þegar hún er orðin
stálpuð hefur hún ástarsamband við fátækan
mann af þjóðflokki sama og gengur í berhögg
við óskir foreldra sinna. Þetta er fyrsta skáld-
saga Söndru, en hún hefur áður gefið út ljóða-
bók. Sögur útgáfa gefur bókina út.
Hið íslenska bókmenntafélag hefur gefið út Jón-
asarlög Atla Heimis Sveinssonar í tveimur heft-
um. Í fyrra heftinu eru lögin útsett fyrir háa
rödd og píanó en í því síðara fyrir lága rödd og
píanó. Sigurður Ingvi Snorrason annaðist út-
gáfuna.
Fyrsta lagið við ljóð eftir Jónas samdi Atli við
Festingin víða, hrein og há fyrir Hallgríms-
kirkju 1986, en í nótnaheftunum má finna 27 lög
sem hann hefur samið við ljóð Jónasar.
Jónasarlög Atla Heimis
Bjalla og bæjarstjórinn sem gat ekki flogið heit-
ir barnabók eftir Þröst Jóhannesson, sem Óðins-
auga gefur út. Sagan fjallar um Bjöllu sem býr í
hrörlegum geitakofa ásamt útlaganum Gussa
fingralanga í útjaðri Rjómabæjar á dögum villta
vestursins. Brotthvarf Gussa verður til þess að
Bjalla leitar ásjár Ívars klæðskera og Dóra
skálds, sem taka henni opnum örmum, en aðrir
íbúa Rjómabæjar eru ekki hrifnir. Pétur Guð-
mundsson sér um myndskreytingar.
Sagan af Bjöllu
Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur og Háskóla-
útgáfan hafa gefið út safn mexíkóskra smá-
sagna sem nefnist Heimar mætast. Í bókinni eru
sextán smásögur eftir sextán höfunda og
spanna tímabilið frá 1952 til 2009.
Kristín Guðrún Jónsdóttir valdi sögurnar,
þýddi og skrifaði inngang, en ritstjóri bók-
arinnar er Erla Erlendsdóttir. Kristín skrifar
einnig stuttan æviþátt hvers höfundar framan
við hverja sögu.
Mexíkóskar smásögur
Bókaflokkurinn Hjartablóð
Kynnisferðir – Reykjavik Excursions
Umferðarmiðstöðin BSÍ • 101 Reykjavík
580 5400 • main@re.is
www.re.is • www.flugrutan.is
HVOLSVÖLLUR
SELFOSS
HVERAGERÐI
REYKJAVÍK
KEFLAVÍK
HELLA
ÓKEYPIS INTERNETTÍÐAR FERÐIR TRYGGT SÆTI
VIÐSKUTLUM ÞÉR!