Kvennalistinn - 01.06.1985, Side 16

16_____________________. ___________________________________________
— Það var ekki fyrr enárið 1979aðsettarvoruframkröfuráþinRiASÍumdagvistunfyriröllbörn. Samaárvoru u.þ.b. 65-000 konur úti á vinnumarkaðnum.
Eins og flestum mun kunn-
ugt ákváðu Sameinuðu þjóð-
imar að helga áratuginn
1976—1985 konum og þeirra
jafnréttis- og kjarabaráttu. Nú
líður að lokum áratugarins og
vilja konur gjarnan reka enda-
hnútinn á með myndarbrag.
Kvennaframboðið á Akureyri
velti boltanum af stað hér á Akur-
eyri síðastliðið haust. Það boðaði
til fundar 3- október og var félags-
konum gert að bjóða upp útávið. Á
þeim fundi kom fram áhugi fyrir
.því að eyfirskar konur tækju
höndum saman á þessu ári. Var
kosin 5 manna undirbúnings-
nefnd sem síðan skrifaði öllum
kvennasamtökum sem vitáð var
um á Eyjafjarðarsvæðinu, rúmlega
30 talsins, ogboðaði til fundar 11.
nóvember. Sá fundur var ekki
fjölmennur en þær sem þar voru
mættar voru mjög áhugasamar.
Komu fram margar hugmyndir
um hvað mætti gera til að vekja
athygli á störfum og kjörum
kvenna en ekki þótti vert að taka
neinar ákvarðanir fyrr en boðað
hefði verið til almenns fundar.
Það var gert 26. janúar og var
fundarsókn góð. Gerður var góð-
ur rómur að ýmsum þeini hug-
myndum er komu fram á nóv-
emberfundinum og nýjum bætt
við. Að lokum var ákveðið að
stofna eftirtalda starfshópa:
Bókmenntahóp er leitaði uppi
ritverk eyfirskra kvenna og kynnti
þau á einhvern hátt. Forsvarsmað-
ur hópsins er Ragnhildur Braga-
dóttir, s. 25798.
Fjölmiölahóp sem myndi
þrýsta á fjölmiðla um að birta efni
um og eftir konur og hvetja konur
til að láta í sér heyra. í forsvari er
Aðalheiður Steíngrímsdóttir, s.
25251.
Heimilisiðnaöarhóp. Hann
skyldi leita uppi handverk kvenna
á Eyjafjarðarsvæðinu og halda s-
ýningu á þeim. Forsvarsmaður er
Júdith Sveinsdóttir, s. 24488.
Launa- og kjaramálahóp er
myndi afla upplýsinga um kjör
kvenna, koma þeim á framfæri og
reyna að auka umræðu um laun og
kjör kvenna. Forsvarsmaður
hópsins er Þóra Hjaltadóttir, s.
23005.
Leikiistarbóp sem myndi
kynna verk eyfirskra kvenhöf-
unda og e.t.v. fá gestaleik frá
Reykjavík. Þar er í forsvari Sigríð-
ur Schiöth, s. 26480.
Myndlistarhóp er stæði fyrir
sýningu á myndlist eftir konur á
Eyjafjarðarsvæðinu. Forsvars-
maður er Svanfrfður Larsen, s.
21261.
Trjáplóntunarhóp. Hann
skyldi standa fyrir og sjá uin al-
menna trjáplöntun kvenna við
Eyjafjörð 19. júní
Síðast en ekki síst var ákveðið
að skora á konur á Eyjafjarðar-
svæðinu að taka sér frí frá störfum
24. okt. n.k. og funda um kjara-
niál kvenna.
Undirbúningsnefnd skipa: Ás-
laug Axelsdöttir, s. 23411, Edda
Jensen, s. 63151, Elín Stephensen,
s. 25244, Hjördís Gunnþórsdóttir,
s. 26091, Katla Sigurgeirsdóttir, s.
26084, Soffía Guðmundsdóttir, s.
24270 og Valgerður Magnús-
dóttir, s. 24782. Nefndin hefur
tekið sér nafnið Samstarfshópur
’85.
,,Leiðin hlýtur að liggja
á svig við
verkalýðsforystuna‘ ‘
Á AKUREYRI
Staða verkakvenna á Akureyri er slæm, einkum og sér í lagi þeirra
sem fiskvinn'slu stunda. Fólksflótti úr þessari starfsgrein er áberandi
um allt land.
