Kvennalistinn - 01.06.1985, Qupperneq 10

10
Guðrún
— Guðrún, hvemig líður þér í
kvennabaráttu og á þingi?
Mér finnst ég alveg ótrúlega
heppin! Þarna kem ég aftur til ís-
lands eftir 13 ára búsetu erlendis,
tilbúin til að taka upp þráðinn í
fjölskyldu- og vinatengslum og
rækta samskiptin eftir svo langa
aðskilnað og önnum kafin við að
byggja hreiður á ný og koma fjöl-
skyldunni fyrir. Það eru þó varla
liðin nema tvö ár þegar ég hef
eignast heilan hóp af vinkonum
og kunningjakonum í gegn um
starfið í Kvennalistanum, þrótt-
miklum, jákvæðum, hugrökkum
og fjarskalega skemmtilegum kon-
um. Mér finnst það hrein auðlegð.
— Hvað hefur þér fundist
einna jákvœðast í starfinu?
Það sem mér finnst t.d. mjög
ánægjulegt og lærdómsríkt er að
sjá hvernig ákveðin vinnubrögð
spretta líkt og sjálfkrafa upp úr
samskiptum okkar. Við höfum
eins fáar reglur og hægt er að kom-
ast af með, mikill sveigjanleiki ein-
kennir vinnubrögðin og jafnframt
sterk löngun til að koma til móts
við þarfir og hugmyndir sem
flestra, án þess þó að brjóta gegn
betri vitund eða sannfæringu. Sá
velvilji sem almennt ríkir meðal
okkar, þótt við séum ólíkar bæði
að persónugerð og reynslu, eflir
mjög sjálfstraust okkar allra og
hans vegna verður sá skilningur
ríkjandi að þrátt fyrir allt er það
meira sem sameinar okkur en
sundrar.
Jú, auðvitað koma upp ágrein-
ingsmál og það er alltaf ríflegur
skammtur af erfiðleikum og
hindrunum en einhvern veginn
verða þeir aldrei óyfirstíganlegir
þegar slík samstaða ríkir.
— Heldur þú ekki, að skiþulag
Kvennalistans hafi þarna sitt að
segja?
Jú. í námi og starfi hef ég kynnst
vel þeirri samkeppni og baráttu,
sem gildir almennt á þeim vett-
vangi þar sem karlar keppa um
frama. Auðvitað er slíkt ekki algilt
og misjafnt hve ríkjandi það er í
hópi einstaklinga. Vinnubrögð í
grasrótarhreyfingu eins og
Kvennalistanum eru samt mjög
ólík. Þar er stöðug viðleitni og
vilji til að skiptast á, dreifa hlut-
deild, vinnu, ábyrgð og ánægju á
sem flestar. Þetta hefur verið kall-
að valddreifing, en það er kannski
ekki nógu gott orð, því vald okkar
er lítið og það er heldur ekki það
mikilvægasta í okkar huga nema
hvað varðar vald yfir eigin lífi og
viðfangsefnum. En þessi háttur er
þó mjög áhrifaríkur til þess að
virkja okkur til þátttöku og örva
frumkvæði. Það er hætt við því að
allur þorri fólks verði óvirkur þeg-
ar hinir sjálfsöruggu og vönu taka
alltaf frumkvæðið, eru fyrstir til,
hafa orð fyrir öðrum. Við erum
mjög meðvitaðar um þennan
. vanda því þetta óvirka þegjanda-
hlutverk er konum svo tamt í ná-
vist karla. Það er okkur svo eigin-
legt að þegja og hlusta á karlana
tala og hafa vit á hlutunum enda
eru uppeldisfyrirmyndir okkar
svo margar á þann veginn. Mér
dettur í hug framúrstefnulegur
saumaklúbbur í Breiðholti sem
bauð Kvennalistakonum á fund til
sín í kosningabaráttunni 1983.
