Hjúkrunarkvennablaðið - 01.07.1950, Blaðsíða 5

HJÚKRUNARKVENNABLAÐIÐ
3
með nokkuð mismunandi bylgjulengd.
Með hækkaðri spennu verður tiltölulega
meira af röntgengeislum með stuttri
bylgjulengd, og er það í ákveðnu hlut-
falli við mismunandi spennu. Þetta atriði
hefur mikla hagnýta þýðingu, þegar
röntgengeislar eru notaðir til lækninga.
Stuttir geislar eða harðir, eins og þeir
eru oft nefndir, fara dýpra niður í holdið,
og ná því vel til meinsemda, sem liggja
í innri líffærum. Mjúkir geislar hinsvegar,
sem eru með lengri bylgjulengd, stöðvast
í ytri vefjum líkamans, og eru þvi not-
aðir við meinsemdum eða við aðra sjúk-
dóma í húðinni.
Auk þess, sem rafspennan hefur áhrif
á þessa eiginleika röntgengeislanna, eru
einnig notaðar geislasíur (filter). Því er
þannig háttað, að geislarnir stöðvast að
meira eða minna leyti í efninu, sem verð-
ur á leið þeirra. Eðlisþyngd eða atom-
þungi efnisins ræður þar öllu, eftir því
sem hún er meiri, eykst fyrirstaðan og
minna geislamagn fer í gegn. Eins og við
þekkjum er blý, sem ,er þungur málmur,
notað til verndar starfsfólki á röntgen-
deildum. Geislasíur eru úr mismunandi
þungum málmi. Ef geisla á útvortis
sjúkdóma, t.d. eczem í húðinni, er not-
uð lægri spenna (t.d. 150 kv.) og sía úr
aluminium, t.d. 2 eða 4 mm á þykkt. Við
slíka geislun stöðvast geislamagnið að
mestu í húðinni, þar sem því er ætlað að
hafa sín áhrif. Ef geislunum er ætlað að
ná lengra niður í dýpið, er spennan hærri
(t.d. 180 kv.) og sían er úr kopar, vana-
lega Vo mm. Þeir geislar, sem þá fara í
gegn um síuna, eru tiltölulega harðir,
með stuttri bylgjulengd. Með því móti
niá hlifa húðinni, því mikið af þeim
geislum, sem myndu stöðvast þar, hafa
síast frá. Má því koma meira geislamagni
á æxlið, sem liggur dýpra, án þess að
skaða húðina.
Röntgengeislar eru mældir í r-eining-
um. Sú mæling hyggist á þvi, að geisl-
( KeWod-a.) ÍJh%& cLau)
arnir ionisera loftið, þ.e. framleiða i því
örsmáar rafeindir, svo að það leiðir raf-
magn. Sérstakir þar til gerðir mælar, sem
byggðir eru á þessum eiginleika geislanna,
eru hafðir til þess að mæla geislamagnið.
Hér er ekki tækifæri til þess að gera
frekari grein fyrir þessum atriðum. Geta
má þess, að geislaskammturinn verður að
vera mjög nákvæmlega mældur, því að ef
svo er ekki, getur það valdið röntgen-
bruna eða haft önnur skaðleg og heilsu-
spillandi áhrif á sjúklinginn. Geislamagn-
ið frá röntgenlampanum getur hreytzt við
notkunina, og þarf því að sannprófa það
öðru hvoru. Hér hjá okkur annast Þor-
björn Sigurgeirsson, atomfræðingur, það
starf. Læknar og hjúkrunarkonur, sem
annast geislunina, þurfa að vera nákvæm
og aðgætin, svo að geislameðferðin valdi
ekki tjóni.
Radiumgeislar eru sama eðlis og
röntgengeislar, Það var Marie Slilodowska