Ástæðu þess má rekja til mikils vinnuálags ásamt vaxandi kröfu um
vörugæði, án þess að laun hækki að sama skapi. Þegar starfsmaður
fær sífellt minna fyrir sitt aukna erfiði, endar það með því að hann
gefst upp.
Úrbóta er lítt að vænta hér hjá okkur. Konur í stjórn Einingar eru
bundnar flokkspólitískt og trúnaður þeirra við ,,flokkinn“ situr fyrir
bættum hag verkafólks. Síðan ræður A.S.Í. afstöðu verkalýðsfélags-
ins Einingar. Þá kemur til ríkisstjórn, sem notar aðstöðu sína til að
ráða ákvarðanatöku A.S.Í.
Nú hafa landsfeður okkar tekið þá stefnu að skapa hér láglauna-
stétt, og boðskap ríkisstjórnarinnar fengum við til Akureyrar á fund
trúnaðarmanna á vinnustöðum á félagssvæði Einingar fyrrihluta
þessa mánaðar. Það var starfsmaður A.S.Í. sem flutti okkur, — ekki
fagnaðarerindi, — heldur það sem hann nefndi „boðskap eymdar-
innar“, efnislega á þessa leið:
Þjóðarbúið er á heljarþröminni, atvinnuvegir í kaldakoli og botn-
lausar skuldir við útlönd. Við blasti gjaldþrot ríkisins. Aldrei hafði
þjóðin verið svo illa stödd. Vönlaust að hugsa um kauphækkanir og
ef við færum út í hörð átök með haustdögum, myndum við hafa
verra af! Svo mörg voru þau orð.
Fáum dögum síðar kemur iðnaðarráðherra og boðar byggingu ál-
versins umdeilda við Eyjafjörð og er gallharður á því, það skal koma
sem fyrst.
Nú verður manni spurn, hvernig á þjóð í slíkum þrengingum og
skuldum að leggja í svo fjárfrekt og ótryggt fyrirtæki? Var ef til vill
eitthvert samband milli heimsókna þessara tveggja, sendimanns
A.S.Í. og iðnaðarráðherra?
Hver verður hlutur okkar verkakvenna á Akureyri? Eftir að verka-
lýðsforystan hefur lýst horfum í samningamálum, virðist fátt til
varnar.
Afkastahvetjandi launakerfi, bónus, sem tekinn var upp á sfðasta
áratug í fiskvinnslu, átti að færa mikinn ágóða. Víst er bónusinn
mesta kjarabót sem frystihúsaeigendur hafa nokkru sinni fengið, en
bónusinn hefur ekki reynst starfsfólki slfkt ágæti sem lofað var, svo
sem sjá má í bæklingi um heilsufar fólks í fiskiðnaði, sem vinnur eftir
þessu launakerfi.
Nú hálfu ári eftir að þessi ,,upplýsingabæklingur“ kom
út hefur félagið mitt, Eining, ekki séð ástæðu til að kynna hann á
vinnustað okkar hjá Ú.A.
Bónussamningur er nú í endurskoðun og í tilefni þess óskaði ég
eftir að trúnaðarmenn á okkar vinnustað færu í kynnisferð til þeirra
fiskvinnslustöðva, sem næst okkur eru hér norðanlands. Þessu var
alfarið hafnað af formanni Einingar og hinir pólitfsku bandingjar
studdu hann dyggilega í því máli. „Tvöfalda kerfið“ illræmda er enn
við lýði og enn vinna konur í fiski á kauptöxtum, sem eru undir lág-
markslaunum.
í þessari vondu stöðu held ég að leiðin hljóti að liggja á svig við
verkalýðsforystuna, en eigi sér von í Samtökum kvenna á vinnu-
markaði og ennfremur gætu kvennalistarnir stuðlað að vakningu
meðal kvenna, framhjá pólitfsku flokkunum. Þetta verður þrauta-
lending okkar þegar aðrar leiðir eru lokaðar.
Akureyri, 20. maí 1985
Freyja Eiríksdóttir.
Engimýri 2 Akureyri.
Freyja er trúnaðarmaður verkalýðsfélagsins Einingar í frystihúsi
Útgerðarfélags Akureyrar, sem er einn vinsælasti vinnustaður
kvenna á Norðurlandi.
Jafnrétti-eöa hvað?