Eiginmennirnir voru mjög áhuga-
samir um að mæta í klúbbinn á
þennan pólitfska fund til að skegg-
ræða við þessar Kvennalistakonur
sem mættu. Það fór svo að þeir
héldu orðinu og meðlimir sauma-
klúbbsins sátu mest þögular og
hlustuðu á karlana sína tala um
pólitík. ,,En er þetta ekki ykkar
saumaklúbbur, voru það ekki þið
sem buðuð okkur — af hyerju lát-
ið þið karlana taka af ykkur orð-
ið?“ spurðu Kvennalistakonurnar.
, Já, ég veit og þetta er ekki hægt“-
sögðu þær en brátt féll allt í sama
farið. Ég held að þessi uppeldis-
áhrif séu ómeðvituð en samt mjög
sterk: ,,Þú mátt ekki rífast allt of
mikið við strákan Gunna mín, þá
dansa þeir ekki við þig á dansæf-
ingunum" var sagt við mig þegar
ég, unglingurinn, þóttist hafa spjar-
að mig vel í rökræðum. Þetta er
eldgömul lexía!
— En svo ernú málgleðin líka
misjöfn í kvennahóþum!
Já, já. Þó að þessi hegðun sé
meira áberandi milii kynja al-
mennt gildir hún líka milli ein-
staklinga án tillits til kynferðis.
Þegar við Kvennalistakonur fór-
um í hringferð um landið í fyrra
sumar, var mjög rík tilhneiging til
að tefla fram þingkonunum bæði
til ræðuhaida og til að sitja fyrir
svörum. Bæði var að heimafólk
vænti þess og svo fannst stöllum
okkar að við værum svo vanar og
svo miklu beíri en þær! Ef slík við-
horf, ráða verða þau vanari sífellt
meira vön en hin eru jafn
óreyndu og áður. Við reyndum
því alltaf að spyrna við fótum. Og
þegar hringferðinrii lauk höfðu
flestar í hópnum, sem var í ferð-
inni, haldið ræðu, lesið ,• upp
ljóð, setið fyrir svörum eða stjórn-
að fundi ,,og allar komu þær aftur
og engin þeirra dó“! Svona lagað
finnst mér leiða hugann að því
hversu marga smásigra við kon-
urnar þurfum að vinna á sjálfum
okkur áður en við þorum, viljum
og getum. I kvennahreyfingu er
maður alltaf að sjá slíka sigra.
— Nú, svo hefur þessi tími ver-
ið mjög lærdómsríkur, eitt af því
sem mér hefur fundist skemmti-
legast er að kynnast fjarskalega
mörgum ólíkum málefnum þjóð-
félagsins. í amstri daganna hverf-
ur tíminn jafnan frá manni í eigið
starf, í fjölskyldu og vini og flestir
vita næsta lítið um hlutskipti
þeirra, sem sinna ólíkum störfum.
Þegar ég fór á hvern vinnustaðinn
á fætur öðrum í kosningabarátt-
unni skynjaði ég hve lítið ég vissi
um hagi annarra, í hverju störf
þeirra eru fólgin, hvers eðlis
vandamál þeirra eru o.s.frv. Þó að
misskipting lífsgæða og óréttlæti
eigi sér margar og flóknar orsakir,
held ég að fáfræði eða skortur á
vitneskju og skilningi á hlutskipti
annarra sé þar veigamikill orsaka-
þáttur. ,,Af hvefju borða þeir ekki
kökur“ á Marie Antoinette Frakka-
drottning að hafa spurt, þegar hún
frétti að almúginn í París hefði
ekki brauð að borða. Að afla sér
vitneskju og reyna með því að
skilja hlutskipti annarra er nokk-
uð, sem ráðamenn verða einatt að
gera, en ég efast stundum um að
svo sé í raun. Ég kom reyndar að
þessu í eldhúsdagsumræðunum
um daginn; hversu miklu máli það
skiptir að á þinginu starfi fólk,
sem ber skynbragð á þarfir þjóð-
félagsins og á vilja þess. Mér geng-
ur oft illa að trúa því að meirihluti
þjóðarinnar sætti sig við það verð-
mætamat, sem oftast hefur ráðið
ferðinni á nýloknu þingi.
