Kvennalistinn - 01.06.1985, Síða 5

— Arið 1983 voru karlar við verslunarstörf með 29% hærra dagvinnukaup en konur.
Sigurbjör Aðalsteinsdóttir:
Nokkrar
hugleiðingar um
kvenmannskaup
Það þarf e.t.v. ekki að fjölyrða um þá staðreynd, að
á íslandi er kynskiptur vinnumarkaður. Þær kannanir
sem gerðar hafa verið hérlendis leiða það í Ijós svo
ekki verður um villst. Kannske verður það skýrast
þegar skoðuð eru kjör einstæðra mæðra, sem eru
einar fyrirvinnur síns heimilis, að konum er ekki ætl-
að að vera matvinnungar, jafnvel þó fullu dagsverki sé
skilað á vinnumarkaðinum. Það ætti sem sé enginn að
ganga þess gruflandi sem á annað borð flettir dag-
blaði eða hlustar á fréttir, að laun íslenskra kvenna á
besta vinnualdri eru sambærileg við laun karla á elli-
lífeyrisaldri og unglingspilta.
En hver skyldi svo vera skýringin á þessu ófremdar-
ástandi?
Sjálfsagt hefur mörg konan
bundið við það vonir, þegar lögin
um jöfn laun kvenna og karla, sem
nú hafa verið í gildi í u.þ.b. aldar-
fjórðung, myndu leysa þennan
vanda í eitt skipti fyrir öil. Sú hef-
ur þó ekki orðið raunin á. Þó e.t.v.
hafi ekki verið ágreiningur um
efni laganna, þegar þau gengu í
gildi, þá hafa þau þó haft lítil áhrif
á kjör kvenna. Skýringar á því eru
án efa margar og engin þeirra ein-
hlít.
Ein orsökin gæti verið sú sem
Gunnar Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri SFR benti á í viðtali
Dagvinnulaun á hinum alm. vinnumarkatfi mai
1984
KARLAR HÆRRIEN KONUR
LÆGRA ALMENNT PRÓF
VERSL UNA RPRÓF
STÚDENTSPRÓF
fulltrúar/gjaldk ~1
SÖL UMENN/ RÁÐGJA F l
BÓKARAR tl
DEILDARSTJÓRAR :I
t:;v
=1
0 10 20 30 W 50 60%
við Ásgarð fyrir nokkrum árum:
,,Þrátt fyrir lög höfðu atvinnu-
rekendur ekki í hyggju að hætta að
kaupa vinnuframlag kvenna
ódýru verði. Ákvæðistöxtum var
þröngvað yfir þær og kvalin út úr
þeim full vinna á hálfum degi.
Sama er að segja um hálfsdags-
vinnu á skrifstofum. Þær koma
óþreyttar og skila fullri vinnu á
hálfum degi. Svona lagað láta að-
eins konur bjóða sér, karlar hafa
ekki þrek til þess.“
Margt bendir til þess að einmitt
á þessum tíma hafi láglaunahópar
bættum kjörum þeim til handa.
Önnur skýring sem oft er gripið
til þegar rætt er um lág laun
kvenna, er sú sem lýtur að ólíku
uppeldi stráka og stelpna. Brýn
nauðsyn er talin á því að brjóta
upp hinn kynskipta vinnumarkað
starfsgreinum sem konur hafa sótt
í. Má þar benda á t.d. þróun launa-
mála hjá kennurum og banka-
mönnum undanfarna áratugi.
Þau viðhorf sem felast í þessari
viðleitni, sýna líka sáttfýsi við
ríkjandi gildismat í þjóðfélaginu,
kvenna orðið til, þrátt fyrir laga-
setningu um jöfn laun. Það má
heldur ekki gleymast að þessi lög
voru sett í þjóðfélagi sem mótað
hafði verið af körlum og skorti í
raun frá byrjun allar nauðsynlegar
forsendur fyrir raunverulegri
framkvæmd þeirra. Má þar nefna,
að ætið hefur ríkt ófremdarástand
í dagvistarmálum ásamt sundur-
slitnum vinnudegi skólabarna.
Ábyrgð á heimili og börnum
hvfldi s.s. áfram á konum, þrátt
fyrir síaukna þátttöku í atvinnulíf-
inu og vandfundinn tími til virkr-
ar baráttu fyrir eigin kjörum.
með því að auka fjölbreytni í
náms- og starfsvali stúlkna og auð-
velda þeim að fá vinnu í hefð-
bundnum kallastörfum.
Sú viðleitni er í sjálfu sér góðra
gjalda verð, út frá því sjónarmiði,
að kynferði hindri engan í að
stunda það nám eða starf sem hug-
ur stendur til.