Á síöastliönu ári kom út á
vegum jafnréttisnefndar Akur-
eyrar frœösluritiö JAFNRÉTTl
EÐA HVAÐ, sem er samantekt á
niðurstöðum könnunar sem
nefndin lét gera á vinnumark-
aðnum á Akureyri og atvinnu-
pátttöku kventia, auk ýmissa
upplýsinga um stöðu kvenna,
um heimilisstörf dagvistir og
fleira. Rit petta er hentugt til
frœðslu um jafnréttismál, t.d. í
skólum, á vinnustöðum, innan
stéttarfélaga, í sveitarstjórnum
og hvar sem jafnréttismál eru til
umreeðu. Ritið fcest íhelstu bóka-
verslunutn landsins en einnig er
hcegt að panta pað beint frá
bókaforlaginu Skjaldborg á Ak-
ureyri.
Niðurstöður könnunar jafnrétt-
isnefndar Akureyrar koma ekki á
óvart, þær staðfesta einungis það
sem við í rauninni öll vitum, að
ekki ríkir jafnrétti hér á Akureyri
fremur en annars staðar á landinu.
Fram kemur að atvinnuþátttaka
kvenna er orðin mjög mikil;
84.5% allra kvenna í bænum
vinna eitthvað utan heimilis. Hins
vegar er vinnuframlag þeirra mun
minna en karla, sem þýðir að þær
sækja meira í hlutastörf og árstíða-
bundin störf. Greinileg skipting
kemur fram í karla og kvenna-
störf.
Karlar hafa 49% hærri laun en
konur og það sem verra er —
launamismunurinn eykst með
aukinni menntun — minnstur er
hann hjá verkafólki. Mun færri
konur en karlar eru í störfum sem
krefjast sérmenntunar og stjórnun
og mannaforráð sjá karlarnir að
mestu leyti um.
Af þessu leiðir að konur hafa
mun minni tekjumöguleika, vinna
sjaldnar yfirvinnu, hlunnindi (s.s.
föst yfirvinna og bílastyrkur) nær
óþekkt fyrirbæri og eru almennt í
lægri launaflokkum. Þar við bæt-
ist að hin hefðbundnu kvenna-
störf eru mun minna metin en
sambærileg störf sem karlar fást
aðalleg við, sbr. hjúkrun og verk-
fræði, saumar og smíðar og ótal
mörg dæmi mætti taka.
Þessi niðurstaða leiðir hugann
að starfsmati og á hvaða forsend-
um það er unnið. Hvað er merki-
legra við að sitja við sög en sauma-
vél?
Könnun jafnréttisnefndar sýnir
ekki samspil heimila og atvinnu-
lífs. Það gerir hins vegar úrtaks-
könnun jafnréttisnefndar Reykja-
víkur frá 1981. Gera má ráð fyrir
að aðstæður fjölskyldna í Reykja-
vík og hér á Akureyri séu ekki
ósvipaðar. Því þessi könnun leiðir
í ljós, að þrátt fyrir mikla vinnu
kvenna utan heimilis og ásóknar
þeirra í hlutastörf, vinna konur í
sambúð að jafnaði talsvert lengur
á degi hverjum en eiginmenn
þeirra, þegar heimilisstörfin bæt-
ast við. Má þó ætla að þar sé ekki
nema í litlum mæli talið með upp-
eldi og gæsla barna, sem hlýtur að
vera nær ógjörningur að mæla í
vikustundum, en er í langflestum
tilfellum á herðum kvenna. Akur-
eyrskar konur búa þó við lakari
kjör en stallsystur þeirra í höfuð-
borginni, því þær vinna talsvert
meira utan heimilis, og búa við
meira öryggisleysi varðandi gæslu
barnanna sinna og þurfa í flestum
tilfellum að leysa þau mál upp á
eigin spýtur.
Dagvistir á vegum bæjarins
taka einungis á móti hluta af þeim
börnum, sem óskað er eftir gæslu
fyrir og ekki er vitað hvar hin
börnin eru meðan foreldrar þeirra
eru í vinnu. Á þessum fundi kom
fram að af 12 kaupstöðum á land-
inu er Akureyri í næstneðsta sæti
með dagvistarrými og jafnvel þótt
byggð yrði dagvist sú, sem nú er
fyrirhuguð, meðan allt stæði í stað
í hinum kaupstöðunum, héldi Ak-
ureyrarbær þessu sæti enn um
sinn.
Þetta eru ekki giæsilegar niður-
stöður fyrir konur á Akureyri og
þaðan af síður fyrir karla, sem ráð-
ið hafa þessari þróun að mestu
leyti. Og hvað gerum við konurn-
ar með þessa vitneskju?