— Skiþulag Kvennalistans
miðar ekki síst að því að tengslin
rofni ekki?
Ég held að skipulag okkar tryggi
það sæmilega vel, já. Við höfum
gjarnan það sjónarhorn, þegar við
tökum afstöðu til einstakra mála
— ef afstaða er ekki mótuð af
stefnuskránni — að meta hvernig
áhrif málið hefur á stöðu kvenna
og barna. Það getur verið mjög
skemmtileg hugarleikfimi að
komast að niðurstöðu eftir þeim
leiðum um málefni sem virðast í
fyrstu ekki koma börnum og kon-
um beinlínis við! Og svo erum við
alls ekki einar um ákvarðanatök-
una einmitt vegna skipulags okk-
ar. Konur hafa verið mjög dugleg-
ar að starfa í bakhópum, þar sem
fjallað er um ýmsa málaflokka.
Oft hafa þær hlaupið fljótt til þeg-
ar taka þarf með hraði ákvörðun í
mikilvægum málum.
— Finnst þérþið hafa árangur
sem erfiði?
Það má efast um það, hve miklu
þrjár konur á íslensku Alþingi fá
áorkað til að breyta heiminum en
einhvers staðar verður að byrja.
Sagði ekki franskur karl fyrir
löngu að hvert okkar ætti að rækta
sinn garð. Þótt við byltum e.t.v.
ekki björgum þá finnst mér ég
þegar verða vör við árangur. Sumt
er erfitt að mæla, svo sem eins og
vorilm í lofti, — en mér finnst að
fleiri séu óhræddir við að taka þátt
í umræðum á forsendum hinna
mannlegu verðmæta, — það er
mikilsverður árangur. Og við höf-
um svo sannarlega fengið einhver
af okkar málum samþykkt á þessu
þingi.
Síðast en ekki síst hlýtur vera
okkar á Alþingi að vera mjög mik-
ilvæg á táknrænan hátt. Það að
konur komist á sínum eigin for-
sendum inn á karlasamkundu eins
og Alþingi og lifi þar af, er mikil-
vægt. Það styrkir aðrar konur í að
vinna þá sigra, sem þær þurfa til
að þora, vilja, geta. Um leið og
mér finnst það nauðsynlegt að
hver og einn rækti garðinn sinn,
þá er það jafnframt nauðsynlegt
að brjóta niður múrana umhverfis
eigin lífsreynslu til þess að hún
megi renna saman í það pólitíska
afl, það hreyfiafl, sem samstaða
kvenna er. Þannig þokum við mál-
um okkar best áleiðis. Mér finnst
við vera að brjóta múra. . .
— Og þínir eigin múrar?
Að vissu leyti erum við þing-
konurnar eins konar samnefnarar
fyrir reynslu annarra kvenna, ef
okkur tekst að túlka hana. Það er
mjög verðmætt að fá tækifæri til
að starfa af alefli fyrir málstað,
sem maður hefur sterka sannfær-
ingu fyrir. Aldrei hefði mér að vísu
dottið í hug eða leitað eftir því að
gera það á annan hátt, þ.e. með því
að gerast þingkona en sú varð nú
raunin á. Þetta starf veitir að
mörgu leyti óvanalega reynslu af
því að það er mjög nærgöngult við
persónu þína. Það er mjög verð-
mætt þrátt fyrir allt að kynnast
eigin veikleikum og styrk undir
þeim ólíku aðstæðum, sem starfið
býður upp á. Þó að reynslan færi
aukið öryggi og sjálfstraust erum
við þó hvergi nærri sjóaðar og mér
finnst ég fá og hafa fengið ómetan-
legan stuðning frá öðrum konum.
Án virkra og lifandi tengsla okkar
þingkvenna við aðrar væri starfi
okkar óvinnandi og reyndar út í
hött.
Að lokum vil ég segja að reynsla
mín af þessu samstarfi s.l. 2 ár hef-
ur gefið mér óbilandi trú á hæfi-
leikum fólks til að vinna saman.