Hætt er þó við því að konum
sækist seint að ná launajafnrétti
með því móti. Reynslan sýnir
nefnilega að sókn kvenna í hefð-
bundin kallastörf hefur ekki dreg-
ið úr kynbundnu launamisrétti
heldur hafa laun lækkað í þeim
þ.e. að hið hefðbundna uppeldi
stráka feli í sér kosti sem séu þjóð-
félaginu verðmætari þegar hýran
er reiknuð, en hið hefðbundna
uppeldi stúlkna. Þessi afstaða fel-
ur reyndar í sér það viðhorf að
hæfileikar kvenna, eðlislægir eða
áunnir, séu verðlitlir og gagnslitlir
þjóðfélaginu.
Vandinn er því fyrst og fremst
fólginn í því brenglaða verðmæta-
mati sem lagt er til grundvallar
þegar ákveðin eru laun fyrir hin
ýmsu störf. Það er því kominn
tími til að störf kvenna verði virt
að verðleikum og sú ábyrgð sem
þeim fylgir verði metin á nýjum
forsendum.
Kynbundið launamisrétti er
staðreynd. Störf kvenna eru, og
hafa ætíð verið, lægra metin til
launa en karla, hvort sem um er að
ræða hjá opinberum stofnunum
eða einkafyrirtækjum.
Nokkur umræða hefur átt sér
stað hérlendis að undanförnu um
hver muni verða áhrif tölvuvæð-
ingar á stöðu kvenna á vinnu-
markaði. Er það að vonum, því
það er ljóst að tölvuvæðing er þeg-
ar farin að hafa áhrif á þau störf
þar sem konur eru í meirihluta,
þ.e. skrifstofu- og þjónustugrein-
um og hefur atvinnutækifærum
þegar fækkað á undanförnum ár-
um.
í nágrannalöndum okkar, þar
sem tölvuvæðing er lengra á veg
komin en hér, hefur það reyndar
þegar sýnt sig, að konur hafa orð-
ið hart úti í kjölfar hennar, ekki
einungis hvað varðar starfsöryggi,
heldur hefur einnig komið í ljós
að tölvuvæðing hefur fest enn
frekar í sessi hina hefðbundnu
verkaskiptingu kynjanna.
Markviss stefnumótun á þessu
sviði, af hálfu stjórnvalda, verka-
lýðsforystu og atvinnurekenda,
virðist þó langt undan.
Það virðist reyndar einsýnt, að
konur og þeirra hagsmunir eru
ekki og hafa ekki verð efst á blaði
þegar gengið er til kjarasamninga.
(Má þar t.d. nefna, að það er ekki
fyrr en 1979 að settar voru fram
kröfur á þingi ASÍ um dagvistun
fyrir öll börn — Sama ár voru
65000 konur á vinnumarkaðn-
um.)
Konur verða því enn sem fyrr
að taka málin í sínar hendur og
standa sameiginlega að stefnu-
mótun og kröfugerð í atvinnumál-
um. Á það jafnt við um stórfelldar
kjarabætur þeim til handa nú þeg-
ar sem og skipulag vinnunar í ná-
inni framtíð.
Aðeins með því móti verður
hægt að tryggja jöfn atvinnutæki-
færi kynjanna og styttan vinnu-
tíma án launaskerðingar — og
spyrna á móti stjórnlausri tækni-
hyggju ásamt því atvinnuleysi, er
óhjákvæmilega hlýtur að fylgja í
kjölfarið.
Ein skýring, sem oft er gripið til
þegar reynt er að skýra lág laun
kvenna sú, að konur séu svo miklu
„ómenntaðri" en karlar. En þegar
nánar er að gáð kemur annað í
Ijós. Benda má t.a.m. á, að í mörg-
um hefðbundnum kvennastörfum
er krafist 3ja—8 ára starfsmennt-
unar að loknu grunnskólaprófi.
Einnig er vert að geta þess, að árið
1982 útskrifuðust 4 konur á móti
hverjum 6 körlum úr Háskóla ís-
lands og haustið 1984 innrituðust
jafn margar konur og karlar í skól-
ann. Sífellt lengri skólaganga
kvenna hefur því ekki skilað sér í
Móðir, kona, meyja
og aðrir íslendingar
Meö 21. öldina í sjónmáli
er mikilvægt aö horfast í augu við staðreyndir.
Nýtum nýjustu tækni stóriðjunnar í áliðnaði og á
öðrum starfssviðum, okkur öllum til framdráttar.
, Að hika er sama og tapa.
Ahugamerm um framfarir við Eyjafjörð