Guðrún Agnarsdóttir • Sigrtður Dúna Kristmundsdóttir • Kristín Halldórsdóttir
KLristín
— Skyldi ekki vera öðru vísi að
vera þingmaður fyrir lands-
byggðarkjördœmi en fyrir
Reykjavtk?
—Jú, ég held það hljóti að vera,
ég efast um, að Reykjavíkurþing-
mennirnir séu að eins miklu leyti
þingmenn kjördæmis síns og aðr-
ir. Ég þekki auðvitað best hvernig
þetta er í Reykjaneskjördæmi. í
því eru 15 sveitarfélög og sá hátt-
ur er hafður á, að þingmennirnir
fara saman um kjördæmið einu
sinni á ári — þá venjulega áður en
þing kemur saman á haustin. Við
hittum þá sveitarstjórnirnar og
aðra forsvarsmenn og fáum nokk-
urs konar skýrslu yfir ástandið og
nauðsynleg verkefni. Okkur eru
þá sýndir hálfbyggðu skólarnir og
vatnslausu sundlaugarnar! — R-
eyndar má segja að ég fái tvöfald-
an skammt af þessu því ég sit í fjár-
veitinganefnd, sem hefur það
verkéfni meðal annars að taka á
móti sveitarstjóynarmönnum og
reyna að koma tií móts við sjónar-
mið þeirra.
— Hvað um tengsl þín við
kjósendur og grasrótarstarfið?
Er þetta ekki tímafrekara og erf-
iðara fyrir þig en þingmenn
Reykjavíkur?
Sambandið hlýtur að vera öðru-
vísi, það er altént lengra að fara!
Ég vildi gjarnan hafa miklu meira
samband við fólk almennt í kjör-
dæminu, en það er þetta með
tímaleysið. Nú, en við héldum
fundaröð í kjördæminu sl. vetur,
bæði til að kynna störf og stefnu
Kvennalistans og svo ekki síður til
að kynnast málefnum kvenna og
konunum sjálfum. . .
— Ein sþuming á ská! Stund-
um ersagt að þingmenn utan af
landi standi mikið í reddingum
fyrir kjósendur sína, lendurþú í
slíku?
— Það hefur ekki verið mikið
um það, kannski sumpart vegna
þess, að ég hef auðvitað ekki mikil
völd — sem betur fer liggur mér
við að segja. Bæði er, að karlmenn
eru oft í betri aðstöðu til að redda
hlutunum, hafa frekar innhlaup í
kerfið, og svo er ekki síður hitt, að
ég er nú ekki hlynnt því, að þing-
menn séu í fyrirgreiðslupólitík af
þessu tagi, mér finnst það ekki
rétt leið í atkvæðaöflun — eða til
fyrirmyndar. En vissulega hefur
verið leitað til mín eins og sjálf-
sagt allra þingmanna, þá einkum í
sambandi við húsnæðisvandræði,
og mér dytti aldrei í hug að neita
að gera það litla, sem ég get í þeim
málum.
— Eins og þú sagðir, þá hafið
þið Kvennalistakonur staðið fyr-
ir fundaröðum um allt land til
að kynna Samtökin og kynnast
málefnum kvenna, eru þau
mjög breytileg eftir. landshlut-
um?
— Nei, þau reynast vera ósköp
svipuð hvar sem er á landinu. Efst
á blaði er næstum alls staðar
hversu fábreytt atvinnutækifærin
eru.
— Á það ekki við utn karlana
líka?
— Jú, það má segja það. En það
er atvinna karlanna, sem í flestum
tilvikum ræður búsetunni, svo að
það horfir öðru vísi við þeim.
í öðru lagi brenna skólamál
mjög á konunum hvar sem er og
svo dagvistunarmálin. Úti á landi
er miklu dýrara að kosta börn í
framhaldsnám og þar eru ekki
sömu valkostir fyrir hendi. Og
svo má nefna ýmis réttindamál,
það er alltaf að renna betur upp
fyrir konum hversu slæm réttar-
staða þeirra er hvað varðar t.d. líf-
eyri, fæðingarorlof, örorkubætur
o.fl.
— Svo við snúum okkur að